(روزنامه جوان – 1395/05/27 – شماره 4887 – صفحه 15)
دولت تركيه در حال مرور مجدد در مناسبات خود با ناتو است ولي موازي با اين چرخش تركها، مناسبات ايران و روسيه در حال وارد شدن به مرحلهاي جديد است. مقامات رسمي در روسيه ميگويند كه مسكو توانسته با تهران براي استفاده از پايگاه شهيد نوژه همدان براي عمليات نظامي عليه تروريستهاي داعش به توافق برسد و از اين پايگاه عملياتي هوايي عليه تروريستها انجام شده است. در حالي كه عمليات آزادسازي حلب به مرحلهاي سرنوشتساز رسيده، توافق دو طرف براي به كارگيري اين پايگاه، نشاندهنده جديتر شدن همكاري ايران و روسيه براي يكسره كردن كار داعش است.
اواخر روز دوشنبه پايگاه خبري المصدرنيوز تصاويري از بمبافكنهاي روسي منتشر كرد كه بنابر گفته اين سايت در فرودگاه هوايي نوژه واقع در غرب همدان مستقر شدهاند تا براي انجام عملياتي عليه مواضع تروريستها در سوريه مورد استفاده قرار بگيرند. پس از گذشت چند ساعت از انتشار اين تصاوير، مقامات دولتي روسيه اعلام كردند كه هواپيماهاي روسي با پرواز از پايگاه نيروي هوايي ايران در همدان، مواضع تروريستها را در استانهاي حلب، ادلب و ديرالزور بمباران كردهاند. اين براي اولين بار نيست كه خبر استفاده جنگندههاي روسيه از پايگاه هوايي نوژه عليه تروريسم در سوريه منتشر ميشود، اما آنچه باعث ميشود تا حملات بمبافكنهاي روسي از فرودگاه نوژه اين بار از حساسيت بيشتري برخوردار شود به تحولات ميداني حلب از يك طرف و همچنين تحولات ديپلماتيك پس از كودتاي نافرجام تركيه بر ميگردد.
نبرد حلب طي يك ماه گذشته وارد مراحل حساسي شده است. در اواخر تير ماه نيروهاي ارتش سوريه با متحدان خود و با پشتيباني هوايي روسيه موفق شدند بر جاده كاستيلو مسلط شوند و مناطق تحت كنترل گروههاي مسلح در شرق حلب را به صورت كامل در محاصره قرار دهند. نيروهاي مقاومت پيشتر در بهمن ماه 1394 موفق شده بودند با رسيدن به شهركهاي نبل و الزهرا مناطق تحت كنترل تروريستها در غرب و شمال غربي حلب را در محاصره قرار دهند. حلب از اهميت رواني، نمادين و استراتژيك زيادي براي هر دو طرف جنگ برخوردار است و به همين دليل نيز به «مادر جنگها» معروف شده است.
ناظران تكميل محاصره تروريستها در شرق حلب را نقطه عطفي در جنگ سوريه عنوان كردند و گفتند اين مسئله ميتواند به معناي پايان كار شورشيان باشد. در همان زمان ارون لوند، كارشناس مسائل سوريه در مؤسسه كارنگي در وب سايت تخصصي جوشا لنديس با اشاره به تحولات حلب نوشت: «اين ميتواند منجر به يك تغيير بزرگ شود، از طريق متقاعد شدن گروه شورشي مبني بر اينكه در جنگ شكست خوردهاند.»
گروههاي مسلح و حاميان خارجي آنها طي يك ماه گذشته تلاش رسانهاي، ديپلماتيك و نظامي گسترده براي بازگرداندن موازنه ميداني به كار گرفتهاند. باوجود اين، تلاشهاي آنها تاكنون نتوانسته منجر به ايجاد يك گذرگاه امن براي كمك رساني به تروريستها در شرق حلب شود. در چنين شرايطي ورود بمبافكنهاي روسي به معركه نبرد نشان ميدهد متحدين دمشق تصميم گرفتهاند نبرد حلب را وارد مرحله جديدي كنند. ناظران معتقدند همكاري روسيه و ايران در مبارزه با تروريسم مرحلهای جدید از ثباتسازی در مناسبات دو طرف است و میتواند جایگزینی مقابل چارچوب مبتنی بر همکاری امنیتی بر محور ناتو باشد و حتي منجر به ايجاد ترتیبات جديدي شود.
آلستر كورك مأمور سابق سازمان جاسوسي برون مرزي انگليس (MI6) از معدود تحليلگران مستقل در هافينگتونپست مينويسد: «براي چند دهه گذشته ناتو تمامي تصميمهاي مربوط به جنگ و صلح را ميگرفت و هيچ مخالف و رقيبي نداشت، مسائل جنگ صرفاً يك بحث داخلي در ميان اعضاي ناتو بود و مهم نبود كه ديگران چه فكري ميكنند. بهويژه در جنوب غرب آسيا (خاورميانه) كه قدرت مخرب آن كاملا آشكار بود اما دستاوردهاي استراتژيك آن مشخص نبود.» اين تحليلگر سپس با اشاره به اينكه همكاري ايران، روسيه، عراق، سوريه و حزبالله اين انحصار تصميمگيري را به چالش كشيده، آورده است: «جسارت ائتلاف 4+1 ممكن است خود را به عنوان يك قطب غيرغربي موفقيتآميز اثبات كند. علاوه براين، هدف اين ائتلاف دقيقا مقابله پروژههاي تغيير رژيم به سبك ناتو است كه نگراني اصلي شانگهای نيز محسوب ميشود. اين چشم انداز قطعا ترتيبات امنيتي غرب را آزار داده و به صورت بالقوه خيلي از محاسبات ناتو را تغيير خواهد داد.»
همزمان كه نيروهاي متحد در حال تكميل محاصره تروريستها در شرق حلب در جريان بودند اتفاق مهمي در تركيه رخ داد كه عواقب آن ميتواند بيش از پيش به تضعیف ترتیبات امريكايي در منطقه منجر شود. كودتاي نافرجام عدهاي از نظاميان تركيه و وجود نشانههایي از دست داشتن بعضي متحدين آنكارا از جمله امريكا در اين كودتا باعث شده تا چرخشهايي در سياستهاي خارجي تركيه صورت بگيرد.
رجب طيب اردوغان كه تا يك سال قبل ولاديمير پوتين را دشمن خود ميدانست چند روز پس از كودتا به روسيه رفت و همزمان تنشهاي آنكارا با غرب تشديد شده است. در همين حال روابط ديپلماتيك بين مسكو، تهران و آنكارا افزايش قابل توجهي يافته است و مقامات تركيه آمادگي خود را براي حل سريع تر بحران سوريه از طريق همكاري ايران و روسيه اعلام كردهاند. چالش در روابط غرب و آنكارا شايد بيش از هر چيزي در پايگاه هوايي اينجرليك نمود يافته است جايي كه هواپيماهاي جنگي در جريان تلاش براي كودتا از آنجا پرواز و پارلمان را بمباران كردند. رهبري اين پايگاه هوايي در دست امريكا قرار دارد و نيروهاي ائتلاف بينالمللي امريكاييها از اين پايگاه براي انجام عمليات هوايي در خاك سوريه و عراق عليه داعش استفاده ميكنند. پس از كودتاي نافرجام 25 تيرماه عدهاي از مردم تركيه با تجمع در مقابل اين فرودگاه خواستار تعطيلي آن شدند.
http://javanonline.ir/fa/news/805201
ش.د9501628