نظم نوین جهانی

عضویت ایران در پیمان شانگهای به منزله یکی از سازمان‌های اقتصادی مهم دنیا فرصت‌های بسیاری برای‌ ایران و فعالان اقتصادی فراهم می‌کند؛ چراکه پیوستن به یک سازمان بین‌المللی به خودی خود همیشه یک امتیاز است و به طور قطع پذیرش ایران در‌ این پیمان خود موفقیت بزرگی است؛ ‌این در حالی است که ایران طی چهار دهه گذشته در هیچ پیمان منطقه‌ای و بین‌المللی عضو نبوده است.

یکی از فرصت‌هایی که با عضویت در پیمان شانگهای برای ایران رقم می‌خورد، تقویت روابط بین‌المللی است؛ چرا که ‌این عضویت نخست از بعد روانی تأثیرگذار است و از ‌این نظر روابط ما را با مجامع بین‌المللی تقویت می‌کند؛ در حالت عادی هم‌ این پیمان، پیمان بزرگی است؛ چرا که آینده اقتصاد دنیا در اختیار آسیاست و همه صاحب‌نظران هم بر ‌این امر معتقدند.

فرصت‌های جدید اقتصادی

باید به ‌این نکته مهم اشاره داشت که دو قدرت برتر اقتصادی طی دهه‌های‌ آینده چین و هند هم عضو ‌این پیمان هستند، شرق آسیا، آسیای میانه، جنوب آسیا و منطقه اوراسیا شاکله‌ این پیمان را شکل می‌دهد.

با توجه به روابطی که ما با کشورهای عضو پیمان اوراسیا از دو سال پیش شروع کردیم و سند جامع همکاری‌های 25 ساله بین ایران و چین که در فروردین ماه امضا کردیم، وقتی عضویت در‌ این پیمان را هم در کنار آنها بچینیم، شاهد تعریف مجموعه‌ای از فرصت‌های جدید در حوزه ارتباط اقتصادی با شرق جغرافیایی دنیا خواهیم بود؛ اگر بتوانیم ‌این فرصت‌ها را به فعل در بیاوریم.

شاید بهتر باشد از‌این قسمت شروع کنیم که با پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای، اعضای دائم آن به 9 کشور رسیده و دو کشور هم به‌عنوان عضو ناظر(افغانستان و پاکستان) وجود دارند که احتمال دارد به‌عنوان عضو دائم معرفی شوند. نکته مهم در عضویت ‌این 9 کشور در ‌این پیمان ‌این است که پیمان شانگهای بیش از 40 درصد از جمعیت دنیا را در بر می‌گیرد و از نظر وسعت خاک، بخش قابل توجهی را پوشش می‌دهد که شامل کشورهای آسیای میانه، چین، روسیه، هند،‌ ایران، پاکستان و افغانستان و البته بخشی از آسیای جنوبی، غرب آسیا و حتی خاورمیانه مثل عربستان است.

افول هژمونی غرب بر آسیا

کارشناسان بسیاری معتقدند، طی دو سه دهه‌ آینده هژمونی غرب بر آسیا در حوزه اقتصاد رو به افول می‌رود و جای آن را آسیا می‌گیرد و همانطور که اشاره شد، کشورهای چین و هند و البته روسیه جزء قدرت‌های برتر اقتصادی دنیا خواهند شد.

از منظر انرژی اتمی ‌و چالشی که در ‌این حوزه وجود دارد، باید گفت اکنون کشورهایی چون روسیه، چین، هند و پاکستان جزء قدرت‌های اتمی‌ دنیا به شمار می‌آیند و از طرفی روسیه و چین به عنوان اعضای اصلی شورای امنیت عضو پیمان شانگهای نیز هستند. بنابراین در سازمان همکاری‌های شانگهای که تمام ‌این کشورها حضور دارند فرصت بسیار خوبی برای‌ ایران فراهم است.

توسعه مبادلات با قدرت‌های برتر

در عین حال در‌ این پیمان کشورهایی حضور دارند که از نظر مواضع اقتصادی و سیاسی (هند و روسیه‌ـ هند و چین) مشکلاتی دارند؛ به همین دلیل ‌این امر یک فرصت برای کشورهای کوچک‌تر مانند ایران فراهم می‌کند تا بتواند وارد بازار‌ این کشورها شود. ایران با کشورهای روسیه، هند، چین و پاکستان رابطه خوبی دارد و همین امر باعث می‌شود که‌ ایران فرصت‌های بیشتری برای توسعه مبادلات اقتصادی با کشورهای عضو شانگهای داشته باشد.

از دیگر سوی ایران با عضویت در پیمان شانگهای فرصت خوبی هم در حوزه صادرات انرژی به بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی در دنیا، یعنی چین و هند که هر دو عضو ‌این سازمان مهم هستند، به دست می‌آورد و به شرط برنامه‌ریزی مناسب می‌تواند بیشترین بهره‌برداری را از‌ این فرصت داشته باشد. ‌این پیمان همچنین می‌تواند بر فعالیت صنایع مختلف و عملکرد فعالان اقتصادی هم اثر مثبت بگذارد.

راهکاری برای تحریم‌ها

یکی از موارد مد نظر برای پیوستن به پیمان‌هایی چون پیمان شانگهای تحریم‌ها هستند که همواره یکی از موانع مهم برسر راه فعالیت‌های اقتصادی‌ ایران در عرصه بین‌المللی به شمار می‌آیند؛ مسئله مهم‌ این است که هوشمندانه عمل کردن در ‌این عرصه و ورود به پیمان‌‌های بین‌المللی و منطقه‌‌ای سبب تحت فشار قرار گرفتن تحریم‌کنندگان به دلیل رفع تحریم‌ها می‌شود؛ چرا که تحریم‌کنندگان متوجه می‌شوند ایران با بخش بزرگی از اقتصاد دنیا در ارتباط است.

به طور کلی دو راهکار برای حل موضوع تحریم‌ها وجود دارد؛ یکی مذاکره و حل آن از طریق مذاکرات وین و دومی ‌خنثی‌سازی تحریم‌هاست. عضویت در پیمان شانگهای و بهره‌برداری درست از پیمان‌های منطقه‌‌ای و بین‌المللی می‌تواند در راستای ‌این امر کارساز باشد.