هیئت برخط

در آستانه ماه محرم و فرارسیدن ایام عزای سالار شهیدان و یاران باوفایش، مانند سال گذشته همچنان ویروس کرونا در کنار ماست و امسال با شیوع سویه‌های جدیدتر و به مراتب خطرناک‌تر، باز هم بحث تعطیلی هیئت‌ها و مراسم‌های سوگواری داغ شده است. همه ما در مکتب عاشورا رشد پیدا کرده‌ایم و حتی هموطنانی هم که کمتر به آیین‌های مذهبی پایبند هستند، احترام خاصی برای این ماه قائلند، موضوعی که حتی در بین مسیحیان و پیروان دیگر ادیان در کشور دیده می‌شود.

یکی از دو قطبی‌هایی که در فضای مجازی در این چند سال ایجاد می‌شود، دوقطبی هیئت رفتن و سفر رفتن است. عده‌ای هیئت رفتن خود را در مقابل شمال و کیش رفتن دیگران قرار می‌دهند و عده‌ای دیگر هم که سر هر بزنگاهی از جاده چالوس سر در می‌آورند، هیئت‌ها و مناسک دینی را عامل تشدید کرونا می‌دانند. این دو قطبی، شاید بسیار بیشتر از برگزار نشدن مراسم‌های محرم، بر اعتقادات مردم تأثیر منفی بگذارد و موجب چنددستگی بین مردم در این ایام شود؛ در حالی که ماه محرم امام ‌حسین(ع) از سالیان پیش همواره زمان یکرنگی و همدست شدن مردم بوده است، نه محلی برای برچسب زدن و تفرقه بین مردم، که به قطع به همین دلیل باید از مقایسه سفررفتن و بازبودن پاساژها و دیگر مکان‌های عمومی با مراسم‌های مذهبی در محرم خودداری کرد. اما واقعا باید چه کار کرد؟ آیا تعطیل کردن تنها راهکار پیش روی ماست؟

تعطیل کردن، اولین راهکار است، اما همیشه اولین راهکار، بهترین راهکار نیست، تعطیلی مراسم‌های محرم هم نسنجیده‌ترین راهکار ممکن است. هنگامی که از ایجاد تغییراتی در این مراسم‌ها حرف می‌زنیم، منظورمان رها کردن مراسم‌های حضوری و فیزیکی نیست، همانطور که در همین شرایط امروزه رویدادهای مختلفی مانند مسابقات ورزشی، از جمله مسابقات المپیک و حتی مسابقات فوتبال‌های داخلی و بین‌المللی، آزمون‌های کنکور و... برگزار شدند و می‌شوند، اما مانند همان رویدادها که در سایه کرونا با تغییراتی روبه‌رو شده‌اند، می‌توان مراسم‌های مذهبی را به گونه‌ای برگزار کرد که هم پیک پنجم کرونا را زودتر پشت سر بگذاریم و هم عاشقان امام‌حسین(ع) در این ماه بتوانند برای نابودی این ویروس دعا کنند. بسیاری از تکیه‌های محلی که هر ساله برگزار می‌شوند، می‌توانند در فضای باز مراسم برگزار کنند. نذوراتی هم که در ایستگاه‌های صلواتی پخش می‌شوند و هر ساله بر تعداد آنها هم اضافه می‌شود، می‌توان در بسته‌های غذایی و بهداشتی بین مردم تقسیم کرد. همچنین باید از تجمع و دوره‌‌همی‌های حاضران قبل و بعد از مراسم در هیئت‌ها جلوگیری کرد. مهم‌ترین نکته‌ای که امسال در سویه جدید کرونا نمود دارد، قدرت بالای سرایت آن است، به همین دلیل حفظ فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک بسیار ضروری است. علاوه بر این از مدت زمان برنامه هیئت‌ها می‌توان کم کرد.

اما در زمانه‌ای قرار داریم که فضای مجازی، تمام محیط و اطراف ما را احاطه کرده است و ما در بسیاری از نیازهای خود به گونه‌ای به این فضا وابسته شده‌ایم. پس چرا برای برگزاری آیین‌های محرم هم از این فضا کمک نگیریم؟ بسیاری از بسترهای پخش زنده‌ وجود دارد که با بهره گیری از آنها به صورت رایگان می‌توان مراسم خود را به هزاران بیننده‌ای که در سراسر دنیا وجود دارند، نشان داد. در گذشته اگر منبر روحانی هیئت‌تان را فقط اهالی کوچه شما می‌شنیدند، امروزه می‌توان صدای او را به صدها و هزاران نفر رساند.

استفاده از امکاناتی که فضای مجازی در اختیار ما قرار می‌دهد، افزون بر حفظ هیئت‌ها مانند قبل و با همان شور و شوق، زمینه ورود بچه مذهبی‌ها و هیئتی‌ها را هم به این فضا باز می‌کند. فضای مجازی و برخط، با آمدن کرونا، بیش از پیش بر زندگی مردم احاطه پیدا کرده است و یکی از خللی که همواره در این فضا بوده است و با شدت گرفتن استفاده مردم از این فضا بیشتر احساس می‎شود، نبود روح مذهبی و حسینی در این فضاست. تعداد کانال‌های موجود در فضای مجازی که آهنگ و ترانه منتشر می‌کنند، چندین برابر کانال‌هایی است که محتوای مذهبی منتشر می‌کنند. یکی از سخت‌ترین کارها در فضای مجازی، پیدا کردن روضه‌های محرم سال گذشته است، اما در همین فضا به راحتی می‌توان آرشیوی از آهنگ‌های 50 سال گذشته تا به حال را پیدا کرد! این در حالی است که عاشقان اباعبدالله و ائمه بسیار زیادند و این موضوع در سال‌های گذشته که کرونا نبود و انبوه جمعیتی که در مراسم‌های مذهبی حضور می‌یافتند، مشهود بود؛ اما غفلت از خود هیئتی‌ها و هیئت‌داران بوده است که کار خود را به فضای مجازی نکشانده‌اند و شاید کرونا زمان آن باشد که فضای مجازی ما هم رنگ و بوی حسینی بگیرد که اگر این چنین شود و دوستداران امام‌ حسین(ع) بتوانند به راحتی در خانه، به صورت برخط در مراسم‌ها حضور یابند و افرادی هم که به هیئت‌های فیزیکی در محلات می‌روند، نکات بهداشتی را رعایت کنند، امسال هم شور حسینی خواهیم داشت و هم دغدغه‌مند بودن عزادار حسین(ع) نسبت به کرونا را به دیگران گوشزد خواهیم کرد.

علاوه بر اینکه می‌توان از فضای مجازی برای برگزاری هیئت‌ها کمک گرفت، با پررنگ‌تر کردن بیش از پیش کارهایی مانند پرچم سیاه زدن بر سر در خانه‌ها، ماشین‌نوشت‌هایی که چند سال است رواج پیدا کرده، کارهای فرهنگی که شهرداری‌ها متولی آن هستند و ظاهر شهر را سیاه‌پوش می‌کنند، محرم را زنده نگه داشت. به یاد داشته باشیم که صاحب این عزاداری‌های ما در محرم، امام عصر(عج) است و او خود بهتر از ما یاد جد بزرگوارش را زنده نگه‌ می‌دارد که اگر این چنین نبود، در این هزار و اندی سال، محرم و صفر فراموش شده بود؛ اما بلایایی عظیم‌تر از کرونا هم نتواسته‌اند در زنده نگه‌داشتن محرم خللی ایجاد کنند و ان‌شاءالله به دعای مردم عزادار این آخرین محرمی خواهد بود که در سایه کرونا برگزار می‌شود.