پيروزيهاي تازه ارتش و نيروهاي مقاومت در سوريه و عقب نشيني عناصر گروه تروريستي داعش در اين كشور، طي روزهاي گذشته مركز توجه رسانههاي عربي قرار گرفت. بسياري از اين رسانهها، تحولات اخير سوريه را نشانگر پذيرش جايگاه دولت دمشق در جبهه عمومي مبارزه با تروريسم دانستند.
تحولات ميداني سوريه وارد مرحله تازهاي شده است. ارتش و نيروهاي مردمي سوريه از چند ماه پيش تاكنون در چارچوب عمليات خود در مناطق زير كنترل گروههاي تروريستي، به پيشرويهاي فراواني دست يافته و مناطق گستردهاي را از اشغال تروريستها درآوردهاند.در اين راستا، آزادسازي شهر تاريخي و راهبردي «تدمر» (پالميرا) روز يكشنبه هشتم فروردين ماه 1395 صورت گرفت.
ارتش سوريه اندك زماني پس از آزادسازي شهر تدمر، عمليات آزادسازي شهر «القريتين» را كه داراي اهميت راهبردي است، آغاز كرد. يگانهاي ارتش و مقاومت مردمي روز يكشنبه پانزدهم فروردين، پس از درگيريهاي شديد با افراطيهاي مسلح، شهر القريتين در استان «حمص» را به طور كامل به كنترل خود در آوردند. اين گزارش دربردارنده مهم ترين محور تحليلهاي رسانههاي عربي درباره پيروزيهاي تازه ارتش سوريه و پيامدهاي آن است.
نظام سوريه شريك اصليِ مبارزه با تروريسم
روزهاي گذشته، روزنامههاي «الاخبار» لبنان، «الوطن» سوريه و تارنماهاي شبكه خبري «الجزيره» قطر، راديو «نور» لبنان و «الاهرام» مصر در بخشي از گزارشهاي خود به تاثيرگذاري جدي پيروزيهاي تازه ارتش سوريه بر روند رويارويي با داعش پرداختند.
روزنامه الاخبار نوشت: ارتش سوريه با باز پس گيري شهر القريتين در حومه حمص ميخ دوم را بر تابوت داعش در مركز حضور اين گروه در قلب جغرافياي سوريه زده است. همچنين ارتش سوريه با اين پيروزي زمينه را براي آغاز نبرد در مناطق راهبردي شرق و جنوب فراهم كرد.
پيش بيني ميشود پيروزي القريتين زمينه ساز پيروزيهاي ديگر در جبهه القلمون باشد. القلمون جبهه اي است كه فرماندهي مشترك نظامي ارتش سوريه و همپيمانانش، پيروزي در آن را بسيار سرنوشت ساز مي دانند .برپايه گزارش تارنماي راديو نور، آزادي شهر القريتين سوريه شكست تازهاي براي گروه داعش پس از شكست تدمر به شمار ميرود. پيروزيهاي ارتش سوريه نشان دهنده اين واقعيت است كه اوضاع ميدانهاي نبرد تغيير كرده و نابودسازي پديده تروريسم به يك واقعيت تبديل شده است.
روزنامه الوطن نيز آورد: واقعيت اين است كه پيروزي شگفت انگيز تدمر، اهميت ارتش سوريه را به عنوان تنها قدرتي كه مي تواند به نيابت از جهان با تروريسم مبارزه كند، نشان داد. اين پيروزي ناتواني و سهل انگاري ائتلاف بينالمللي مبارزه با تروريسم را براي همه ثابت كرد. به نوشته روزنامه الوطن، نكته قابل توجه در شرايط كنوني اين است كه ارتش عربي سوريه پس از پنج سال مبارزه با تروريسم اكنون بر پايه اين قاعده كه سوريه دروازه مبارزه با تروريسم است به نقطه اتكاي جامعه بين الملل تبديل شده است.
همچنين به نوشته تارنماي شبكه خبري الجزيره ، نظام سوريه از پيروزي تدمر و القريتين در عرصه ديپلماسي استفاده و در ميان كشورهاي عربي و در سطح بين الملل، خود را به عنوان شريك اصلي در رويارويي با تروريسم معرفي خواهد كرد. برپايه اين گزارش، به دليل كاميابي نيروهاي نظام سوريه و همپيمانانش در بازپسگيري شهر راهبردي تدمر و القريتين و سفر تازه مقامهاي سوري به شماري از كشورهاي عربي، ناظران بر اين باورند دولت دمشق از پيشروي ارتش در ميدانهاي نبرد در عرصه ديپلماسي بهره خواهد برد.
اشاره الجزيره به سفر تازه «وليد معلم» وزير امور خارجه سوريه به الجزاير و همچنين سفر شيخ «احمد بدرالدين حسون» مفتي اعظم سوريه به عمان بوده است. هدف از اين سفرها معرفي نظام سوريه به عنوان شريك و فعال اصلي در رويارويي با تروريسم بود.تارنماي روزنامه الاهرام نيز در گزارشي به قلم «محمد عبدالقادر» نوشت: در پي موفقيت ارتش سوريه در آزادسازي شهر تاريخي تدمر از دست گروه تروريستي داعش، به نظر ميرسد مرحله تازهاي آغاز شده است كه ميتوان آن را «مطرح شدن دوباره تصويري از بحران سوريه در عرصه بينالملل» ناميد؛ مرحله اي كه حضور «بشار اسد» در قدرت را تضمين ميكند.
به نوشته الاهرام، بازپس گيري تدمر در فضاي واكنشها نسبت به اقدامهاي تروريستي داعش در بروكسل صورت گرفت. «بشار الجعفري» رييس هيات مذاكره كننده دولت سوريه در گفت وگوهاي ژنو نيز گفت كشورش آمادگي دارد در رويارويي با تروريسم با ائتلافِ مبارزه با تروريسم همكاري كند. همچنين او از «فدريكا موگريني» مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا خواست تا در كشورهاي اتحاديه، سفارت سوريه بازگشايي شود. او در اين خواسته خود اشاره كرد كه اكنون داعش دشمن اصلي همه است و نه فقط اسد.
به نوشته الاهرام اين موضعگيريها را بايد نتيجه مستقيم موفقيت تازه روسيه در اثبات ضرورت باقي ماندن اسد در قدرت تا زمان رسيدن به توافق نهايي درباره حل سياسي بحران دانست. اين مساله اي است كه در موضع گيريهاي «تييري مارياني» عضو كميسيون امور خارجي پارلمان فرانسه در حاشيه ديدار هيات پارلماني اين كشور از دمشق آشكار شد.
او در اين سفر اظهار كرد كساني كه عليه هماهنگي روسيه و سوريه در رويارويي با داعش عمل ميكردند، فهميدهاند كه اين هماهنگي مساله مهمي است. افزون بر همه اين مسايل، چين نيز اعلام كرد كه نخستين نماينده ويژه خود در امور سوريه را انتخاب كرده است.
نگاههايي متفاوت به پيروزيهاي ارتش سوريه
در برابرِ رسانههايي كه پيروزيهاي ارتش سوريه را در روند مبارزه با تروريسم مهم ميدانند رسانههايي مانند الجزيره نسبت به هرگونه پيروزي و تحرك سياسي نظام سوريه هشدار دادند.«خطيب بدله» عضو ائتلاف مخالفان سوريه، به شبكه الجزيره گفت: ممكن نيست كه نظام سوريه بتواند اجماع كشورهاي عربي عليه خود خود را از بين ببرد. فضاي ديپلماسي كه نظام سوريه در آن مانور ميدهد بسيار تنگ است و تنها شمار اندكي از كشورهاي عربي از آغاز بحران سوريه نظام اين كشور را تاييد ميكنند.
در اين زمينه «حسام حافظ» مدرس حقوق و سياستمدار پيشين سوري نيز به الجزيره گفت: پويشهاي تازه نظام سوريه تلاشهاي نافرجام براي رسيدن به خواستهاي است كه در عرصه بين الملل رسيدن به آن ناممكن است. وي تحرك نظام سوريه را با گفتگوهاي ژنو بر پايه قطعنامههاي 2118 و 2254 شوراي سازمان ملل مبني بر انتقال سياسي قدرت، پيوند داد و عنوان كرد استقبال برخي كشورها از ديپلماتهاي سوري به منزله تمايل آن كشورها براي به رسميت شناختن نظام سوريه نيست.
الجزيره در تحليل ديگري به نقل از «عبدالناصر العايد» تحليلگر نظامي، تحركهاي تازه نظام سوريه را بخشي از طرح فراگير و بلندمدت روسيه عنوان كرد كه هدف از آن اعتباربخشيدن به نظام سوريه است. به ادعاي العيد، مخالفان سوريه در پذيرش آتش بس، اشتباه بزرگي را مرتكب شده اند و اين مساله باعث شده است تا نظام اين كشور برخي از جبهههاي نبرد را آرام و بر برخي ديگر از جبههها تمركز كند تا از اين راهبرد و با استفاده از زمان، مساله انتقال سياسي را دور زند و موضوع مبارزه با تروريسم را پررنگ كند. نظام سوريه اميدوار است كه مخالفان سياسي و نظامي اش بيش از اين دچار فروپاشي و سستي شوند.
سلسله اشتباهات فرانسه در قبال سوريه
هنگامي که بحران سوريه آغاز شد، پاريس بر اين باور بود که بشار اسد نيز مانند حسني مبارک و بن علي به سرعت سقوط خواهد کرد و اينجا بود که سلسله اشتباهات آن آغاز شد از جمله اينکه مخالفان سوري موسوم به «شوراي ملي مخالفان » را به رسميت شناخت و اقدام به گشودن سفارت براي آنان کرد.همچنين فرانسه به مرکزي براي جمع آوري پول و سلاح براي افراد مسلح در سوريه تبديل شد و در اين ارتباط «هيثم مناع» از مخالفان سوري تاکيد کرد که 80 درصد سلاحهاي اهدايي فرانسه به دست تروريستهاي تکفيري افتاده است.
بسياري از فرانسويها از جمله « فردريک بيشون» در کتابش « چرا غرب در سوريه مرتکب خطا شد» و يا « جرج مالبرونو و کريستيان شينو» در کتابشان « راهي به سوي دمشق» به اين اشتباهات فرانسه اعتراف کردهاند.اما اشتباه بزرگ فرانسه فقط سرنگوني نظام سوريه بود و برايش اهميتي نداشت که چه کسي قرار است اين نظام را ساقط کند.
فرانسه به دنبال سرنگوني بشار اسد
براي فرانسه مهم سرنگوني بشار اسد و نظام حاکم سوريه بود اما دوره رياست جمهوري « نيکولا سارکوزي» رئيس جمهور فرانسه سپري شد و اين اتفاق نيفتاد، « فرانسوا اولاند» هم مي رود و اين اتفاق نخواهد افتد و تنها نتيجه خطاهاي فرانسه اين بود که تروريستها با قدرت روانه فرانسه شدند.در اين شرايط اين سوال مطرح است : پاريس حالا چه خواهد کرد؟
سرازير شدن پولهاي قطر و عربستان به فرانسه
فرانسه ميلياردها دلار در دوران سارکوزي از قطر و ميلياردها دلار بيشتر از آن نيز در زمان اولاند از سعودي دريافت کرد و در واقع در فرانسه براي انعقاد قراردادهاي نظامي بين چپ و راست تفاوتي نيست به اين معني که براي پاريس تفاوتي نميکند براي به اصطلاح «حمايت از دموکراسي در سوريه» پولهائي را از کشورهايي دريافت کند که حتي پارلمان در آنها وجود ندارد.
دست دادن سياستمداران فرانسوي با اسد
اکنون که ارتش سوريه بيش از انتظار سياستمداران فرانسه مقاومت کرده و تروريسم در جهان بيشتر از تصور آنان رواج يافته است، آنان چه مي گويند؟«آلن ژوپيه» نخست وزير پيشين فرانسه گفت: همه ما مي خواستيم از بشار اسد خلاص شويم اما شکست خورديم و راهبرد روسيه که خواستار باقي ماندن بشار اسد بود، برنده شد بنابراين بايد اولويتهاي خود را تغيير دهيم و ببينيم آيا نابودي داعش مهم تر است يا تغيير بشار اسد؟پاسخ روشن است ابتدا بايد از شر داعش خلاص شويم و بعد ببينيم چه بايد کرد.«دومنيک دوويلپن» نخست وزير سابق فرانسه که در جريان سياستهاي خاورميانه و ادبيات و شعر آن قرار دارد، تاکيد کرد: اين بشار اسد نيست که با ما مي جنگد بلکه همپيمانان فرانسه هستند.وي اظهار داشت، کشورهاي عرب حوزه خليج فارس که 600 جنگنده دارند بايد با داعش بجنگند.
«برنار سکوارسيني» رئيس سابق دستگاه امنيتي فرانسه نيز فاش کرد که فهرستي از «تروريستهاي فرانسه در سوريه» را که دمشق به او ارائه داد، به « مانوئل والس» نخست وزير فرانسه تحويل داده اما او اين فهرست را رد کرد.
اعتراف به لزوم رسيدگي به پروندههاي قطر و عربستان
«جاک مايار» عضو کميسيون امور خارجي پارلمان فرانسه نيز گفت: اين بشار اسد نيست که اينجا با فرانسويها ميجنگد، ما بايد پروندههاي قطر و عربستان را بگشاييم و از فرو بردن سر خود در شن دست برداريم.
تغيير مواضع آشکار فرانسه در قبال خاورميانه
اگر اظهارات اعضاي هيئت پارلماني فرانسه که اخيرا راهي دمشق شد و نيز کتابهاي زيادي را که درباره سوريه نوشته مي شود، در نظر بگيريم، متوجه مي شويم که شرايط به طور ريشه اي تغيير کرده است و در مورد علني کردن اين تغيير به شکل رسمي موضوع وقت مطرح است.فرانسوا اولاند رئيس جمهوري کنوني فرانسه، خاورميانه را به خوبي نمي شناسد،او عليه ايران، بشار اسد و حزبالله لبنان موضع گيري تندي کرد و توانست معاملات نظامي ميليارد دلاري با سعودي را از آن خود کند اما جالب اينکه بلافاصله بعد از امضاي توافق هسته اي « لوران فابيوس» وزير خارجه فرانسه اولين کسي بود که راهي تهران شد.اولاند اکنون درک کرده که روسيه و آمريکا تفاهم کرده و اروپا را ناديده گرفتهاند و با اروپا به عنوان شريک تعامل ندارند بلکه فقط تصميمهاي خود را به اطلاع آن ميرسانند.
باندهاي خفته تروريستها در اروپا
اولاند اکنون نيازمند است تا اطلاعاتي از سوريه به دست آورد به ويژه اين که بسياري از تروريستها که در غرب متولد شدند و تا ديروز فرودگاهها و بندرها به رويشان باز بود تا سوريه را نابود کنند، امروز خود را در پايتختهاي غربي از جمله پاريس منفجر مي کنند و باندهاي خفته تروريستي آنان نيز فراوان است.رئيس جمهوري فرانسه بر سر دو راهي گرفتار شده است، به اين معني که اگر به گشايش روابط با بشار اسد روي آورد، کشورهاي عرب حوزه خليج فارس خشمگين مي شوند و پاريس پولهاي هنگفتي را از دست مي دهد و به طور خاص کارخانههاي تسليحاتي آن با رکود مواجه مي شوند و اگر بخواهد مانند گذشته رفتار کند و همزمان خواستار همکاري امنيتي با دمشق باشد در اين صورت بشار اسد در مقابل اين همکاري، آغاز روابط ديپلماتيک را خواستار خواهد شد.در اين ميان بايد پرسيد رئيس جمهور فرانسه چه کاري بايد انجام دهد؟
راهحلها روشن است:
گشايش روابط با سوريه حتمي است و احتمالا در چارچوب تصميم پارلمان اتحاديه اروپا که صدور سلاح به سعودي را منع کرده است ، نمود پيدا کند.در همين ارتباط برخي اطلاعات حاکي از اين است که «فدريکا موگريني » مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در ديدار با « بشار الجعفري» نماينده دائم سوريه در سازمان ملل تلاش کرد تا سوريه را به ادامه روند سياسي تشويق کند.گفته ميشود که اگرچه موگريني پس از اين ديدار با انتقادهايي روبرو شد اما او اين مسائل را با «جان کري» وزير امور خارجه آمريکا هماهنگ ميکند.اکنون اتحاديه اروپا اندکي در مقابل مواضع عربستان سعودي احساس گشايش ميکند اما نگراني از بازگشت عمليات نظامي در سوريه در صورت شکست مذاکرات همچنان وجود دارد.
همچنين گفته مي شود که موگريني به زودي در راس هيئتي بلند پايه به ايران و سپس عربستان سفر خواهد کرد زيرا اتحاديه اروپا درصدد است تا اين دو کشور را به هم نزديک کند.فرانسه که داراي روابط خوب و برجسته اي با رياض است مي تواند به انتخاب رئيس جمهوري لبنان با همکاري با همپيمانان سوريه و ايران و نزديک کردن روابط بين عربستان و ايران کمک کند.
تکرار موضوع برکناري بشار اسد براي فرانسه خطرناک است همچنين فرانسه ميتواند کمکهاي بيشتري براي حل پرونده آوارگان و پناهجويان سوري و علاوه بر اين حال که از بخشش عربستان به لبنان خبري نيست، مي تواند کمکهاي خود به ارتش لبنان را افزايش دهد.اما اگر فرانسوا اولاند به بيروت بيايد (مشروط به اين که اين بار هم به دلايل امنيتي و سياسي آن را لغو نکند) و بار ديگر در آنجا تکرار کند که بشار اسد بايد از قدرت کنارهگيري کند، ترديدي وجود ندارد که فرانسه همه فرصتهاي نقش آفريني خود را از دست خواهد داد زيرا متحدان سوريه و حزبالله براي توقف حرکت و نقش فرانسه قدرت زيادي دارند و چه بسا آمريکا هم از منزوي شدن پاريس خرسند شود.سياست فرانسه در اين مرحله در قبال خاورميانه نيازمند افکار خلاقانه و جرأت است به اضافه اينکه بايد به اصول واقعي يعني فلسطين ، سوريه و لبنان بازگردد.اگر سوريه و لبنان از دست فرانسه برود، خاورميانه را از دست ميدهد.
شايد « اوبر ودرين» نخست وزير پيشين فرانسه در کتابش تحت عنوان « دنياهاي ميتران» رئيس جمهوري اسبق فرانسه درست گفته باشد که از زمان جنگ جهاني دوم فرانسه عملا در خاورميانه نقشي نداشته است و اگر سوريه و لبنان را به خاطر اينکه کشورهاي عرب حوزه خليج فارس خشمگين نشوند، از دست بدهد همه نقش خود را در خاورميانه و خليج فارس از دست خواهد داد زيرا کشورهاي عضو شوراي همکاري خليج فارس اول و آخر به سمت آمريکا باز ميگردند.به هر حال لبنان، سوريه و همه منطقه منتظر ابتکارهاي اولاند ونه درسهاي او هستند، بيروت هم انتظار دارد تماس و ارتباط فرانسه با همه طرفها برقرار شود به ويژه اين كه اروپائيها و فرانسه از مدتي قبل به سوي دمشق گامهايي را برداشته اند.
اين در حالي است که بلومبرگ مدعي شد،آمريکا و روسيه براي تدوين پيشنويس قانون اساسي جديد سوريه همکاري ميکنند.در شفافترين نشانه از تصميم قاطعانه روسيه و آمريکا در خصوص دستيابي به راه حلي براي جنگ پنج ساله سوريه که موجي از آوارگان را روانه اروپا کرده، ديپلماتهاي غربي و روسي اعلام کردند، مسکو و واشنگتن در تهيه پيش نويس قانون اساسي جديد سوريه با يکديگر همکاري ميکنند.به نوشته روزنامه بلومبرگ، يکي از ديپلماتهاي غربي در اين باره گفت: اين تلاشهاي مشترک همچنان در مراحل اوليه هستند و پيشنهادهاي کنوني روسيه به موضع دولت سوريه نزديکتر است.
يکي ديگر از ديپلماتهاي روس نيز گفت: روسيه و آمريکا به تبادل ايدههاي خود ادامه ميدهند.اين ديپلماتها که خواستند نامشان فاش نشود اعلام کردند،اين موضوعات "محرمانه" هستند.جان کري، وزير امور خارجه آمريکا 24 مارس سال جاري ميلادي پس از مذاکرات در کرملين گفت: آمريکا با روسيه در خصوص تعيين ماه اوت به منظور ايجاد چهارچوبي براي يک گذار سياسي و پيش نويس قانون اساسي جديد سوريه موافق است.سازمان ملل رهبري مذاکرات صلح در ژنو را برعهده دارد؛ جايي که دولت دمشق و مخالفان سوري حول محور دستيابي به يک سازش مذاکره ميکنند.
منابع آمريکا و روسيه همگرا هستند؛ چرا که آنها کمپيني را عليه داعش به راه انداختهاند که از پايگاهش در سوريه و عراق براي دستاندازي به سراسر منطقه و انجام حملات تروريستي استفاده کرده است. از نظر اروپا دستيابي به يک راه حل براي پايان دادن به جنگ داخلي سوريه به شدت ضروري و فوري است زيرا اين قاره با افزايش تهديد افراط گرايي خشونت آميز و بزرگترين سيل آوارگان از زمان جنگ دوم دست و پنجه نرم ميکند.آتش بس موقتي حاصل شده در فوريه سال جاري ميلادي توسط آمريکا و روسيه به طور چشمگيري خشونتها در جنگ داخلي سوريه را متوقف کرد.
براساس برخي آمارها در جريان جنگ داخلي سوريه 250 هزار تن کشته و ميليونها تن ديگر مجبور به فرار از خانههايشان شدند. اما روسيه و آمريکا همچنان در خصوص سرنوشت بشار اسد، رئيس جمهور سوريه اختلاف نظر دارند.کميته عالي مذاکرات، اصليترين گروه مخالفان سوري نيز اعلام کرده با روند تدوين قانون اساسي جديد سوريه که توسط آمريکا و روسيه صورت ميگيرد مخالف است.
سخنگوي اين کميته گفت: قانون اساسي سوريه متعلق به مردم سوريه است نه آمريکا يا روسيه. هنگامي که هيات دولت موقت را با قدرتهاي اجرايي کامل شکل دهيم قانونگذاران قضات و کارشناساني را براي پيش نويس يک قانون اساسي جديد منصوب خواهيم کرد.مارک تونر، سخنگوي وزارت امور خارجه آمريکا نيز گفت: آمريکا و روسيه با چارچوبي که براي گذار سياسي تحت رهبري سوريه تا اوت سال جاري ميلادي برنامه ريزي شده که شامل تدوين يک قانون اساسي جديد نيز ميشود، موافقند.ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه نيز اعلام کرده روسيه و آمريکا با پيشنهاد ايدههاي خود آماده کمک به اين روند هستند. تلاشهاي ما براي کمک به اين روند است و قطعا مردم سوريه هستند که تصميم نهايي را اتخاذ ميکنند. ادامه دارد...
ش.د9502721