(روزنامه اطلاعات - 1396/08/01 - شماره 26849 - صفحه 12)
دونالد ترامپ رئيس جمهوري آمريکا درباره سياست جديد اين کشور در قبال ايران سخنراني کرد.وي گفت: دستور دادم تا بازبيني راهبردي را درباره ايران انجام دهند. اين بازبيني کامل است و من راهبرد خودمان را بههمراه چند گامي که بايد برداشته شوند اعلام ميکنم. ترامپ در خصوص تأييد پايبندي ايران به برجام گفت: امروز اعلام ميکنم که ما اين تأييد را نميتوانيم انجام دهيم و انجام نخواهيم داد. اگر با کنگره و متحدان به راهحلي نرسيم، آنگاه توافق پايان خواهد يافت. او گفت:در کنگره طرحي براي بازبيني برجام طرح ميشود.
«رودني شکسپير» کارشناس انگليسي مسائل بينالملل در مصاحبه با خبرنگار بينالملل خبرگزاري تسنيم به سخنراني اخير "دونالد ترامپ" رئيس جمهور آمريکا درباره استراتژي اين کشور در قبال ايران پرداخت.وي در اين مصاحبه گفت: دونالد ترامپ، با عدم تأييد برجام در حالي که جامعه متمدن بينالملل همراهي خود با اين توافق را نشان داده بود، عملاً آمريکا را منزوي کرد و فقط اسراييل و عربستان از استراتژي جديد آمريکا در قبال ايران اعلام حمايت کردند. شکسپير در ادامه اين مصاحبه گفت: آمريکا اکنون در حال مقابله با چين در درياي چين جنوبي بوده و از سوي ديگر در حال تشديد تنشها با کرهشمالي بوده و از سوي ديگر تنشها با روسيه همچنان فروکش نکرده و اکنون تنشها با ايران نيز به آن اضافه شد. در همان زمان، آمريکا از نسلکشي عربستان در يمن و جنايتها در فلسطين حمايت ميکند. آمريکا بيش از 900 پايگاه نظامي در سراسر جهان دارد. دولت کنوني آمريکا توسط صهيونيستها و شرکتهاي بزرگ تسليحات سازي کنترل و هدايت ميشود.
وي در پاسخ به سؤال ديگري درباره مهلت 60 روزه کنگره براي اعمال مجدد تحريمها عليه ايران، گفت: سياست خارجي آمريکا بهطور کامل توسط تلآويو کنترل ميشود در واقع تنها دولتي که سياست خارجي آمريکا را شکل ميدهد،اسرائيل است. اسرائيل از ايران تنفر دارد و دليل اين تنفر تنها به اين دليل است که ايران تنها کشوري است که در برابر سياست توسعهطلبي اسرائيل ايستاده است، بنابراين دور از انتظار نيست که کنگره بهنفع تشديد تحريمها عليه ايران رأي دهد که در آن صورت توافق هستهاي از بين خواهد رفت. ترامپ نيز خود، توسط صهيونيستها احاطه شده است. در حال حاضر آمريکا بههمراه اسرائيل و عربستان سعودي به محورهاي شرارت تبديل شدهاند. سياستهاي ضد صلحطلبانه ترامپ، طرفداران وي را نااميد خواهد کرد.از سويي،تاکيد سه کشور اروپايي شامل آلمان، انگليس و فرانسه بر پايبندي ايران به توافق هسته اي و تمايل به حفظ و ادامه آن ترامپ را در بين شرکاي اروپايي مرتبط با اين توافق تنها گذاشت.به گزارش پايگاه خبري الجزيره قطر، کشورهاي اروپايي مرتبط با توافق هسته اي شامل فرانسه، آلمان، انگليس به اضافه آژانس بين المللي انرژي اتمي بر پايبندي ايران به توافق هسته اي تاکيد کردند.
اروپا يکصدا عليه لغو توافق هستهاي
اين سه کشور با صدور بيانيهاي تمايل خود را براي حفظ و ادامه توافق هسته اي اعلام کردند؛ اقدامي که به نفع منافع ملي مشترک تمام طرفها خواهد بود.در اين ميان مسکو نيز از استراتژي ترامپ در قبال ايران انتقاد و سخنراني او را خصمانه و تهديد آميز برشمرد.فدريکا موگريني مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز با بيان اينکه ترامپ اختيار لغو توافق هسته اي را ندارد، تاکيد کرد:اتحاديه اروپا با لغو اين توافق مخالف است ونمي توان به خود به عنوان جامعه جهاني اجازه داد توافقي که کارآمد است، لغو شود.يوکيا آمانو مدير کل آژانس بين المللي انرژي اتمي نيز در پاسخ به ادعاي ترامپ مبني بر اينکه توافق هسته اي موجب تضعيف نظارت بر ايران شده است، گفت:ايران با سختگيرانه ترين عمليات بازرسي در جهان موافقت کرد و تهران به تعهدات خود بر اساس توافق هستهاي پايبند است .
در اين ميان بنيامين نتانياهو شتاب زده از اظهارات ترامپ مبني بر اينکه در صدد لغو توافق هستهاي است استقبال کرد و گفت:به ترامپ به دليل اين تصميم شجاعاته تبريک مي گويم و اگر توافق هستهاي اصلاح نشود ايران در چند سال آينده زرادخانه سلاح اتمي خواهد داشت که اين خطر بزرگي براي آينده ما به شمار مي آيد. عربستان نيز راهبرد ترامپ در قبال ايران و رويکرد خصمانه او را تاييد کرده و مورد استقبال قرار داد تا جايي که دولت سعودي با صدور بيانيهاي رويکرد آمريکا در قبال ايران را ستود.
راهبرد جديد ترامپ در برابر ايران، تهديد يا فرصت؟
مطالب بيان شده توسط ترامپ بيش از آن که بيانگر راهبرد جديد وي درباره برجام باشد بيشتر بيانگر عصبايت و ناراحتي وي از برجام و تلاش براي تحريک ايران و ايرانيان جهت خروج از برجام بود.
رضا دهنوي، کارشناس مسائل خاورميانه در ديپلماسي ايراني نوشت: بالاخره پس از مدتها انتظار راهبرد جديد ترامپ درباره برجام اعلام شد. با تجزيه و تحليل مطالب بيان شده و همچنين واکنشهاي ساير اعضاي نظام بين الملل موارد زير قابل تامل است:
- مطالب بيان شده توسط ترامپ بيش از آن که بيانگر راهبرد جديد وي درباره برجام باشد بيشتر بيانگر عصبايت و ناراحتي وي از برجام و تلاش براي تحريک ايران و ايرانيان جهت خروج از برجام بود.
اوج اين اقدام را مي توان در کاربرد لفظ مجعول درباره خليج فارس ديد. اتهاماتي مانند حمايت ايران از القاعده و احتمال ارتباط ايران با کره شمالي بيانگر اوج خالي بودن دست ترامپ در ايجاد موج بين المللي عليه کشورمان است. مي توان گفت هدف اصلي ترامپ از اين سخنراني کره شماليزه کردن ايران بود که واکنش فوري ساير کشورها شکست آن را آشکار کرد.
- سخنراني ترامپ بيش از آنکه بيانگر اقتدار آن کشور در عرصه بينالملل باشد بيشتر بيانگر حقارت آن کشور است. در صورتي که فردي بدون آگاهي از بيان کننده مطالب مزبور با آن روبه رو ميشد احتمال زياد مي گفت که سخنران اين مطالب وزير امور خارجه عربستان باشد. به نظر مي رسد قرارداد حدودا 500 ميليارد دلاري عربستان با آمريکا هنوز کارايي خود را حفظ کرده و فعلا ترامپ کاسب مسلک تلاش مي کند حتي در ظاهر هم شده منافع عربستان و هيات حاکمه مورد نظر آمريکا در رياض را تامين کند.
- عصبانيت و استيصال ترامپ را بايد اوج پيروزي ديپلماتيک ايران در عرصه بين الملل دانست. بنا بر اعلام برخي خبرگزاريهاي بينالمللي، اتحاديه اروپا عدم پايبندي آمريکا به برجام را محکوم کرده است که در صورت درستي به وجود آمدن چنين شکافي بين اروپا و آمريکا پس از جنگ جهاني دوم بيسابقه است. اين اقدام از اين لحاظ اوج اقتدار پيروزي ديپلماتيک ايران حساب ميشود که طي پنچ سال نه تنها از اجماع بين المللي شکل گرفته عليه خود رهايي يافته بلکه موجب بروز چنين گسل بزرگي در عرصه بين الملل و در بين مخالفان خود شده است. از سوي ديگر ترامپ در داخل آمريکا نيز با مخالفان جدي نه تنها از طرف افکار عمومي، حزب دموکرات و بخشي از جمهوريخواهان روبه رو شده بلکه بخش مهمي از مهمترين و قدرتمندترين مقامات کنوني آمريکا نيز با راهبردهاي ترامپ درباره کشورمان مخالف هستد.
- مهمترين حاميان بين المللي ادعاهاي تراپ همانگونه که انتظار ميرفت عربستان و رژيم صهيونيستي بودند. عربستان نه تنها دست به گريبان مشکلات جدي اقتصادي، اجتماعي و سياسي در داخل است بلکه در همه پروندههاي منطقه خود عليه ايران و ساير کشورها از جمله قطر شکست خورده است. اقدامات عربستان مانند قمارباز پاک باختهاي است که به پشتوانه ديگران روي آخرين دارايي خود در حال قمار است. لذا اعلام حمايت سريع آن کشور از مواضع ترامپ بيشتر از سر استيصال در برابر کشورمان است.
- تحولات منطقه و پيروزي محور مقاومت و شکست داعش و تروريسم همه محاسبات رژيم صهيونيستي را بر هم زده و آن کشور را با بزرگترين چالش امنيتي خود مواجه کرده است. اکنون نيروهاي جنگجوي شيعه از افغانستان تا لبنان که در جريان نبردهاي سوريه و عراق به شدت کارآزموده شده اند دست برتر را دارند. بر همين اساس است که مقامات رژيم صهيونيستي، حزبالله و شبه نظاميان وابسته به ايران در سوريه را بزرگترين تهديد امنيت ملي خود تعريف کرده است. اولين موضعگيري رژيم صهيونيستي درباره ادعاهاي ترامپ اظهار نظر وزير اطلاعات و حمل و نقل رژيم مزبور بود. وي ادعا کرد که نظرات ترامپ مطالب مهمي است که مي تواند منجر به جنگ شود. به نظر ميرسد وي بيشتر آرزوها و آمال خود مبني بر نابود شدن دشمنان رژيم صهيونيستي به دست آمريکا را مطرح مي کند تا ارزيابي دقيق از مسائل منطقه.
- بر خلاف آرزو و آمال عربستان و رژيم صهيونيستي احتمال وقوع جنگ بين ايران و آمريکا بنا به دلائل زير در پايين ترين سطح خود است:
1- شايد اگر هدف جنگ احتمالي فقط کشور ايران بود احتمال آن اندکي بيشتر مي شد ولي هرگونه جنگي مي تواند دست کم از افغانستان تا لبنان و فلسطين اشغالي را شامل شود که ورود به چنين جنگي کار آمريکا به تنهايي نيست.
2- در شرايط کنوني به هيچ عنوان نه تنها امکان ايجاد اجماع بينالمللي عليه کشورمان مانند اقدامي که در سال 1991 عليه عراق و در عمليات طوفان صحرا انجام شد وجود ندارد بلکه هر گونه اقدامي عليه کشورمان مخالفت گسترده جامعه بينالملل را به همراه خواهد داشت.
3- همپيمانان عرب و صهيونيستي آمريکا در منطقه از نظر لجستيکي و نيرو به هيچ عنوان امکان کمک و همراهي با آمريکا در جنگ عليه ايران و متحدان ايران در منطقه را ندارند.
4- ترامپ بازرگاني است که بر اساس منطق اقتصادي خود هيچ گاه حاضر نيست خود را وارد هيچ جنگي کند چرا که در اين منطق اصالت با سود و منفعت است. عملکرد وي طي يک سال گذشته کاملا تحت تاثير منطق بازار و بر اساس ايجاد سرو صدا و هياهو است. اين راهبرد در برابر کره شمالي آزمايش شد ولي دستاوردي جز تحقير براي آمريکا در بر نداشت.
- اعلام تحريم سپاه توسط ترامپ بيشتر بيانگر ناتواني وي در برخورد با سپاه پاسداران است چرا که ترامپ در نظر داشت آن سازمان را تروريستي اعلام کند ولي با عقبنشيي از ادعاهاي پيشين خود اکنون به تحريم آن اکتفا کرده که اين اقدام جديد نيست و از قبل نيز وجود داشته است. سپاه پاسداران همه نقشههاي آمريکا و متحدان عبري و عربي وي در سوريه و عراق را نقش بر آب کرده و طبيعي است که ترامپ کينه آن سازمان را به دل داشته باشد.
نتيجهگيري:
نتيجه سخنراني ترامپ برخلاف نظر و تمايل وي و حاميان منطقه اي او تقويت حمايت قدرتهاي بزرگ جهاني و سازمانهاي بين المللي از جمهوري اسلامي ايران و منزوي شدن آمريکاست. اين دستاورد اوج پيروزي ديپلماتيک کشورمان است که در صورت تداوم مي تواند از طريق افزايش انزواي آمريکا، عربستان و رژيم صهيونيستي تهديدات ترامپ را به فرصتي بزرگ براي کشورمان تبديل کند. لذا اولا بايد از هرگونه برخورد احساسي با ادعاهاي ترامپ خودداري کرد و از بزرگنمايي آن جلوگيري کرد. ثانيا برخورد منطقي و دور از احساسات و ادامه روند کنوني ديپلماسي حکيمانه جمهوري اسلامي ايران مي تواند تهديدات ترامپ را به فرصت بازگشت هرچه بيشتر به عرصه روابط سياسي و اقتصادي با جامعه بين الملل و تقويت جايگاه بينالمللي کشورمان و گسترش شکاف بين آمريکا و ساير بازيگران موثر نظام بين الملل تبديل کند. در همين راستا سخنراني حکيمانه رياست محترم جمهوري و بيانيه منطقي وزارت امور خارجه کشورمان در واکنش به ادعاهاي ترامپ مثبت ارزيابي شده و در صورت ايجاد اجماع در داخل کشور براي تداوم اين رويه مي توان شاهد پيروزيهاي بيشتر کشورمان بود.
تهران برنده سخنان ضدايراني ترامپ
به رغم اقدامات يکجانبهاي که رئيس آمريکا عليه برجام انجام داد، واشنگتن بر تهران برتري نيافت اما ايران امتيازات زيادي از سخنان ضد برجامي ترامپ بهدست آورد. به گزارش گروه بين الملل خبرگزاري تسنيم، باسم العوادي سردبير پايگاه تحليلهاي سياسي " المدار" مستقر در لندن در يادداشتي نوشت: برجام موضع کشورهاي اروپايي را در قبال حملات آمريکا عليه اين توافق چند جانبه و بينالمللي يکپارچه ساخت. شايد اين رويداد از جمله اتفاقات نادر در تاريخ سياسي اروپاست که اروپائيان با صداي بلند به آمريکا "نه" گفتند و از منافع سياسي و اقتصادي خود دفاع کردند. اين منافع با آشوبطلبيهاي رئيس جمهوري آمريکا و حملات او به ايران به خطر افتاده بود.
العوادي افزود: تهران به دنبال کشورها و سازمانهايي بود که پايبندي ايران را به تعهداتش در خصوص برجام تائيد کنند. بارها آژانس بينالمللي انرژي هستهاي پايبندي تهران به تعهداتش را تائيد کرد. اين پايبندي سبب نفوذ ايران در قلب اروپا شد، به گونهاي که اتحاديه اروپا در کنار ايران در برابر حملات ضد برجامي ترامپ ايستاد. در حقيقت از زماني که رئيسجمهوري آمريکا سياست انتقاد و حمله به برجام را پيش گرفت، اروپائيان اين سياست را نپذيرفتند و آن را رد و اعلام کردند چنين سياستي خارج منطق و عرف سياسي است.
وي تصريح کرد: اکنون ايران به عنوان يک دوست مورد احترام جهان شناخته مي شود. اين تحليلگر سياسي در مقاله خود آورده است: دهها سال بود که اروپائيان آشوبطلبيها و سياستهاي تحقير آميز آمريکا را تحمل مي کردند، سرانجام صبر آنها به سر آمد و در برابر سياستهاي ترامپ ايستادند و کاخ سفيد فرياد بلند " نه " اروپائيان را شنيد. اين " نه " از لحاظ تاريخي مهم است چرا که هيبت اروپا را به آمريکا نشان داد. به هرحال، ايران توانست طي سالهاي اندکي نقش حياتي خود را در غرب آسيا و درياي مديترانه باز يابد. اروپا نيز توانست نقش خود را در تحولات جهاني بهدست آورد و به آمريکا " نه" بگويد.
ش.د9603243