به ایران امتیاز بدهید

رویکرد ایالات متحده آمریکا در برجام نشان داده است، این کشور همواره به‌دنبال «برجام بدون هزینه» برای خود است. آمریکا پس از امضای توافق‌نامه هسته‌ای موسوم به برجام در سال 2015، نه تنها به هیچ یک از تعهدات خود عمل نکرد؛ بلکه به‌عنوان یک مطالبه‌گر همواره ایران را به نقض روح برجام متهم ‌کرد. جمهوری اسلامی ایران نیز که به‌طور کامل به تعهدات برجامی خود عمل کرد، ولی همچنان تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار گرفت و در حین انجام تعهدات برجام، نزدیک 1500 نوع تحریم علیه ایران اعلام شد. آمریکا دلخوش از این رویکرد، به‌دنبال چنین رویکردی در موضوعات دیگر بود تا جمهوری اسلامی ایران همه قدرت بازدارنده خود را از دست بدهد و آخر سر هم همچنان با بالاترین سطح ممکن از تحریم‌ها برخوردار باشد.

تغییر رویه و روی کار آمدن دولت سیزدهم سبب شد برجام از اولویت کشور خارج شود. در حال حاضر مذاکرات وین ادامه دارد، ولی طبق روال گذشته، دولت، اقتصاد و بازار را معطل برجام نکرده است و اساساً رفع مشکلات کشور را در گرو مذاکرات وین نمی‌داند. سیاستی که «معقول» است و برای رفع مشکلات نیز بدون شک اثرگذار خواهد بود. حال که در رویه دولت محترم برجام در اولویت برای حل مشکلات نیست و عملاً رابطه بین اقتصاد و معیشت با برجام به پایین‌ترین حد ممکن رسیده است، آمریکا و متحدان آن عملاً احساس خطر کرده‌اند. به این دلیل مهم‌ترین عامل موفقیت‌های تحریم‌های آمریکا، تلاش برای شرطی‌سازی اقتصاد ایران بوده است و اگر این موضوع اتفاق رخ ندهد، یک شکست راهبردی برای آمریکا خواهد بود. در وضعیتی که دولت سیزدهم دنبال یک سیاست متوازن است، بنابراین به نتیجه رساندن برجام نیز بخشی از اقدامات وزارت امورخارجه کشورمان به شمار می‌آید. ضمن بازخوانی آخرین رویدادهای موسوم به برجام، اعلام می‌شود که اساساً نگاه به برجام به منزله یک «فتح‌الفتوح» نیست.

معیار بازگشت آمریکا به برجام

ایالات متحده آمریکا در صورتی می‌تواند به توافق‌نامه هسته‌ای برگردد که همه تحریم های اعمال شده علیه کشورمان را لغو کند. جمهوری اسلامی ایران نیز پس از راستی‌آزمایی‌ها می‌تواند با برگشت آمریکا به برجام موافقت کند. به بیان ساده، ایران برجام تعهد محور را یک بار انجام داده و هیچ نفعی از آن نبرده است؛ بنابراین در این دوره از مذاکرات وین برجام تضمین محور مطرح است و جمهوری اسلامی باید به طور واقعی رفع تحریم‌ها را لمس کند. دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در توئیتی نوشت: «ظرفیت‌ها و توانمندی‌های اقتصادی و تکنولوژیک کشور دارای ساختار یکپارچه است و رفع تحریم‌ها با هر شناسه‌ای باید برای همه بخش‌ها ماهیت یکسان داشته باشد. تجربه قبلی ثابت کرد که بدون رفع جامع و مؤثر تحریم‌ها، انتفاع اقتصادی پایدار از برجام بیشتر شبیه یک سراب است.»

به ایران امتیاز بدهید

پیشرفت صنعت هسته‌ای کشورمان و تولید اورانیوم 60 درصد غنی‌سازی شده سبب شده است، غرب به وحشت بیفتد و رویکرد ترامپی را که بایدن نیز به آن متعهد است، به‌شدت مورد مخالفت سیاست‌مداران آمریکا قرار گیرد.

«سناتور مورفی» در مقاله‌‌‌ای اذعان کرد: «تحریم‌های آمریکا به‌شدت بی‌اثر بوده است.» این سناتور آمریکایی می‌نویسد: «حال زمان آن است که تیم بایدن امتیازات هوشمندانه و لازمی{به ایران} ارائه کند تا نسخه‌‌‌ای از توافق اوباما از سرگرفته شود. بله، ایران نیز باید به اندازه برابر سازش کند؛ اما وقت در حال گذر است و فوراً باید توافق جدیدی حاصل شود. توافق جدید به دلیل آنکه در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ دست بالاتر را از دست دادیم، ممکن است شبیه توافق اوباما نباشد؛ اما توافقی خواهد بود که زمان گریز هسته‌‌‌ای ایران را به طرز چشمگیری افزایش می‌دهد و باعث می‌شود بازرسی‌‌‌هایی انجام شود که به ایمن‌‌‌تر کردن دنیا کمک کند. برای آنهایی که مخالف برداشتن تحریم‌‌‌های ترامپ به‌عنوان بخشی از توافق جدید هستند، باید آشکار باشد که آمریکا از نگه‌داشتن آنها کوچک‌ترین منفعتی نبرده است.»

همه گزینه‌‌‌ها روی میز است

همزمان با تلاش‌های آمریکا برای رسیدن به یک «توافق مطلوب» مدنظر خود، وندی شرمن، معاون سابق وزیر خارجه آمریکا، روز پنج‌شنبه در مصاحبه با ام‌‌‌اس‌‌‌ان‌‌‌بی‌‌‌سی اظهارنظرهای مرتبط با موقعیت برتر ایران در مذاکرات هسته‌‌‌ای را رد کرد و گفت: «ما (فقط) هر چیزی را که ایران ارائه دهد، قبول نمی‌‌‌کنیم. در صورتی که ایران به برجام پایبند بماند، ما برجام را به طور کامل اجرا خواهیم کرد.» وی افزود: «همه گزینه‌‌‌های ما همیشه روی میز باقی می‌‌‌مانند؛ صرف نظر از اینکه چه چیزی در اینجا انتخاب می‌شود.»

در همین حین برخی از سناتورهای جمهوری‌خواه به تازگی در نامه‌‌‌ای به رئیس‌‌‌جمهور آمریکا  اعلام کردند: «هر توافقی باید برای ارزیابی به کنگره ارائه شود و احتمال جلوگیری از اجرای کنگره وجود دارد؛ اما دولت بایدن تاکنون به این نامه پاسخی نداده است. قانون‌گذاران جمهوری‌خواه همچنین اعلام کرده‌‌‌اند با لغو تحریم‌‌‌های اقتصادی اعمال‌‌‌شده علیه ایران مخالف هستند و گفته‌‌‌اند این اقدام به تهران برای آنچه آن را فعالیت‌‌‌های بی‌‌‌ثبات‌‌‌کننده خوانده‌‌‌اند، کمک می‌کند.»

دوگانگی در آمریکا

اختلاف شدید بین دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان سبب شده است جامعه آمریکا دچار دوقطبی شود؛ به گونه‌ای که اکثریت افرادی که به ترامپ رأی دادند، هم اکنون بایدن را به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا قبول ندارند و بایدن از کمترین حمایت‌های مردمی برخوردار است؛ به گونه‌ای که بسیاری با توجه به شرایط آمریکا، جایگاه وی را بسیار متزلزل ارزیابی کند. این دوگانگی در مسائل گوناگون از جمله برجام خود را نشان داده است. بایدن می‌خواهد برجام را بدون تضمین احیا کند و به نوعی هزینه اختلافات داخلی آمریکا را از جیب مردم ایران بپردازد. در همین زمینه دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان گفت:

«دولت آمریکا نمی‌تواند هزینه اختلافات داخلی خود را با تضییع حقوق قانونی ملت ایران پرداخت کند.»

بهره سخن

در وضعیت فعلی تحریم‌های آمریکا اثرگذاری خود را در اقتصاد ایران از دست داده است. این سخن به این معناست که اثرگذاری تحریم در اقتصاد کشورها یک یا دو سال است و بعد از آن کشورها با شرایط جدید اقتصاد خود را مدیریت می‌کنند. ایالات متحده آمریکا ضمن اینکه به این موضوع آگاه است؛ ولی در تلاش است از علنی شدن موضوع از دست رفتن سلاح تحریم جلوگیری کند. بنابراین به‌شدت در تلاش است با احیای برجام و با بازگشت به آن، کمترین هزینه را در برجام بپردازد. انتظار می‌رود، تیم مذاکراتی کشورمان با درک وضعیت آمریکا، اجازه برجام بدون هزینه به این کشور را ندهد و در راستای منویات رهبر معظم انقلاب، لغو همه تحریم‌ها را با راستی‌آزمایی در اولویت قرار دهد و به کمتر از آن راضی نباشد؛ زیرا آمریکا نشان داده است در روی کاغذ خوب تعهد و سخن می‌گوید؛ ولی در عمل بدترین نقض کننده تعهدات است.