راه پيامبر(ص)، على(ع) و فرزندان او

 در ششمين آيه سوره حمد که شبانه‌روز در نمازها قرائت می‌شود، به خداوند عرضه مى‌داريم: «اِهْدِنَا الصراطَ الْمُسْتَقيمَ»؛ ما را به راه راست هدايت کن. راهى که ما را به تو و به آنچه موجب رضاى تو است برساند، راهى جداى از راه کسانى‌که غضب تو آنها را فرو گرفته و همچنين جداى از راه گمراهان؛ آری خدايا ما را هم به اين راه هدايت فرما و هم در اين راه ثابت و پايدار و برقرار دار. بى‌شک «صراط مستقيم» مفهوم بسيار وسيع و گسترده‌اى دارد و لذا بعضى آن‌ را به معناى «اسلام» و بعضى «قرآن» و بعضى «پيامبر(ص) و امامان راستين(ع)» و بعضى به «آيين الله» و بعضى به معناى «راه و روش انبياى الهى(ع)» تفسير کرده‌اند که هر یک از اينها مى‌تواند بخشى از مفهوم وسيع آيه را تشکيل دهد؛ ولى در روايات متعددى که به طرق مختلف از پيامبر اکرم(ص) نقل شده است، انگشت روى يکى از بارزترين مصاديق آن گذاشته شده و آن راه و روش على‌بن‌ابي‌طالب(ع) يا محمد و آل محمد(ص) است.  حاکم حَسَکانى در «شواهد التنزيل» از جابربن‌عبدالله انصارى از پيامبر اکرم(ص) نقل مى‌کند که فرمود: «اِن اللهَ جَعَلَ عَلِياً وَ زَوْجَتَهُ وَ اَبْنائَهُ حُجَجُ اللهِ عَلى خَلْقِهِ وَ هُمْ اَبْوابُ الْعِلْمِ فى اُمتى، مَنْ اِهْتَدى بِهِم هُدِىَ اِلى صِراط مُسْتَقيم»؛ خداوند على(ع) و همسرش [فاطمه زهرا(س)] و فرزندان او را حجت‌هاى الهى بر خلقش قرار داده و آنها درهاى علم در امت من هستند؛ هر کس به‌وسيله آنها هدايت شود، به صراط مستقيم هدايت شده است. در حديث ديگرى از ابن عباس از رسول خدا(ص) چنين نقل مى‌کند که به على‌بن‌ابي‌طالب(ع) فرمود: «اَنْتَ الطريقُ الْواضِحُ وَ اَنْتَ الصراطُ الْمُسْتَقيمُ وَ اَنْتَ يَعْسُوبُ الْمُؤمِنينَ!»؛ تو راه روشن و صراط مستقيم و رهبر مؤمنان هستى. همچنین در حديث سومى از ابن عباس نقل مى‌کند که در تفسير «اِهْدِنَا الصراطَ المُسْتَقيم» مى‌گفت: «قُولُواـ مَعاشِرَ الْعِبادِ‌ـ اِهْدِنا اِلى حُب النبِى وَ اَهْلَ بَيْتِهِ!»؛ اى بندگان خدا بگویيد خدايا ما را به محبت پيامبر و اهل بيتش هدايت کن. در حديث چهارمى از ابوبريده در ذيل اين آيه نقل مى‌کند که گفت: «منظور، صراط محمد(ص) و آل او است». اين حديث را علامه ثعلبى در تفسيرش نيز آورده است. شيخ عبيدالله حنفى در کتاب «ارجح المطالب» نيز آن را از ابوهريره نقل کرده است. در حديث پنجمى که در «شواهد التنزيل» آمده، از عبدالرحمن‌بن‌زيد از پدرش در تفسير آيه «صِراطَ الذينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ» نقل مى‌کند که گفت: «هَوَ النبِى وَ مَنْ مَعَهُ وَ عَلِى بْنُ اَبى طالِب وَ شيعَتُهُ». در منابع شيعه و پيروان مکتب اهل بيت(ع) نيز روايات متعددى در اين زمينه وارد شده، از جمله در روايتى از امام صادق(ع) در تفسير «صِراطَ الذينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِم» آمده است که فرمود: «يَعْنى مُحَمداً وَ ذُريتَهُ»؛ مقصود محمد(ص) و ذريه اوست. به اين ترتيب، بارزترين و روشن‌ترين مصاديق «صراط مستقيم»، راه پيامبر(ص) و على(ع) و فرزندان معصوم او از نسل فاطمه زهرا(س) است که هر کس به دامن والاى آنها دست زند و در خط آنها حرکت کند، قدم در راه مستقيمى گذارده است که او را به خدا نزديک و از گمراهى و انحراف دور مى‌کند.