جهاد تبیین و شاخصه‌های مبلغ اسلامی

یکی از صفات خداوند «قادر» است. خداوند قادر است؛ یعنی تمام قدرت‌ها در عالم نزد اوست و خودش هم آن را به انسان‌ها و مخلوقات عطا می‌کند. هر چیزی که در ذهن ما قدرت دیده می‌شود، نشئت گرفته از خداوند است. «قادر» موجودی است که فعل و ترک برای او برابر است؛ به این معنا که اگر خواهد، می‌کند و اگر خواهد، نمی‌کند. بنابراین کسی که از ناتوانی کاری را انجام نمی‌دهد، قادر نمی‌گویند، حتی اگر خود را بی‌میل به آن نشان دهد. در آیات و روایات از قدرت خداوند زیاد شنیده‌ایم؛ برای نمونه، در آیات پایانی سوره یاسین، خداوند خود را قادر بر خلق هر چیزی معرفی می‌کند که اراده می‌فرماید. امیرالمؤمنین على(ع) در خطبه 185 نهج‌البلاغه، درباره قدرت خداوند جملات زیبایى دارند که می‌فرمایند: «اگر مردم در قدرت عظیم خداوند و نعمت‌هاى فراوان او مى‌اندیشیدند، حتماً هدایت مى‌شدند و از عذاب الهى مى‌ترسیدند؛ ولى افکار مردم بر اثر هوى و هوس، ناتوان شده و حجاب‌هاى خودپرستى جلوی دیدگان آنها را گرفته است. نه چشم بینا دارند و نه قلب پذیرا.» در این میان، قدرت‌هایی وجود دارد که خداوند آنها را به بندگان خود تفویض فرموده است. به ویژه قدرت‌هایی که به پیامبران و اولیای خود عطا فرمود. برای نمونه، قدرتی که به حضرت نوح داد برای ساخت کشتی و حتی وسایلی که در اختیارش گذاشت؛ قدرتی که به حضرت موسی داد در اژدها شدن عصا و شکافته شده رود نیل؛ قدرت زنده شدن به حضرت جرجیس؛ قدرت تسلط بر باد، باران، آسمان و زمین و تسلط بر جنیان به حضرت سلیمان؛ قدرت زنده کردن مردگان به دست حضرت عیسی و... از جمله قدرت‌هایی است که پیامبران الهی از خداوند دریافت کردند. حتی قدرت دادن به حضرت جبرائیل که او را شدیدالقوا خواند و قدرت به دیگر فرشتگانش.
در میان قدرت‌های مادی و قابل مشاهده، خداوند قدرت‌های خاص معنوی هم به پیامبران خود عطا فرمود. قدرت تعبیر خواب به حضرت یوسف یا قدرت فصاحت و بلاغت در لسان. حضرت موسی(ع) در سوره طه آیه 27 و 28 از خداوند درخواست می‌کند: «و گره از زبانم بگشای تا سخنان مرا بفهمند.» همچنین در آیه 34 سوره قصص از خداوند می‌خواهد: «و برادرم هارون که بهتر از من صحبت می‌کند، را با من بفرست...» همچنین قدرت جذب و تسخیر قلوب که به پیامبر اسلام(ص) عطا شد. «به (برکت) رحمت الهی، در برابر آنان [مردم‌] نرم (و مهربان) شدی! و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو، پراکنده می‌شدند...»(آل‌عمران/159) خداوند در سوره بقره آیه83 می‌فرماید: «قولوا للناس حسنا»؛ با مردم به زبان خوش سخن بگویید. خداوند قدرت بیان خوب به حضرت موسی عطا فرمود و آنگاه او را برای توجیه فرعون فرستاد و قدرتی نیز به پیامبر اسلام(ص) عطا فرمود و ایشان را برای راهنمایی و ارشاد اعراب سخت‌دل مبعوث فرمود. این توانایی که نشئت گرفته از قدرت خداوند است، نوعی ابزار کار پیامبران و اولیای الهی بود تا بتوانند بندگان خدا را به خدا و زیبایی‌های دین دعوت کنند. زبان نرم حتی در برابر دشمنان کارایی دارد و می‌تواند اثرگذار باشد. نکته مهم آنکه ما تصور می‌کنیم خوب صحبت کردن با فرعون اثری در او نگذاشت و این خوب صحبت کردن نتوانست قلب سنگ او را نرم کند؛ اما به اطرافیان فرعون که ساحران دربارش بودند، توجه نمی‌کنیم. به‌عبارتی، اگر زبان نرم حضرت موسی و اخلاق عالی حضرت رسول اکرم(ص) برای امثال فرعون، نمرود، ابولهب، ابوجهل و امثالهم به‌کار نیاید، برای مردم حتماً به‌کار می‌آید. کسانی‌که می‌خواهند مبلغ دین باشند، اولاً باید قدرت اقناع، تفهیم و تبیین را از خداوند بگیرند؛ ثانیاً همیشه در سخنان خود به مردمی که شنونده بیان آنها هستند، توجه کنند؛ زیرا در پشت زبان، رفتار وجود دارد که از اعتقاد فرد حکایت می‌کند. اگر نتواند حتی با دشمن خود خوب صحبت کند و نرم باشد، رفتاری از او سر می‌زند و برای مردمی که او را می‌بینند، قابل توجه است.
امام علی(ع) می‌فرمایند: «ارزش انسان از گفتارش شناخته می‌شود.» کلمات از ذهن انسان برمی‌خیزند و ذهنی که آلوده باشد یا غرق در خشم باشد، نمی‌تواند کلمات پاک و بامحبت را انتخاب کند. به‌اصطلاح از کوزه همان ‌تراود که در اوست. پس سخنان نشان‌دهنده ارزش انسان‌هاست. ایشان همچنین توصیه فرمودند: «زبانت را به نیکو سخن گفتن عادت بده تا از ملامت ایمن باشید.» مبلغان دین و جهادگران تبیین باید بهترین ادبیات را برای سخنان خود انتخاب کنند تا سخنان‌شان برای اعتقادات و آرمان‌های دینی و اخلاقی امت هزینه‌ساز نباشد. در این میان، شاید رفتارهایی ببینیم که برای ما آزاردهنده باشد؛ از توهین و تهمت تا تخریب و ترور شخصیت. در این زمان قرآن ما را به توکل کردن به خداوند توصیه فرموده است. در آیه 71 سوره یونس آمده است: «سرگذشت نوح را بر آنها بخوان؛ در آن هنگام كه به قوم خود گفت: «اى قوم من! اگر موقعيّت من و تذكّراتم نسبت به آيات الهى، بر شما سنگين [و سخت] است، [هر كارى از شما ساخته است بكنيد]. من بر خدا توكّل كرده‌ام!...»