سوداي مهار نفوذ ايران

(روزنامه اعتماد – 1396/08/01 – شماره 3936 – صفحه 10)

رياض در 48 ساعت گذشته همزمان ميزبان ركس تيلرسون، وزير خارجه ايالات متحده و حيدرالعبادي، نخست‌وزير عراق بود. بغداد و رياض در حال طي مسير براي بهبود رابطه نه چندان گرم دوجانبه هستند و به نظر مي‌رسد كه امريكاي ترامپ در حال بازي كردن نقش ميانجي در اين پرونده است تا اين نزديكي را سرعت بيشتري ببخشد. حيدرالعبادي، نخست وزير عراق پس از ورود به عربستان سعودي با ملك سلمان پادشاه كشور ميزبان ديدار كرد. اين دومين سفر العبادي به عربستان سعودي است و پيش از اين نيز وي در راس يك هيات بلندپايه در ماه ژوئن مهمان سعودي‌ها شده بود. در اين دور از سفرهاي منطقه‌اي نخست‌وزير عراق، عربستان ميزبان نخست بود و گفته مي‌شود كه پس از اين كشور، تركيه و اردن نيز مقصدهاي بعدي حيدرالعبادي خواهند بود.

تاكيد حيدرالعبادي برهم‌تنيدگي منافع كشورهاي منطقه

تلاش براي جدا كردن عراق از ايران در راس برنامه‌هاي دولت ترامپ براي اين منطقه است. با اين وجود نخست‌وزير عراق پيش از رسيدن به عربستان سعودي با ارايه يك طرح 5‌بندي از كشورهاي منطقه خواست تا اختلاف‌هاي‌شان را با هم كنار بگذارند. العبادي پس از نخستين سفر خود به عربستان در ماه ژوئن نيز اعلام كرده بود كه بغداد فاصله خود را با اختلاف‌ها ميان رياض و تهران حفظ خواهد كرد. در نخستين بند طرح العبادي آمده است: درگيري‌هاي كنوني در منطقه تنها ويراني و كشتار را براي مردم ما به جاي گذاشته و موجب تلفات مالي و جاني سنگين و از دست رفتن فرصت توسعه و پيشرفت شده است.

توقف اين درگيري‌ها و توقف سياست‌هاي مداخله گرايانه، قاعده درست و تنها جايگزين براي آغاز دوره جديدي از همكاري است. اشتباه است كه كشورهاي منطقه منافع خود را جداي از منافع ديگر كشورها ببينند و ديدگاه ما مبتني بر عمل مشترك بر اساس منافع‌مان و اقتصادمان است. وي در بند دوم بر لزوم تلاش براي برقراري روابط دايم و مستحكم بين مردم كشورهاي مختلف تاكيد كرد و گفت: نبايد روابط تنها به روابط ميان دولت‌ها محدود شود چراكه روابط ميان مردم ثبات روابط در مقابل تحولات سياسي را تضمين مي‌كند.

عربستان در عراق دست به جيب شد

با حضور العبادي در رياض، نشست هماهنگي ميان مقام‌هاي دو كشور برگزار شد و با شكل گرفتن شورايي براي همكاري‌هاي مشترك دو طرف توافق كردند كه در دو حوزه مبارزه با داعش و بازسازي مناطق عراق كه به دست اين گروه تخريب شده با هم همكاري داشته باشند. ملك‌سلمان در ديدار با نخست‌وزير عراق، پيروزي‌هاي بغداد در مبارزه با گروه‌هاي تروريستي را به اين كشور تبريك گفت و همزمان تاكيد كرد كه رياض از وحدت و ثبات در عراق حمايت مي‌كند. اشاره ملك سلمان به حمايت رياض از وحدت عراق را مي‌توان تازه‌ترين موضع‌گيري عربستان سعودي در قبال تنش ميان اقليم كردستان عراق و بغداد پس از برگزاري همه‌پرسي استقلال در اين منطقه دانست. رياض در ماه‌هاي منتهي به برگزاري همه‌پرسي جدايي كردستان از عراق از اظهارنظر صريح در اين باره خودداري كرده بود اما اكنون به نظر مي‌رسد با ايستادن در كنار دولت مركزي عراق سعي دارد جبران مافات كند.

نخست‌وزير عراق ديدار با ملك‌سلمان را گام بسيار مهمي در توسعه و تقويت روابط دو جانبه دانست و گفت: منطقه تقسيم‌ها و تجزيه‌هاي بيشتر را برنمي‌تابد. ما برنامه‌اي براي آينده منطقه كليد زده‌ايم كه به جاي جنگ‌ها بر مبناي توسعه است. بايد تمامي درهايي كه اجازه بازگشت تروريسم به عراق را مي‌دهد، بسته شوند.

ملك سلمان در بخش‌هايي از سخنان خود خطاب به العبادي گفت: آنچه ما و عراق را به يكديگر مرتبط مي‌كند، تنها همجواري و منافع مشترك نيست بلكه ريشه‌هاي برادري، خون، تاريخ و سرنوشتي واحد است. امكانات زيادي كه به كشور ما داده شده، ما را در مقابل يك فرصت تاريخي قرار داده است. وي در اين ديدار در مورد خطر تروريسم، افراط‌گرايي و برخي تلاش‌ها براي بي‌ثبات كردن كشورهاي منطقه هشدار داد.

نخستين جلسه شوراي همكاري مشترك ميان عراق و عربستان سعودي با حضور ركس تيلرسون برگزار شد. حضور وزير امور خارجه امريكا در اين نشست كه درباره روابط دوجانبه دو كشور بود نشان از عزم امريكا براي نزديك كردن بيشتر دو متحد منطقه‌اي خود به يكديگر بود. تيلرسون پس از شركت افتخاري در جلسه شوراي همكاري مشترك دو كشور به خبرنگاران گفت: تشكيل چنين شورايي نه تنها به همكاري‌هاي بيشتر ميان دو كشور براي مبارزه با داعش منتهي خواهد شد بلكه مي‌تواند منجر به همكاري دو كشور در زمينه بازسازي مناطقي شود كه در نتيجه سيطره داعش تخريب شده بودند. يكي ديگر از وظايف اين شورا نيز مي‌تواند اصلاحات اقتصادي و ساختاري در عراق باشد كه منجر به تقويت بخش خصوصي در اين كشور شود. اين اصلاحات مي‌تواند نقش مشوق را براي جذب سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در عراق بازي كند كه اين سرمايه‌گذاري‌ها براي بازسازي عراق بسيار لازم و ضروري هستند.

عربستان سعودي در حالي مساله مبارزه مشترك با داعش در عراق را پيش كشيده است كه پس از آغاز فعاليت‌هاي داعش در عراق اين كشور و امريكا هيچ گونه حركت ابتدايي و تهاجمي را براي دفع حملات اين گروه تروريستي آغاز نكردند و ايران نخستين كشوري بود كه در مسير مبارزه با داعش هم به كمك بغداد و هم به ياري اربيل شتافت. تلاش امريكا براي هل دادن عربستان سعودي به مسير مشاركت در بازسازي شهرهاي ويران شده عراق در حقيقت برگ وسوسه آميزي است كه مي‌تواند منجر به كاسته شدن از بي‌اعتمادي ميان دو كشور شود. عربستان سعودي به شكل سنتي در مناسبات سياسي خود براي جبران اشتباهات گذشته دست به جيب مي‌شود و به نظر مي‌رسد كه پس از قراردادن ترامپ در اردوگاه خود با انعقاد قراردادهاي كلان اكنون نوبت به تكرار اين نسخه براي بغداد رسيده است.

در حال حاضر شهر موصل و چندشهر آزاد شده ديگر در شمال عراق كه به تازگي از شر داعش خلاص شده‌اند تبديل به ويرانه‌هايي شده‌اند كه بازسازي آنها با توجه به اوضاع اقتصادي نابسامان عراق از عهده دولت مركزي اين كشور به تنهايي برنمي‌آيد. يكي از اصلي‌ترين نگراني‌هاي ايالات متحده در حال حاضر تثبيت نقش ايران در عراق و سوريه پس از كمك‌هاي اين كشور به دولت‌هاي مركزي آنها براي مبارزه با داعش است. عربستان سعودي كه در جريان مبارزه با داعش غايب ميدان عمل بود اكنون با دلارهاي خود براي جدا كردن ايران از دوستان منطقه‌اي آن وارد ميدان شده است. درحالي كه ايران به دليل كمك به مهار جريان داعش در عراق از محبوبيت بالايي برخوردار است وضع براي عربستان سعودي در افكار عمومي عراق به اين شكل نيست و برخي تحليلگران مي‌گويند كه عربستان با سرمايه‌گذاري در بازسازي مناطق تخريب شده در عراق به دنبال جبران سال‌هاي غيبت سياسي – اقتصادي در اين كشور است تا شايد بتواند جمعيت اهل سنت اين كشور را با خود همراه سازد.

ايران نگران توسعه روابط منطقه‌اي عراق نيست

خبرگزاري فرانسه در گزارشي در مورد سفر تيلرسون به عربستان و قطر نوشت: وزير امور خارجه ايالات متحده تلاش خود را براي اجرايي كردن دستورهاي جديد ترامپ درقالب سياست جامع امريكا در قبال ايران از عربستان سعودي آغاز كرده است. وي تلاش مي‌كند كشورهاي عربي منطقه يا به زبان ديگر متحدان خود را از ايران جدا كند اما بسيار بعيد به نظر مي‌رسد كه وي بتواند آبي بر آتش شعله ور شده در رابطه ميان كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج فارس باشد. به نظر مي‌رسد كه ديدار استراتژيك سه‌جانبه‌اي كه ميان العبادي، ملك سلمان و ركس تيلرسون انجام گرفت در حقيقت تلاشي جديد از سوي امريكا براي نزديك كردن عربستان سعودي به عنوان كشوري با اكثريت اهل سنت به عراق با اكثريت شيعه باشد. تيلرسون با سفر به رياض و ميانجيگري ميان عراق و عربستان سوداي مهار نفوذ ايران در بغداد، صنعا، دمشق و بيروت را در سر دارد.

سفر تيلرسون به منطقه تنها 10 روز پس از عدم تاييد پايبندي ايران به برجام از سوي رييس‌جمهور امريكا و قرار گرفتن توپ توافق هسته‌اي در زمين كنگره به مدت 60 روز آينده انجام گرفت. در چنين شرايطي وزير امور خارجه ايالات متحده را مي‌توان مجري سياست‌هاي جديد خصم‌آميز واشنگتن در قبال تهران در سايه دولت جديد اين كشور دانست. هرچند كه نخست وزير عراق تاكيد مي‌كند در اختلاف‌ها ميان عربستان سعودي و ايران ورود نمي‌كند اما ايران حاضر غايب در جريان نشست سه جانبه عربستان، عراق و امريكا بود. تيلرسون در حالي شامگاه يكشنبه رياض را به مقصد دوحه ترك كرد كه بايد در پايتخت قطر نيز تمام تلاش خود را براي دور كردن قطر از ايران به كار گيرد تا شايد با محقق شدن اصلي‌ترين شرط عربستان براي قطر، بحران در داخل شوراي همكاري حل و فصل شود. البته تيلرسون در سفر ماه جولاي خود به منطقه نيز بخت خود در زمينه موفقيت در اين پرونده را آزمايش كرد كه ره به جايي نبرد و نشانه‌هاي فعلي نيز از تكرار شكست امريكا در اين پرونده در سفر تيلرسون نيز خبر مي‌دهند.

به گزارش «اعتماد»، در حالي كه در رسانه‌هاي عربي و انگليسي تلاش شده در مورد سفر تيلرسون به عربستان و نشست سه جانبه و همزمان سفر حيدرالعبادي به عربستان و مصر گمانه زني‌هاي منفي شود كه به نوعي تنهايي ايران در منطقه به چشم آيد اما جمهوري اسلامي ايران همواره خواهان بازگشت عراق به صحنه بازي‌هاي منطقه‌اي و برخورداري اين كشور از رابطه دو جانبه حسنه با تمام كشورهاي منطقه بوده است. ايران در حال حاضر در معادله‌هاي منطقه‌اي در جايگاهي قرار دارد كه هيچ گونه نگراني از بازگشت عراق به صحنه عربي ندارد و حتي مقام‌هاي سياسي ايران در ديدارهاي متفاوت با مقام‌هاي عراق اين كشور را ترغيب كردند تا از پتانسل خود براي كاهش تنش در ساير نقاط خاورميانه استفاده كند.

ركس تيلرسون: نظامي‌هاي مورد حمايت ايران به خانه بازگردند

ديدار عادل الجبير، وزير امور خارجه عربستان سعودي با ركس تيلرسون همتاي امريكايي‌اش به سنت هميشه به نشست خبري با دستور كار محكوميت ايران بدل شد. وزير خارجه عربستان سعودي در اين نشست خبري گفت كه در ديدار با تيلرسون درباره آنچه خطر ايران بر منطقه مي‌خواند و بحران قطر، گفت‌وگو كرده است. ركس تيلرسون نيز به خبرنگاران حاضر در رياض گفت كه درباره نقش ايران در ايجاد ناامني در منطقه با عادل الجبير گفت‌وگو كردم. وي در ادامه سخنانش به حضور نيروهاي نظامي ايران در عراق اشاره كرد و از ايران خواست كه آنها را از عراق خارج كند. وي در اين باره گفت: «نيروهاي نظامي مورد حمايت ايران كه در عراق حضور دارند با نزديك شدن به شكست كامل داعش در اين كشور بايد عراق را ترك كرده و به كشور خود بازگردند. تمام نظامي‌هاي خارجي بايد به خانه‌هاي خود بازگردند.»

ركس تيلرسون، با بيان اينكه از سر‌گيري روابط عراق و عربستان بسيار مهم است؛ ادامه داد: شوراي هماهنگي عربستان و عراق در راستاي جهش عراق به سوي آينده اقدام خواهد كرد و صفحه جديدي در منطقه باز مي‌كند و ما تلاش مي‌كنيم عراقي بسازيم كه دور از تاثيرات ايران و گروه‌هاي مسلح حامي ايران باشد. وزيرخارجه امريكا در بخش‌هاي ديگري از سخنان خود ادعا كرد كه سپاه از مهم‌ترين عوامل ايجاد بي‌ثباتي در منطقه است و گفت: ما تلاش مي‌كنيم تا روابط محكمي ميان عراق و كشورهاي عربي ايجاد كنيم تا يك عراق قوي به دور از تاثيرات ايران و شبه‌نظاميان وابسته به آن بسازيم.

http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=89751

ش.د9603067