ستون پنجم دشمن

تقویم انقلاب اسلامی در پاییز سال 1359 و دولت تازه‌ تأسیس به نخست‌وزیری محمدعلی رجایی در تب و تاب کشمکش‌های سیاسی روزهای ملتهبی را می‌گذراند که جنگ تحمیلی به ایران شروع شد و کشور و ملت را در نگرانی‌های عمیقی فرو برد. در این فرصت، هدف خوبی برای خرابکاران اعزام شده از خاک عراق به ایران بود که با برنامه‌های معین از مرزها می‌گذشتند و به نیروهای جاسوسی و ستون پنجم مرتبط می‌شدند. با بررسی اسناد و اخبار به جا مانده از آن دوران درمی‌یابیم که نه تنها در آغاز جنگ، بلکه تا پایان جنگ عملیات‌های خرابکارانه ستون پنجم برنامه‌ریزی شده و هدفمند انجام می‌گرفت و تنها در قالب بمب‌گذاری و انفجارات و ترورها خلاصه نمی‌شد. علاوه بر آن، عملیات روانی و شایعه‌پراکنی گاهی به ‌مراتب مخرب‌تر از حرکت‌های دیگرشان بود. هرگاه دشمن خود را برای حمله همه‌جانبه ایران آماده می‌کرد، عوامل در داخل کشور شایعات گوناگونی را رواج می‌دادند که موجب تضعیف روحیه نیروهای نظامی و مردم حاضر در صحنه می‌شد؛ البته درگیری‌های مرزی با گروه‌های تجزیه‌طلب در استان‌های مرزی ایران زمینه خوبی را برای ورود عوامل خرابکار از طریق عراق فراهم کرده بود. این افراد با گرفتن دستمزدهای مشخص از مرز عراق وارد ایران و راهی تهران می‌شدند تا مأموریت خود را به انجام برسانند. آنها گاهی با گروه‌های تجزیه‌طلب همراه و همکار می‌شدند و گاهی هم به دلیل انجام نشدن هماهنگی‌های قبلی برنامه‌های‌شان به هم می‌ریخت. طبق اسناد منتشر شده موضوع کار عوامل خرابکار که بمب‌گذاری در تهران یا سایر شهرها بود، اگر در اجرای عملیات مورد نظر موفق نمی‌شدند، در بسیاری از موارد آنچه را که با آنها گفته شده بود، عملی می‌کردند و خسارات عمده به بار می‌آوردند که مصادیق و نمونه‌های آن بسیار فراوان است؛ البته بسیاری از آنها خنثی شد. انجام عملیات‌های گسترده اینچنینی اثرش از یک حمله هوایی اگر بیشتر نبود، کمتر هم نبود. به قسمتی از این اسناد دقت کنید که آمده است: «برابر اطلاع واصله عوامل مخرب قصد دارند دست به عمل خائنانه‌ای زده و در نقاط حساس از جمله کمیته مرکزی، مجلس شورای ملی[اسلامی] زندان اوین، زندان قصر، فرودگاه مهرآباد، دوشان‌تپه، پادگان دپو، رادیو و تلویزیون و پادگان لاهوتی[ حر] بمب‌گذاری نمایند، مراتب جهت اطلاع و هرگونه اقدام بایسته اعلام می‌گردد.» در گرماگرم حملات هوایی ارتش متجاوز حزب بعث عراق عوامل خرابکار موسوم به ستون پنجم دشمن نیز بیکار نمی‌ماند. علاوه بر شایعه‌پراکنی، بمب‌گذاری، تضعیف روحیه نیروهای متجاوز یاری می‌دادند. حکومت بعثی حاکم بر عراق در عملیات جاسوسی و خرابکارانه از امکانات دیپلماتیک خود نیز استفاده می‌کرد؛ به طوری که در گزارش آمده است: «خبر واصله حاکی است هنگام آژیر هوایی در اطراف خانه کاردار سفارت عراق علامت‌هایی داده می‌شود... به رنگ‌های سبز و سفید و قرمز است.» چنین اقداماتی را نه‌تنها وابستگان سفارت عراق، بلکه سفارت‌خانه‌های کشورهای هم‌پیمان رژیم بعثی حاکم بر عراق هم انجام می‌دادند. اقدامات پیچیده این سفارتخانه حاکی از آن بود که آنها برای پیشبرد اهداف نظام ارتش متجاوز از هیچ رفتاری فروگذار نمی‌کردند که در این رابطه گفتنی‌ها فراوان است.