آشتی ملی؛ در پرتو گذار از تحجر سیاسی

(روزنامه آفتاب يزد – 1395/11/27 – شماره 4833 – صفحه 1)

در روزهای اخیر، شاهد آن بودیم که برخی اصلاح طلبان خواستار «آشتی ملی» شده‌اند و این پیشنهاد وی با واکنش های گوناگونی در محافل سیاسی جامعه روبرو گردید. از جمله آن حجت الاسلام مجید انصاری، معاون حقوقی دولت روحانی در واکنش به این طرح، اذعان نمود که ترجیح می دهد همبستگی ملی را به‌جای این عنوان استفاده نماید و محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید در مجلس نیز این طرح را زیر عنوان گفتگوی ملی مطرح نموده و وعده داده این طرح را در مجلس پیگیری نماید.در آنسو، در جبهه اصولگرایان، محمد نبی حبیبی، دبیرکل حزب موتلفه، در مخالفت با این پیشنهاد، طرح موضوع آشتی ملی از سوی اصلاح‌طلبان را آب در هاون کوبیدن توصیف نموده و احمد کریمی اصفهانی، دبیر کل جامعه اصناف و بازار در زمینه آشتی ملی تصریح نموده که در شرایط فعلی کشور، طرح این بحث بسیار اسلامی و هوشمندانه می باشد .

قدر مسلم نکته اساسی که در طول تاریخ جوامع می توان از آن درس گرفت این است که سخت گیری و تعصب ناگریز در تضاد با خود سخت گیری و تعصب قرار می گیرد و از تصادم این تعصبات و سخت گیری ها، نتیجه ای جز شکست نصیب کل جامعه نخواهد شد. البته هر جامعه ای به نسبت ظرفیت اجتماعی و فرهنگی ای که دارد محدودیت هایی را نیز اقتضا می کند تا از برخورد شدید و ویرانگرانه دیدگاه های گوناگون جلوگیری کند و این مسئله اهمیت دارد زیرا برای حفظ هماهنگی در جامعه بویژه در شرایط بحرانی اجتناب ناپذیر است؛ گرچه با تغییرو ایجاد ثبات در جامعه آن محدودیت ها نیز تغییرخواهد کرد و کاهش خواهد یافت.

از سوی دیگر چنین ضرورتی نباید دستاویز گروه ها و جناح های فکری اقلیتی از جامعه گردد که هر تعبیر یا تصوری را که در ذهن نگاه داشته اند، بافشار و به انزوا کشاندن به بخش های دیگر جامعه تحمیل کنند. البته تصور اینکه صاحبان آرا وعقاید و هدف ها و برنامه های مخالف، گرد هم آیند و در یک جشن بزرگ اجتماعی، به یکباره اختلافات خود را به یک سو نهند بسیار ساده انگارانه است؛ به دو دلیل: اول اینکه اختلاف منافع و اختلاف عقیده در میان افراد، طبقات و روند های سیاسی - اجتماعی بر سر جای خود خواهد ماند، و با یک جشن و سرور کوتاه مدت از میان نخواهد رفت.دوم اینکه، اصلا معنای مدارا کنار گذاشتن اختلاف نیست؛ بلکه معنایش پذیرفتن واقعیت اختلاف، و تحمل آن در چارچوبی حقوقی و اجتماعی و فرهنگی است که برای همه حقی قائل است.

معنای آشتی ملی، به رسمیت شناختن اختلافات است، نه کنارگذاشتن آن. اختلاف در همه جا وجود دارد، و باید اجازه و امکان وجود و تجلی و تقریر داشته باشد.حفظ پایه‌های توافقی مناسبات در مقابل تخریب ستیزه، در خود ساختار اجتماعی نهفته است و این موضوع با نهادی شدن ستیزه و بردباری در برابر آن ممکن می شود.یک جامعه انعطاف پذیر از ستیزه و اختلافات درونی سود می‌برد، زیرا این رفتار با آفرینش یا اصلاح هنجارها تداوم جامعه را در شرایط متحول شده تضمین می‌کند. این گونه سازوکارها برای سازگاری مجدد هنجارها در نظام‌های انعطاف ناپذیر کمتر تحقق می یابد زیرا با سرکوب ستیزه، که اخطاری آرام و سودمند است، خطر از هم پاشیدگی مصیبت بار را به حداکثر می‌رساند.

بیش از همه رهبر انقلاب پیشترخطر حرکت جامعه به سمت "تحجر سیاسی" را گوشزد نموده اند و در این راستا می فرمایند: " ما وقتی می گوییم تحجر، فورا ذهنمان می رود به تحجر مذهبی؛ بلکه آن هم یک نوع تحجراست، اما تحجر فقط تحجر مذهبی نیست، بلکه خطرناک تر از آن، تحجر سیاسی است؛ تحجرهای ناشی از شکل بندی تحزب و سازمان‌های سیاسی است که اصلا امکان فکر کردن به کسی نمی دهد."( بیانات رهبری در جمع دانشجویان دانشگاه صنعتی امیر کبیر، 1379/12/9 ) لذا از منظر ایشان هر نوع تحجر سیاسی که منجر به انسداد سیاسی و اجتماعی گردد مذموم است و این رویه با منش جذب حداکثری و دفع حداقلی در نظام اسلامی سازگار نخواهد بود.

در سیره معصومین ( ع ) نیز به رافت و گذشت و دوری از کینه جویی در راستای تقویت همبستگی جامعه تاکید شده است." درنتیجه آنچه اهمیت دارد این است که اکثر گروه‌های سیاسی و اجتماعی در ایران توجه خود را به تحول داخلی متمرکز ساخته‌اند و خلاقیت و قابلیت‌های مصالحه جویانه اثبات شده مردم ایران سبب این امیدواری است که آن‌ها قادر خواهند بود بدون هرگونه مداخله خارجی تغییرات مطلوب خود را در نظام موجود به عمل آورند که این مهم تنها با تمسک تمامی جناح‌های فکری کشور به مر قانون اساسی که خون بهای هزاران شهید گلگون کفن بوده است میسر خواهد شد آنهم در شرایطی که تمامی فصول قانون اساسی با لوازم کامل آن برای همگان بطور یکسان اجرا گردد و همگان از اشتباهات گذشته درس‌های لازم را گرفته و در میدان رقابت، قواعد بازی سیاسی را به درستی مراعات نمایند.

http://aftabeyazd.ir/?newsid=65216

ش.د9504032