مرحله دوم عمليات آزادسازي بخش شرقي شهر موصل بامداد پنجشنبه آغاز شد. با آغاز مرحله دوم آزادسازي موصل، خط دفاعي داعش در محله القدس در هم شكسته شد و گردانهايي از نيروهاي ارتش و پليس مركزي عراق به سمت مناطق سومر، الصحه، الانتصار، السلام و منطقه صنعتي بخش شرقي موصل پيشروي كردند. وزارت دفاع عراق در بيانيهاي اعلام كرد بر اساس اطلاعات مهم به دست آمده، يگان اطلاعات نظامي عراق توانست شش كارگاه توليد بمب و جاسازي مواد منفجره در خودروها را در منطقه «كوكجلي» در موصل كشف كند. كشف اين مكانها در چارچوب عمليات آزادسازي نينوا صورت گرفت. همچنين نيروي مبارزه با تروريسم در عملياتي ابوحارث المتيوتي معاون ابوبكر البغدادي و 14 عضو اين گروه را در منطقه البكر در شرق شهر موصل بازداشت كردند. پيشبيني مسئولان عراقي حاكي از اين است كه عمليات آزادسازي شرق موصل بهزودي به پايان ميرسد و پس از آن عمليات آزادسازي غرب موصل آغاز ميشود.
با آسيبشناسي عمليات آزادسازي شرق موصل، اجراي عمليات آزادسازي غرب موصل از چند ويژگي جديد برخوردار خواهد شد. نخست اينكه تعداد نيروهاي شركتكننده در عمليات به لحاظ كمي افزايش مييابد و تحقق اين امر مستلزم انتقال نيروهاي جديد از بغداد و ساير مناطق به موصل است. دوم اينكه قرار است از ظرفيت نيروهاي بسيج مردمي در آزادسازي غرب موصل بيشتر استفاده شود. موفقيتهاي چشمگير و بيبديل نيروهاي حشد الشعبي در مقابله با تروريسم تكفيري و آزادسازي بخشهاي عمده عراق از زير اشغال داعش استفاده از اين ظرفيت را نيز در آزادسازي موصل موصل مورد تأكيد قرار ميدهد. هرچند پيش از اين قدرتهاي منطقهاي درباره استفاده از اين ظرفيت مانعتراشي ميكردند و برخي از گروههاي داخلي را عليه آن تحريك ميكردند اما اظهارات اخير مولود چاووش اوغلو وزير امور خارجه تركيه مبني بر اينكه در حال حاضر بحث ورود نيروهاي تركيه به موصل مطرح نيست از احتمال تغيير موضع اين دولتها خبر ميدهد كه در عين حال با توافق صورت گرفته ميان اين كشور و روسيه در سوريه نيز در ارتباط است.
به نظر ميرسد عمليات آزادسازي موصل در يك نگاه آسيبشناسانه از لحاظ كمي و كيفي در حال بازنگري است كه ميتواند ضريب موفقيت آن را بيش از پيش افزايش دهد و بر سرعت پيشرويها بيفزايد. آزادسازي حلب در سوريه نيز از چند بعد ميتواند براي عمليات آزادسازي موصل مثبت و تأثيرگذار باشد: نخست اينكه به لحاظ رواني در همان حالي كه باعث تضعيف روحيه تروريستهاي تكفيري شده در مقابل اميد و روحيه ارتش و نيروهاي مردمي عراق را تقويت كرده و آنها را به كسب حماسه ملي مشابه تشويق و اميدوار كرده است دوم اينكه امكان يارگيريهاي داعش بين عراق و سوريه تا حدود زيادي از بين رفته است و با آزادسازي حلب و امكان برقراري آتشبس بين ارتش سوريه و افراد مسلح غيرداعشي دامنه حملات بيش از پيش بر داعش متمركز ميشود.
نكته قابل توجه ديگر در اين زمينه اين است كه هرچند در خصوص گنجاندن برخي از گروههاي مسلح سوري در فهرست گروههاي تروريستي اختلاف نظر وجود دارد كه در خصوص ماهيت تروريستي داعش و جبهه النصره يا همان فتح الشام اتفاق نظر بينالمللي وجود دارد و در همه قطعنامههاي سازمان ملل بر آن تأكيد و تصريح شده و حتي در توافق جديد ميان سوري - سوري و تضمين آن از طرفهاي روسي و تركي نيز مبارزه با اين دو گروه حتي در صورت اجراي توافق آتشبس ادامه خواهد يافت.
با اينحال هنوز موانعي نيز بر سر راه عمليات آزادسازي موصل وجود دارد. از جمله اينكه سياست و مواضع امريكا هنوز شفاف نيست و گاهي ضد و نقيض است. براي مثال امريكا از يكسو بر حضور نظامي مستقيم در جنگ موصل به صورت پشتيباني تأكيد كرده اما از ديگرسو فرمانده نظامي جديد اين كشور در عراق از زمانبر بودن جنگ با داعش سخن گفته كه به نوعي از تمايل پنتاگون بر طولاني كردن جنگ پرده برميدارد. اين در حالي است كه دولت عراق براي آزادسازي سريع موصل عجله دارد و حيدر العبادي بر آزادسازي آن در كمتر از سه ماه تأكيد دارد. علاوه بر اين رجب طيب اردوغان رئيسجمهور تركيه در اظهاراتي افشاگرانه از همكاري امريكا با گروههاي تروريستي از جمله داعش خبر داد كه واكنش خشمگينانه مقامات اين كشور را در پي داشت.
از ديگر موانع موجود حضور هزاران غيرنظامي در موصل است كه به نوعي به گروكان داعش درآمدهاند و اين گروه همانند گروههاي تكفيري در حلب از آنها به عنوان سپر انساني استفاده ميكنند كه اين كار را براي دولت و ارتش عراق تا حدودي سخت ميكند چراكه رويكرد دولت و ارتش عراق بر پرهيز از وارد شدن تلفات انساني و خسارات بر موصل و ساكنان آن استوار است. هرچند از آغاز عمليات موصل در دو ماه گذشته حدود يكصد هزار نفر از ساكنان غيرنظامي موصل موفق شدهاند از دست داعش فرار كنند اما هنوز چند صد هزار نفر ديگر در اين شهر ساكن هستند.
ازطرف ديگر با توجه به اينكه هم راه فرار داعشيها به سوريه تا حدودي زيادي بسته شده و هم امكان فرار آنها به تركيه با توجه به تغيير رويكرد اين كشور با مشكل مواجه شده لذا داعشيها در موصل در برابر دو گزينه تسليم و مرگ قرار گرفتهاند و اگر چه تاكنون گزينه مرگ را انتخاب كردهاند اما به نظر ميرسد در صورتي كه دولت عراق بتواند همانند دولت سوريه براي شركاي بومي داعش در موصل تخفيفهايي قائل شود و آنها را از به اصطلاح داعشيهاي مهاجر جدا كند ميتواند در مقاومت آنها تزلزل ايجاد كند و سرعت آزادي موصل را تسهيل و شتاب بخشد.
در مجموع ميتوان گفت با وجود برخي موانع تاكتيكي، شرايط براي آزادسازي موصل چه در عرصه داخلي و چه در عرصه خارجي اعم از منطقهاي و بينالمللي در مقايسه با گذشته هموارتر شده كه همين امر بيش از پيش دولت و ارتش و ملت عراق را براي آزادسازي موصل اميدوارتر كرده است.
http://javanonline.ir/fa/news/830106
ش.د9503745