سه فراکسیون، سه نگاه به جلسه رأی اعتماد

(روزنامه ايران ـ 1396/05/31 ـ شماره 6575 ـ صفحه 2)

مجموعه این رخدادها نشان از یک تغییر وضعیت جدی در صف‌ آرایی برای رأی اعتماد کابینه دارد؛ کابینه‌ای که هر چند ترکیب اولیه‌اش حداقل با اعتراض دو فراکسیون امید و اصولگرایان مواجه شده بود اما ظرف 10 روز توانست بالاترین میانگین رأی مثبت کابینه‌های بعد از انقلاب را در مجلس بگیرد. حالا این سؤال مطرح است که چرا آن صف‌کشی‌های اولیه به چنین نتایجی ختم شد؟ به عبارتی چه اتفاقی در فراکسیون‌های مختلف و میان نمایندگان رخ داد که هیچ‌کدام از ارزیابی‌های اولیه از رأی اعتماد مجلس به وزرا، حتی همان ارزیابی‌هایی که نمایندگان داشتند هم درست از کار در نیامدند؟ روز یکشنبه تا قبل از سخنان رئیس جمهوری نام خیلی‌ها به‌عنوان گزینه «رأی نیاوردن» در مجلس به اذهان خطور می‌کرد اما نام حبیب‌الله بیطرف در این میان چندان جایی نداشت. از همان روزهایی که کابینه پیشنهادی دوازدهم به مجلس معرفی شد، این آذری جهرمی بود که به‌عنوان گزینه اول برای دریافت رأی منفی از نمایندگان نامش بر سر زبان افتاد. او نهایتاً هم در میان وزرایی که رأی اعتماد گرفتند کمترین رأی مثبت را آورد اما مهم‌ترین قسمت آن ارزیابی قبلی را به هم ریخت؛ او برخلاف بسیاری از گمانه‌زنی‌ها توانست رأی اعتماد بگیرد. نمایندگان سه فراکسیون مختلف مجلس بعد از تعیین تکلیف رأی اعتماد به وزیران در گفت‌و‌گو با «ایران» توضیح داده‌اند که صف‌کشی‌های سیاسی مجلس در قبال رأی اعتماد به وزیران چگونه بود و این صف‌کشی‌ها چقدر با گمانه زنی‌های اولیه انطباق داشت.

بهرام پارسایی، سخنگوی فراکسیون امید:

اکثریت مطلق نیستیم

* بعد از قضیه رأی اعتماد به نظر می‌رسد که افکار عمومی فراکسیون امید را به دلیل رأی نیاوردن آقای بیطرف و ناتوانی از دادن رأی منفی به آقای آذری جهرمی، ناموفق می‌دانند. این ارزیابی را چقدر قبول دارید؟

** به نظر من اشتباه است. فراکسیون امید اکثریت مطلق مجلس نیست که بتواند تصمیمش را به تنهایی به کرسی بنشاند. ما هم هیچ وقت مدعی نبودیم که اکثریت را داریم. درخصوص رأی نیاوردن آقای بیطرف باید اذعان کنم که دلیل این اتفاق سیاسی نبود. ایشان در مراحل رایزنی خیلی رغبتی به گرفتن رأی مثبت مجلس نشان نداد و حتی در جلسات کمیسیون‌ها و فراکسیون‌ها خیلی جدی شرکت نکرد. در صحن هم دیدیم که دفاع ایشان از برنامه‌هایش خیلی جدی نبود. عامل دیگر در رأی نیاوردن آقای بیطرف هم برخی مباحث منطقه‌ای بود که مثلاً زاگرس‌نشینان و نمایندگان خوزستان به ایشان رأی ندادند.

* خب همین موضوع یعنی رفتار غیر فراکسیونی و غیرتشکیلاتی.

** از یک نگاه این قضاوت درست است اما به شرطی که فراکسیون‌ها بر اساس پشتوانه احزاب تشکیل شوند. الان در مجلس چنین نیست و یک نماینده خود را تنها به فراکسیون متعهد نمی‌داند و خیلی مواقع نمایندگان احساس می‌کنند که تعهدات و مسائل منطقه‌ای به تعهدات فراکسیونی ارجحیت دارند.

* درباره آقای آذری جهرمی و رأی ایشان هم انتقادات زیادی به فراکسیون وارد شده. آنها را چقدر منطقی می‌بینید؟

** عمومیت فراکسیون درخصوص ایشان نظر مثبت نداشت و این را هم به اعضا اعلام کردیم اما ما نمی‌توانیم به عنوان فراکسیون تمام اعضا را مجاب به پیروی از آرای فراکسیونی کنیم. چنین چیزی مغایر با حوزه وظایف و اختیارات نمایندگی است. یعنی نهایتاً کسی که باید تصمیم بگیرد، خود نماینده است. ما درخصوص ایشان توصیه‌ای به اعضا داشتیم که درصد خیلی زیادی آن را رعایت کردند و البته یک عده هم نکردند.

* چرا نظر نهایی فراکسیون روز آخر به صورت علنی اعلام نشد؟

** چنین کاری تبعاتی داشت که بعد از همفکری با دوستان به این نتیجه رسیدیم که کار درستی نخواهد بود. هر چند شاید برای شفافیت خوب بود اما تبعات دیگری هم می‌توانست داشته باشد. به هر حال خود اعضا در جریان ریز نظرات بودند.

* اینکه امیدی‌ها در میدان رأی اعتماد به کابینه بازنده شدند را چقدر قبول دارید؟

** این ارزیابی غیر دقیق و حتی می‌توانم بگویم ناجوانمردانه‌ای است. اینکه همه عملکرد فراکسیون را بیاییم در این خلاصه کنیم که آقای بیطرف رأی نیاورده و وزیر دیگری رأی آورده، درست نیست. آن هم در شرایطی که ما اکثریت مطلق مجلس را نداریم که بتوانیم این تصمیمات را فقط بین خودمان عملی کنیم. ضمن اینکه کسانی که این قضاوت را می‌کنند، آن طرف ماجرا را نمی‌بینند که امیدی‌ها چقدر ضربه‌گیر وزرایی مثل آقایان ظریف و زنگنه شدند. به هر حال بضاعت فراکسیون به لحاظ تعداد اعضا در مجلس همین حد هست و باید آن را بپذیریم.

* این درست اما شما قبلاً نسبت به آقای رحمانی فضلی نظر مساعدی نداشتید. چه شد این نظر تغییر کرد؟ این هم از جمله سؤالاتی است که این روزها خیلی مطرح می‌شود.

** بله اگر بخواهیم آرمانی نگاه کنیم، باز هم معتقدیم می‌شد وزیر دیگری معرفی شود اما نهایتاً به این نتیجه رسیدیم که باید از ایشان در شرایط فعلی حمایت کنیم و این سیاستی واقع‌بینانه بود.

سید حسین نقوی حسینی، سخنگوی فراکسیون اصولگرایان:

اگر رأی ما نبود، خیلی از وزرا بالای 200 رأی نمی‌آوردند

* قرار بود فراکسیون اصولگرایان ولایی نظری را در مورد کلیت کابینه و رأی اعضای خود به وزرای پیشنهادی تا قبل از رأی‌گیری بدهد که این طور نشد. دلیلش چیست؟

** این چیزی که شما می‌گویید هم با این قاطعیت قبلاً اعلام نشده بود. ما گفته بودیم که بررسی می‌کنیم و اگر به نظر خاصی رسیدیم، آن را اعلام می‌کنیم. خب به هر حال کار بررسی‌های ما به صورت جدی در روزهای قبل از برگزاری رأی اعتماد انجام شد و اکثر وزرا به فراکسیون ولایی مجلس آمدند و آنجا مورد پرسش قرار گرفتند و از برنامه‌های خود دفاع کردند. در نهایت هم بحث‌ها و گفت‌وگوهایی بین اعضا صورت گرفت تا به جمع‌بندی روشن‌تر برسیم. اما اینکه بگوییم این فرآیند بایستی به رأی‌گیری از اعضا می‌رسید را قبول نداشتیم و نداریم و از آن حذر کردیم.

* چرا؟ دلیلش چه بود؟

** به هر حال اصل کار در صحن اتفاق می‌افتد و نمایندگان جز در فراکسیون‌ها، در مجموعه‌های دیگری هم تصمیم می‌گیرند و زاویه نگاه دیگری هم مثلاً از ابعاد تخصصی کمیسیون‌ها به مسائل دارند و نمی‌شود الزاماً آنها را محدود به فراکسیون کرد. مضافاً اینکه بررسی‌های ما جنبه اقناعی در فراکسیون داشت و از اول نظر نداشتیم که منتج به یک نظرخواهی از مجمع عمومی شود. ما می‌خواستیم که برای تصمیم‌گیری بهتر، مسائل به صورت رو در رو و شفاف مطرح شوند، ابهامات برطرف شوند، نمایندگان یک شناخت کلی از وزرا و برنامه‌های آنها پیدا کنند و در ادامه به نتیجه برسند که چه رأیی می‌دهند. این برای ما خیلی مهم‌تر بود یعنی اصل را بر این گذاشتیم که روی شناخت اعضا کار کنیم.

* آیا برآیندی هم داشتید که در فراکسیون نسبت به وزرای مختلف چه نظری غالب است و چه وزرایی بیشتر رأی دارند یا بالعکس؟

** برآیند در حد حدس و گمان بله، هر کسی حدسی می‌زد اما اینکه یک تصویر مبتنی بر دلایل کافی داشته باشیم نه، چنین چیزی نبود. البته می‌شد حدس زد که نظرات نسبت به برخی وزرا مساعدتر از بقیه بود و نسبت به برخی ابهامات بیشتری وجود داشت اما اینها هماهنگ نشد که مثلاً بیاییم و مورد به مورد مشخص کنیم که اعضا برای هر کدام از وزرا چه کنند و کجا نطق موافق داشته باشیم و کجا مخالف، این طور نبود. به نظر هم می‌رسید دو فراکسیون دیگر هم چنین بودند. مثلاً می‌دیدیم که برای فلان وزیر از یک فراکسیون هم نماینده مخالف صحبت می‌کرد و هم موافق.

* پس تأثیر شما در رأی اعتماد به وزرا چه بود؟

** همین که این کابینه بالاترین معدل رأی اعتماد تمام کابینه‌های بعد از انقلاب را دارد، یعنی تأثیر فراکسیون ولایی. قطعاً اگر حمایت ما از برخی وزرا نبود، خیلی از این آرای بالای 200 به دست نمی‌آمد. به هر حال از قیاس بین ترکیب آرای موافق و مخالف وزرا و وزن فراکسیون‌ها در مجلس کاملاً مشخص می‌شود که کدام جاها فراکسیون ولایی به دولت کمک کرده است.

* بحث هماهنگی با دیگر فراکسیون‌ها را هم در این مدت نداشتید؟

** نه چنین چیزی هم نبود. ما حتی در بین اعضای خودمان هم رأی‌گیری نکردیم و چون می‌خواستیم روند اقناعی باشد و رأی از جایی دیگر به نمایندگان القا نشود، از این دست اقدامات انجام ندادیم.

غلامعلی جعفرزاده، نایب رئیس فراکسیون مستقلین:

رأی بیطرف و جهرمی نظر مجلس بود نه یک فراکسیون

* بیرون مجلس بحث این است که فراکسیون مستقلین زمینه رأی نیاوردن آقای بیطرف را فراهم کرد. این را چقدر قبول دارید؟

** به هیچ عنوان. آقای بیطرف بیشتر به خاطر مسائل و مطالبات منطقه‌ای رأی نیاورد. خیلی از اعضای فراکسیون امید هم حتی به ایشان رأی ندادند به دلیل همین مسائل. بحث رأی نیاوردن آقای بیطرف اصلاً سیاسی و فراکسیونی نبود. خود آقای بی‌طرف هم دفاع چندان قابل قبولی نه در صحن و نه در جلسات کمیسیون‌ها نداشتند که بتوانیم بگوییم رأی نیاوردنش حاصل لابی بوده. فراکسیون مستقلین یک سری اولویت‌ها در رأی دادن داشت که براساس نظر اعضا هم استخراج شده بود. البته همین نظرات هم الزاماً تابع نظرات فراکسیونی نبودند که بگوییم یک رأی تشکیلاتی بوده است. ما تلاش می‌کردیم که برخی وزرا مثل آقایان ظریف، زنگنه، کرباسیان، شریعتمداری و حتی رحمانی فضلی رأی خوبی بیاورند که آوردند. آن طرف هم نظرات راجع به برخی وزرا چندان مساعد نبود که بجز آقای بیطرف، بقیه رأی آوردند. اینکه رأی آقای بیطرف را صرفاً در یک چارچوب سیاسی بررسی کنیم، اصلاً خوب نیست و این نگاه نمی‌تواند واقع‌بینانه باشد و کل مسائل را توضیح دهد.

* در آن سو اما هواداران فراکسیون امید در مواردی مثل رأی آقای آذری جهرمی معتقدند که مستقلین بیشتر به سمت مخالفان دولت چرخیدند تا اینکه در ائتلاف با اصلاح‌طلبان بمانند.

** اصلاً چنین چیزی نیست. آقای جهرمی در هر سه فراکسیون هم مخالفان جدی داشت و هم موافقان جدی. من برادران عزیزی را از اصولگرایان سراغ دارم که طی این چند روز تمام تلاش خود را کردند تا ایشان رأی نیاورد و در مقابل هم عزیزانی از اصلاح‌طلبان را دیدم که برای رأی آوردن آقای آذری جهرمی سنگ تمام گذاشتند. آقای آذری در فراکسیون مستقلین هم رأی خوبی نداشت و جزو سه نفری بود که رأی منفی آنها خیلی زیاد بود. بنابراین نه رأی آوردن آقای آذری جهرمی صرفاً نتیجه اقدامات ما بود نه رأی نیاوردن آقای بیطرف. اینها نتیجه تصمیم جمعی مجلس بود و در هیچ کدام از موارد فراکسیون‌های سه‌گانه رأی یکدستی نداشتند.

* اساساً آیا با دو فراکسیون دیگر هماهنگی برای رأی اعتماد داشتید یا نه؟

** هماهنگی به این معنا که جلسه‌ای تشکیل شود و پیمانی بسته شود، نه. چرا در مسائلی به صورت طبیعی هماهنگی داشتیم مثلاً در دفاع از آقای زنگنه یا ظریف هماهنگ بودیم. اما این هماهنگی حاصل گرایش نزدیک دو فراکسیون در این موارد بود نه حاصل برنامه‌ریزی و برگزاری جلسه. ضمن اینکه ما حتی به اعضای خودمان هم به آن شکل تشکیلاتی که در احزاب مرسوم است، الزامی برای رأی به وزرای پیشنهادی نداشتیم، چه برسد به اینکه بخواهیم وارد بحث و گفت‌وگو با فراکسیون‌های دیگر شویم. بالاخره در مجلس تصمیمات فقط در سطح فراکسیون‌ها اتخاذ نمی‌شود و سطوح دیگری مثل تصمیمات کمیسیونی و منطقه‌ای هم است.

* عملکرد فراکسیون مستقلین به لحاظ تشکیلاتی در این پروسه رأی اعتماد برای خودتان قابل قبول بود؟

** اگر مجموعه ملاحظات نمایندگان را در نظر بگیریم و یادمان باشد که مجلس ما پشتوانه حزبی ندارد، به نظر من معدل کاری که در فراکسیون مستقلین انجام شد، به لحاظ تشکیلاتی کاملاً قابل دفاع بود.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/196697

ش.د9604281