فخر نگارگری ایرانی

وارد صحن جامع رضوی در حرم مطهر امام رضا(ع) که می‌شویم و به سمت صحن کوثر می‌رویم، در گوشه صحن، چند پله رو به دری بزرگ و چوبی قرار دارد. دری که به سوی موزه و گنجینه آثار اهدایی رهبر معظم انقلاب و دیگر شخصیت‌های داخلی و خارجی باز می‌شود.
وارد موزه که می‌شویم، تالاری در سمت چپ آن قرار دارد. تالاری که شاید شبیه آن را در هیچ گالری و موزه دیگری نتوانیم ببینیم. تالاری که مخاطب را به سفری خواهد برد که تاریخ در آن روایت می‌شود. از داستان امتحان حضرت ابراهیم(ع) برای قربانی کردن فرزندش اسماعیل گرفته، تا صحنه ماندگار عصر روز عاشورای 61 هجری و...؛ همه اینها را می‌توان با قدم زدن در این تالار و نگاه کردن به تابلوهایی دید که برخی خودش روضه‌های مجسم است؛ روضه‌هایی مجسم با هنر تجسمی.
این کوتاه‌ترین توصیف از تالار آثار ماندگار استاد محمود فرشچیان در موزه نفایس و گنجینه‌های اهدایی آستان قدس رضوی است. استاد فرشچیان یکی از نگارگران شهیر ایرانی است که با آثار ابداعی‌اش، تأثیر بسیاری در تحول سبک نقاشی سنتی ایرانی و هنر نگارگری داشته است.
این هنرمند بزرگ، جوایز و افتخارات جهانی و ملی بسیاری را کسب کرده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به نشان افتخار «جهادگر عرصه فرهنگ و هنر»، نشان درجه یک هنر، تندیس طلایی اسکار ایتالیا و مدال طلای جشنواره بین‌المللی هنر اشاره کرد. فرشچیان همچنین برگزیده همایش چهره‌های ماندگار در سال 1383 بوده است.
بر اساس اطلاعات موجود، در بانک اطلاعاتی گنجینه آثار اهدایی استاد محمود فرشچیان در موزه آستان قدس، تابلوی «عصر عاشورا» که در سال ۱۳۵۵ با هنر استاد خلق ‌شده، در سال ۱۳۶۹ به این آستان اهدا شد. دومین تابلو اهدایی استاد به نام «پنجمین روز آفرینش» نیز در سال ۱۳۵۲ خلق و در سال ۱۳۶۹ به موزه آستان قدس رضوی تحویل داده شد و یکی از نفیس‌ترین و زیباترین تابلوهای این نگارگر برجسته به شمار می‌رود.
سومین تابلوی اهدایی استاد به نام «پناه» یا یتیم‌نوازی امام علی(ع) در سال ۱۳۵۲ خلق و در سال ۱۳۷۱ به آستان قدس رضوی تقدیم شد. تابلوهای دیگری از استاد فرشچیان شامل «خمسه آل‌طیبه» در سال ۱۳۶۹، «یا رب» در سال ۱۳۷۴، «اولین پیام» در سال ۱۳۷۹، «نیایش» در سال ۱۳۷۷، «توسل» در سال ۱۳۸۰، «یک هدیه عشق» در سال ۱۳۸۲، «امتحان سخت» در سال ۱۳۸۹، «کوثر» در سال ۱۳۸۹، «ضامن آهو 2» در سال ۱۳۸۹ و «پرچم‌دار حق» در سال ۱۳۹۰ به آستان مقدس حضرت امام رضا(ع) اهدا شده‌اند.
تابلوی «ضامن آهو 2» که به داستان کرامت امام رضا(ع) اختصاص دارد، نمونه دوم این اثر بوده که استاد فرشچیان آن را به آستان قدس رضوی اهدا کرده است. تابلوی «توسل» نیز به حرم مطهر رضوی اختصاص دارد و در آن چهره استاد فرشچیان در حالی‌که در مقابل گنبد طلای حرم قرار گرفته و خضوع خود را در مقابل حضرت رضا(ع) نشان می‌دهد، خلق ‌شده است.

موزه‌ای به وسعت معرفت
البته آثار اهدایی استاد فرشچیان به موزه آستان قدس رضوی تا سال ۱۳۸۹ در گنجینه هنرهای تجسمی این موزه نگهداری می‌شد، اما به گفته پایگاه‌های اطلاع‌رسانی تخصصی مرتبط با آستان قدس رضوی، به دلیل کثرت آثار و ارزش بالای آنها، تالاری به نام استاد در موزه راه‌اندازی شده است. این تالار در سال ۱۳۸۹ در طبقه همکف گنجینه قرآن و نفایس موزه مرکزی آستان قدس رضوی افتتاح شده است.
البته آثار استاد فرشچیان تنها در موزه آستان قدس محدود نمی‌شود، بلکه بیش از 50 اثر وی در موزه‌ای با نام همین هنرمند نگهداری می‌شود. موزه‌ای که در تاریخ ۲۶ مهر ماه سال ۱۳۸۰ برای نمایش دائمی آثارش با حضور رئیس‌جمهور وقت افتتاح شد.
مدیر موزه‌ استاد فرشچیان درباره آخرین آمار از تعداد آثار نگهداری شده در این موزه می‌گوید: «۵۸ اثر از استاد فرشچیان در موزه وجود دارد و هر از گاهی نشست‌ها و نمایشگاه‌هایی داریم که در آن آثاری از هنرمندان دیگر نیز به نمایش گذاشته می‌شود.»

هنر انسان‌ساز
آنچه مهم است، این است که نباید فراموش کرد که هم هنرمند و هم آثارش بزرگ‌ترین گنجینه‌هایی هستند که برای این مرز و بوم تا ابد باقی خواهند ماند؛ بنابراین باید هرچه بیشتر در شناخت، تکریم و بزرگداشت هنرمندان و نگهداری از آثارشان کوشا بود.
اما موضوع مهم دیگر در این میان، ترویج و معرفی و فرهنگ‌سازی آثار ماندگار هنرمندان بزرگ و اهل معرفت است که تا می‌توان باید مردم، به ویژه جوانان و نوجوانان را با روح جاری در آثار آنان آشنا کرد.
قطعاً با شناخت بیشتر نوجوانان و جوانان از راز نهفته در هنرهایی، مانند آنچه فرشچیان خلق کرده است، می‌توان امیدوار بود که در آینده نه چندان دور فرشچیان‌های دیگری به عرصه هنر پا بگذارند. برای نمونه، بازدید از چنین مکان‌هایی باید جزء برنامه‌های تربیتی مدارس باشد.