پیامدهای تحولات پرشتاب برآینده ازبکستان

می‌توان پیش‌بینی کرد که اصلاحات مورد نظر رئیس‌جمهور جدید ازبکستان به طور عمده حوزه‌های اقتصادی را فرا خواهد گرفت زیرا هم جامعه ازبکستان و هم نخبگان سیاسی و نیز شرکای خارجی تاشکند نسبت به انجام اصلاحات اقتصادی علاقه‌مند هستند.

«الکساندر کنیازف» کارشناس سیاسی روس در یادداشت اختصاصی به بررسی اولویت‌های سیاست داخلی و خارجی «شوکت میرضیایف» رئیس‌جمهور جدید ازبکستان پرداخت.

در این یادداشت آمده است: نتایج انتخابات ریاست جمهوری ازبکستان هم به لحاظ اجماع نخبگان سیاسی بر سر نامزد اصلی و هم از جنبه افکار عمومی کاملا قابل پیش‌بینی بود.

نامزدی میرضیایف به عنوان جانشین «اسلام کریم‌اف» از چندین سال پیش به این طرف مورد توجه قرار داشت و تمامی گروه‌های نخبه ازبک بر سر این انتخاب اتفاق نظر داشتند.

این سناریو تقویت نقش جمعی و از جمله پارلمان و دولت در مدیریت کشور را در نظر داشت و حالا پرسش مهم این است که آیا میرضیایف برای کاهش اختیارات خود آمادگی خواهد داشت؟ در هر صورت وی ناگزیر خواهد بود تا در آینده نزدیک به این پرسش پاسخ گوید.

بحث بعدی به برخی از شاخص‌های روند برگزاری انتخابات و از جمله اعلام نتایج اولیه بر می‌گردد که براساس آن میرضیایف 88.61 درصد آرا را به دست آورده است. البته مشخص بود که وی خواهد توانست حداقل 70-65 درصد آرا را با خود داشته باشد.

رئیس‌جمهور جدید ازبکستان به عنوان ادامه‌دهنده راه کریم‌اف شناخته می‌شود که قادر به ایجاد اصلاحات در روند توسعه کشور می‌باشد. ضمن آنکه ساختار سیاسی مورد تایید اکثریت مردم این کشور را حفظ خواهد کرد.

شهروندان ازبک که برای حفظ ثبات در کشورشان اهمیت زیادی قائل هستند، جانشینی میرضیایف که 13 سال عهده‌دار مسئولیت نخست وزیری در زمان کریم‌اف بوده را در راستای تامین ثبات ازبکستان بسیار تعیین‌کننده می‌دانند. در واقع با وجود وی، هیچ شخصیت دیگری در این کشور نمی‌توانست به عنوان نامزد واقعی در صحنه حضور پیدا کند.

ازسوی دیگر، به نظر می‌رسد درصد آرای میرضیایف در این انتخابات به نوعی نمادین و سمبولیک باشد.

سنت رژیم‌های سیاسی منطقه این است که در مبارزات انتخاباتی از امکانات و ابزارهای قدرت حداکثر بهره‌برداری را می‌کنند که نتیجه برای نامزد اصلی (که در حقیقت در راس قدرت قرار گرفته است) حداقل به 98 درصد برسد. اعلام رای 88.61 درصدی به میرضیایف نسبتا متعادل و منطقی ارزیابی می‌شود اما با این حال نمی‌تواند دلیلی بر روند کاملا آزاد این انتخابات تلقی شود.

به نظر می‌رسد که استفاده از ابزار قدرت همچنان عامل مهمی در بقای حکومت این کشورها باقی مانده است اما ازسویی دیگر هم، درصد فوق می‌تواند نزدیک به واقعیات موجود جامعه ازبکستان باشد.

یکی دیگر از مسائل مهم، نتایج اخذ آرا در مناطق مختلف این کشور می‌باشد. هر انتخابات، شاخصی برای نحوه اجماع نخبگان منطقه‌ای است. برای ازبکستان طی 30 سال گذشته، موقعیت نخبگان «فرغانه» که همواره برای تاشکند دردسرهای زیادی را فراهم می‌کرد، بسیار مهم دانسته می‌شد.

اکنون دیگر بنابر دلایلی می‌توان فرض را بر این گرفت که میرضیایف برخلاف کریم‌اف با مشکلات خاصی ازسوی نخبگان فرغانه مواجه نخواهد شد. با وجود این، پیش‌بینی پیامدهای تحولات پرشتاب برآینده ازبکستان مشکل است.

«زراعت‌خان هاشم‌آوا» همسر میرضیایف ضامن توافق با نخبگان فرغانه برای وی است که متولد «خوقند» بوده و به یکی از خانواده‌های بانفوذ این منطقه متعلق می‌باشد.

پدر همسر رئیس‌جمهور جدید ازبکستان، در زمان شوروی در حوزه تجارت فعال بوده و به عنوان یکی از رهبران مطرح تجارت زیرزمینی و سیاه، نه تنها در وادی فرغانه بلکه در کل ازبکستان شناخته می‌شد.

عامل دیگر تضمین‌کننده روابط حسنه میرضیایف با گروه‌های نخبه فرغانه، «علیشیر عثمانوف» میلیاردر روسی-ازبکی تبار می‌باشد که متولد منطقه «چست» ولایت «نمنگان» ازبکستان است.

بنابراین میرضیایف موضوع دستیابی به اجماع بین گروه‌های نخبه را به طور عمده در قالب مهره‌هایی دنبال خواهد کرد که درحال حاضر در تاشکند دارای جایگاه سیاسی می‌باشند.

در این رابطه، بحث تشکیل دولت جدید و تغییر و تحول در مدیریت وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، استان‌ها، شهرها و نواحی، مهم به نظر می‌رسد.

میرضیایف و تیم وی از ابتدا علاقه‌مند به برگزاری انتخاباتی تا حد امکان واقعی بودند تا زمینه مناسب برای مشروعیت کامل خود را فراهم و احتمال هرگونه شک و تردید را از بین ببرند.

اکنون مسئله مهم این است آیا سیستم سیاسی ازبکستان برای تغییر و تحول در کشور آمادگی دارد و همچنین سیستم مدیریت دولتی تا کجا تصمیمات رهبر جدید را قبول داشته و اقدام به تحقق آن خواهد کرد.

انتخابات اخیر این کشور نخستین آزمون برای چنین آمادگی دانسته می‌شود. با توجه به اینکه دوره ریاست جمهوری ازبکستان 5 ساله می‌باشد، برای میرضیایف لازم است تا طی این دوره حداقل بخشی از انتظارات انتخاب‌کنندگان خود را برآورده کند.

می‌توان پیش‌بینی کرد که اصلاحات مورد نظر رئیس‌جمهور جدید به طور عمده حوزه‌های اقتصادی را فرا خواهد گرفت. زیرا هم جامعه ازبکستان و هم نخبگان سیاسی و همچنین شرکای بالقوه خارجی تاشکند نسبت به انجام اصلاحات اقتصادی علاقمند می‌باشند ولی پیامدهای آنرا هم با دیده تردید می‌نگرند.

دقیقاً به همین دلیل، اتخاذ تصمیمات مربوط به طرح‌های توسعه‌ای ازسوی میرضیایف و تیم وی ساده و سریع نخواهد بود و آنها سعی خواهند کرد به گونه‌ای اقدام کنند تا در پایان این دوره 5 ساله، طرفداران خود را از دست ندهند.

با این حال نمی‌توان انتظار اصلاحات جدی در حوزه‌های سیاسی را داشت. ضمن اینکه خود میرضیایف نیز در مرحله مبارزات انتخاباتی هیچ نوع وعده خاصی در این خصوص نداده بود.

http://jomhourieslami.net/?newsid=119163

ش.د9503390