الگووارگی «برجام» برای آرمان غیرمتعهدها

(روزنامه جمهوري اسلامي – 1395/07/10 – شماره 10702 – صفحه 6)

«حسن روحانی» رئیس‌جمهور در پایان دوره چهارساله ریاست ایران بر جنبش غیرمتعهدها، الگوی برجامی حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات را پیش روی کشورهای عضو جنبش قرار داد تا با بهره جویی از آن اراده‌ای مشترک را برای عبور از چالش‌های پیش روی استقرار امنیت و صلح بین‌المللی شکل دهند.

به گزارش ایرنارئیس جمهور کشورمان که برای شرکت در هفدهمین اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها به ونزوئلا سفر کرده بود، 27 شهریور ماه در جایگاه نخستین سخنران قرار گرفت.

وی پس از ارایه گزارش عملکرد ایران در هدایت جنبش غیرمتعهدها و بیان دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با مسایل منطقه‌ای و فرامنطقه ای، ریاست جنبش را به «نیکلاس مادورو» همتای ونزوئلایی‌اش سپرد.

روحانی در سخنرانی خود به برخی مسایل مهم جهان اشاره کرد اما توافق هسته‌ای میان ایران و 1+5 و اهمیت آن به عنوان الگوی حل وفصل سایر اختلاف‌های بین‌المللی بیش از هر موضوع دیگری در گفته‌های وی برجسته بود.

در پیوند با سخنان روحانی چند نکته را باید یادآور شد؛

1- تشدید بحران‌ها در خاورمیانه و تسری جهانی آن، چرایی شکل گیری، لزوم ارایه راهکارهایی برای برونرفت از آن‌ها و همچنین ضرورت مبارزه جدی با گروه‌های افراطی و دهشت افکن مهمترین محورهای سخنرانی روحانی بود. رئیس جمهوری در سخنان خود به موضوع اشغالگری و جنایات صهیونیست‌ها در سرزمین اشغالی نیز پرداخت. در شرایط کنونی، سران رژیم صهیونیستی با وجود مخالفت‌های بین‌المللی و انزجار مردم جهان، هنوز بر ساخت شهرک‌های غیرقانونی و کشتار مردم بیگناه فلسطین اصرار دارند؛ مردمی که به گفته روحانی از حق داشتن سرزمین و حکومتی از آنِ خود و بازگشت به سرزمین مادری محرومند. در کنار حمایت‌های آشکار برخی قدرت‌های جهان از این رژیم، سازمان‌ها و نهادهای تاثیرگذار در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی نیز اقدام موثر و کارامدی را در این زمینه انجام نداده‌اند.

افزون بر فلسطین، ادامه بحران‌ها در عراق، سوریه، یمن و... دستاویز دخالت بازیگران تنشخواهی قرار گرفته تا در راستای اهداف خود آتش افروزی کنند و در تحولات منطقه مداخله جویند؛ رویکردی که بی‌تردید چالش‌های پیش روی کشورهای بحران زده را بیشتر و کلاف در هم تنیده معادلات منطقه را پیچیده‌تر خواهد کرد. داعش و گروه‌های تروریستی مشابه، پدیده‌ای زاده همین بحران سازی‌ها هستند. حال که تروریسم مرزها را در نوردیده و به تهدیدی علیه جهان تبدیل شده است، بانیان و حامیان آن دچار هراس شده‌اند و جبهه‌ای را علیه آن ترتیب داده‌اند اما متاسفانه هنوز هم آنان در مسیر مهار تندروی، سودجویانه و خودمحورانه گام بر می‌دارند.

در این اوضاع آشفته، 120 کشور غیرمتعهد به قدرت‌های بزرگ می‌توانند با تکیه بر اصول پایه‌ای خود همچون احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورهای عضو، پرهیز از تجاوزگری، دخالت نکردن در امور داخلی یکدیگر، برابری، بهره مندی از امتیازهای متقابل و همزیستی مسالمت آمیز به سمت آرمان‌های جنبش حرکتی شتابنده یابند. در سخنان روحانی افزون بر طرح این بایسته‌ها، برجام و دستاوردهای ناشی از آن برجسته می‌نمود.

2- طی یک دهه گذشته، این اختلافات روز افزون هسته‌ای بود که بر روابط ایران و جامعه جهانی سایه افکنده بود به طوری که تصور می‌شد این اختلافات انباشته به گره‌ای کور تبدیل شده و گشودن آن امکانپذیر نیست. همین اختلاف‌ها، تحریم‌های ظالمانه‌ای را علیه ایران رقم زد و دست دشمنان ایران را در گسترش اندیشه ایران هراسی باز گذاشت. ضدیت با برنامه هسته‌ای ایران تا جایی پیش رفت که کشورمان بارها تهدید به حمله نظامی شد.

در چنین فضایی، کارگزاران دیپلماسی ایران توانستند پس از 2 سال گفت وگوهای فشرده و دشوار، گره از این اختلاف فرسوده و غیرضروری بگشایند. با وجود دشواری‌های فراوان دستیابی به توافق از جمله ژرفای اختلافات و کارشکنی‌های دشمنان ایران، به واسطه توافقی برد- برد میان ایران و 1+5، جهان و همین‌طور جنبش غیرمتعهدها بر فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز ایران مُهر تایید زد. در نتیجه، تنگناهای گذشته از بین رفت تا فصل تازه‌ای در روابط ایران و جهان گشوده شود. حل وفصل مساله‌ای به این حساسیت آن هم از راه گفت وگو می‌تواند به الگویی برای کشورهای جهان در حل اختلاف‌ها تبدیل شود.

3-همان‌طور که اشاره شد، بازیگران خاورمیانه درجه بالایی از تنش و درگیری را در همسنجی با مناطق دیگر جهان تجربه می‌کنند اما برخی طرف‌های درگیر در منازعه تلاش دارند تا خواسته‌های خود را نه پشت میز گفت وگو که از راه نظامی گری و خشونت ورزی پیگیری کنند. نگاهی به بحران پنج ساله در سوریه به خوبی مشخص می‌کند که هماوردی نظامی جز تشدید جنگ و خونریزی نتیجه‌ای ندارد. گروه‌های تروریستی که اقدام‌های خرابکارانه آنان پهنه جهان را فرا گرفته است، نمی‌توانند و نباید سرنوشت سوریه را به دست گیرند. در طرف مقابل نیز دولت دمشق حتی پس از غلبه بر گروه‌های تروریستی و تصرف همه خاک کشور با مطالبه‌های مردمسالارانه روبرو است.

بنابراین، تنها با تکیه بر گفت وگو و سازوکارهای سیاسی می‌توان امیدوار بود که بحران‌های منطقه فروکش کند و این در صورتی است که طرف‌های درگیر بپذیرند مطالبه‌های خود را نه در جبهه‌های جنگ که پشت میز مذاکره مطرح کنند؛ موضوعی که در گفت وگوهای دوساله هسته‌ای اتفاق افتاد. در اهمیت همین موضوع بود که روحانی در سخنرانی خود تاکید کرد: برجام فقط یک توافق سیاسی نیست بلکه در این دنیای پرتنش که استفاده از سلاح و خشونت به تفکر رایج تبدیل شده است، برجام یک راهبرد و رویکرد جدید برای تعامل مثبت و سازنده برای حل وفصل مسالمت آمیز بحران‌ها و چالش‌ها است و می‌تواند سرآغازی برای همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه کشورها برای پیشبرد صلح و توسعه در جهان باشد.

http://jomhourieslami.net/?newsid=107963

ش.د9502282