اتحاد برای مهار اژدها

(روزنامه آسمان آبي – 1396/08/16 – شماره 107 – صفحه 13)

آن‌چه روزگاری موجب همگرایی و اتحاد میان کشورهای روسیه، فرانسه و انگلیس در مقابل آلمان نازی در سال‌های آغاز جنگ جهانی دوم شد، امروز باعث نزدیکی کشورهای شرق آسیا در برابر چین شده است؛ ترس از قدرت گرفتن در منطقه و واگذاری هژمونی منطقه‌ای. در سال‌های اخیر چین از نظر اقتصادی رشد سریعی را تجربه کرده است و پیش‌بینی می‌شود تا یک دهه آینده یعنی سال ۲۰۳۰ فاصله این قدرت اقتصادی جهانی با آمریکا رقیب دیرینه‌اش افزایش چشمگیری پیدا کند. داده‌ها نشان می‌دهد افزایش قدرت چین تا سال ۲۰۵۰ نیز روند صعودی را تجربه خواهد کرد و آمریکا از نظر اقتصادی در مقام دوم جهانی قرار می‌گیرد.

نقطه مشترک کشورهای همسایه چین

برهما چلانی، استاد دانشگاه دهلی نو، درباره نحوه رفتار و عملکرد کشورهای منطقه شرق و جنوب شرقی آسیا معتقد است شکل‌گیری دموکراسی‌ها در دریای جنوبی واکنشی است به رفتار سلطه‌جویانه چین در سال‌های اخیر، چرا که پکن با قدرت گرفتن از لحاظ اقتصادی تلاش می‌کند نقش سیاسی خود را در منطقه و جهان گسترش دهد و تنها راه مقابله با این سلطه‌جویی، دموکراتیزه کردن شبه‌‌قاره است. ژاپن و هند به‌عنوان دو دموکراسی آسیایی تلاش می‌کنند در چارچوب همکاری‌های مشترک دوجانبه با یکدیگر مشارکت داشته باشند و از سوی دیگر در قالب ائتلاف‌های منطقه‌ای همکاری‌های‌شان را گسترش دهند.

تقابل با قدرت‌های جهانی تنها با شکل‌گیری اتحادهای منطقه‌ای میان کشورهایی که به صورت سنتی با یکدیگر متحد نیستند و بنابر دغدغه‌ای واحد گرد هم می‌آیند ممکن می‌شود. به‌باور استاد دانشگاه دهلی‌نو، متحد شدن کشورهای دموکرات در همسایگی جمهوری خلق چین باعث می‌شود تا فضای بسته سیاسی در این کشور بیش از پیش آشکار شود. تفاوت‌های سیاسی میان کشورهایی چون هند و ژاپن با چین از یک‌سو و ملاحظات سیستم حکومتی چون حزب کمونیسم از سوی دیگر موجب شده است تا پکن از رشد دموکراسی در شرق آسیا نگران شود.

سفر استراتژیک به شرق دور

درست زمانی‌که ژاپن و هند به رهبری ایالات متحده در حال ایجاد ائتلافی سه جانبه هستند. استرالیا نیز اعلام کرده است تمایل دارد در میان این کشورها، ضلع چهارم ائتلاف باشد. همزمان با گفت‌وگوها درباره شکل‌گیری این ائتلاف، سفر دونالد ترامپ به منطقه اهمیت دوچندانی پیدا کرده است. گرچه ترامپ در جریان این تور آسیایی با رهبران چینی نیز در پکن دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد، به‌باور جان همینگز، کارشناس روابط بین‌الملل هدف ترامپ از این سفر، تشویق کشورهای همسایه چین برای تقویت دموکراسی در قالب ائتلافی ضدکمونیسم است. در آستانه این سفر رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا به تحرکات چین در دریای جنوبی اشاره کرد و گفت چینی‌ها تمام قواعد بین‌المللی و هنجارهای موجود در این منطقه را برهم زده‌اند.

همینگز، تحلیلگر نشریه «نشنال اینترست»، معتقد است گرچه حاکمیت سیاسی در چین محدودیت‌های فراوانی برای شهروندان این کشور ایجاد می‌کند، اما باید توجه داشت هیچ قدرتی نمی‌تواند رهبران این کشور را وادار به تغییر جهت کند. نویسنده مقاله «نشنال اینترست» در ادامه نوشت: «البته قدرت زیاد سیاسی رهبران چین به معنی ناتوانی کامل برای به چالش کشیدن این کشور نیست.» او به درگیری‌های مرزی هند و چین اشاره کرد و گفت هند در مناقشه‌ای 10 هفته‌ای درنهایت توانست در برابر چین مانع از ساخت‌و‌ساز‌های پرحاشیه شود. توقف پروژه ساختمانی چین در مرز مشترک با هند البته با پشتوانه متحدان هندی انجام شد که هر کدام به نوعی اختلافات عمیق با چین دارند.

ابزارهای مقابله با حزب کمونیسم

ایالات متحده آمریکا در سال‌های اخیر بیشترین مانور نظامی مشترک را با هند و در نزدیکی آب‌های چین برگزار کرده است. از سوی دیگر آمریکا و دیگر کشورهای غربی، از جمله بریتانیا با ژاپن توافقنامه‌های نظامی و امنیتی امضا کرده‌اند. سرگئی مانوکوف، کارشناس شبه‌قاره در وب سایت «یوروسیا» بر این باور است که تغییر توازن قدرت هژمونیک در شبه قاره به همکاری بیش از دو کشور نیاز دارد و از این‌رو شکل‌گیری ائتلاف هند، ژاپن و احتمالا استرالیا به رهبری آمریکا اهمیت سیاسی- امنیتی دوچندانی پیدا می‌کند.

بریتانیا نیز به‌عنوان قدرت اروپایی پس از آن‌که تصمیم به خروج از اتحادیه اروپا گرفت، اکنون در تلاش است تا ائتلاف‌های منطقه‌ای و جهانی را با دیگر کشورهای جهان ایجاد کند. از این‌رو اتحاد میان ژاپن، آمریکا و انگلیس نیز می‌تواند تهدیدی علیه سلطه و نفوذ چین در منطقه دریای جنوبی محسوب شود.

گرچه چین در قالب قدرت اقتصادی به سرعت در حال پیشرفت است، اما هنوز از نظر سیاسی با چالش‌ها و موانع جدی روبه‌رو است. کنگره حزب حاکم در دو سال گذشته برخی قوانین محدودساز برای سرمایه‌گذاری‌های خارجی را لغو کرد. موضوعی که می‌تواند زمینه را برای شکل‌گیری اعتراضات مدنی در فضای داخلی کشور فراهم کند؛ بنابراین رهبران چین با انتخابی تاریخی روبه‌رو هستند؛ مقاومت در برابر شیوه‌های مدرن اداره حکومت یا تقابل با قدرت‌های بین‌المللی.

https://asemandaily.ir/post/6917

ش.د9603901