آیا جنگ‌طلبی در ناتو با ورود دبیرکل جدید افزایش می‌یابد؟

سرانجام پس از دوسال تاخیر در نهایت «ینس استولتنبرگ» دبیرکل پیمان آتلانتیک شمالی در ماه اکتبر(مهر) امسال جای خود را به یکی از جنگ‌طلب‌ترین و ضد روس‌ترین رهبران اروپا یعنی «مارک روته» نخست‌وزیر مستعفی هلند خواهد داد. روته که از سال ۲۰۱۰ توانسته با ایجاد ائتلاف‌های گوناگون قدرت را به‌عنوان نخست‌وزیر در اختیار داشته باشد، پس‌از چراغ سبز دولت آمریکا مبنی‌بر حمایت از وی برای احراز پست دبیرکلی ناتو، شرایط را برای کناره‌گیری از قدرت در هلند مهیا و خود را آماده به دست‌گیری سکان بزرگ‌ترین ائتلاف نظامی جهان کرده است که گذشته‌ای سیاه و آینده‌ای پر از ابهام دارد.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های روته در ناتو، جنگ روسیه و اوکراین، ناامنی جهانی و نااطمینانی در مورد رویکرد آینده ایالات‌متحده به این سازمان فراآتلانیکی با احتمال روی کار آمدن ترامپ است. از دیگر چالش‌های روته که با برعهده گرفتن این نقش مواجه خواهد بود، چالش حفظ، گسترش و ادامه حمایت متحدان از نبرد بی‌حاصل ناتو در اوکراین و در عین حال محافظت از ساختارهای ناتو در عدم ورود به درگیری مستقیم با مسکو خواهد بود.

در دو سال نیم گذشته، روته یکی از قوی‌ترین حامیان جنگ زلنسکی با روسیه بوده به شکلی که هلند در دوره نخست‌وزیری روته، هزینه‌های دفاعی خود را به بیش از ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی مورد نیاز اعضای ناتو افزایش داده و جت‌های جنگنده F-۱۶، توپخانه، هواپیماهای بدون سرنشین و مهمات مورد نیاز کیف را تامین و سرمایه‌گذاری زیادی در آموزش نیروهای نظامی اوکراین از جمله آموزش خلبانان انجام داده است.

وی در توجیه روحیات جنگ‌طلبانه‌اش در تامین تسلیحات زلنسکی، بارها اعلام کرده ناتو باید برای مقابله با مسکو قدرتمند باشد و دیگر رهبران اتحادیه اروپا مانند «ویکتور اوربان» را که خواهان برقراری صلح و پایان درگیری‌ها در اروپاست، فردی ساده‌لوح در مقابل پوتین خطاب کرده است.

روته به‌منظور روس‌هراسی در میان کشورهای اروپایی برای ادامه کمک‌های مالی و تسلیحاتی به اوکراین بارها اعلام کرده، پوتین در اوکراین متوقف نخواهد شد، اگر ما او را متوقف نکنیم؛ این جنگ مقدمه جنگی بزرگتر در اروپا خواهد بود. او با همین رویکرد، شکست مسکو در میدان جنگ رابرای تامین صلح در اروپا امری حیاتی می‌داند.

البته گفته می‌شود این دیدگاه‌های ضدروسی او از سرنگونی پرواز هواپیمای مسافربری هلند-مالزی که حین درگیری‌ها در منطقه دونباس بر فراز اوکراین در سال ۲۰۱۴ اتفاق افتاد منشا می‌گیرد. حادثه‌ای که در آن ۱۹۶ نفر از ۲۹۸ قربانی این پرواز را شهروندان هلندی تشکیل می‌دادند و در آن سال هلند مسکو را مقصر اعلام کرد.

اما به جز دیدگاه‌های ضد روسی روته، یکی از بزرگترین دلایل اجماع کشورهای عضو ناتو با ریاست مارک روته را توان برقراری رابطه دوستانه وی با دونالد ترامپ دانست. درمیان سران کشورهای اروپایی در شرایط کنونی شاید روته تنها فردی باشد که توانسته در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ در کاخ سفید برخی مواضع وی را در خصوص ساختارهای ناتو تعدیل کند و از همین روی وی را «نجواگر ترامپ» می‌خوانند.

اما شاید «ترس» یکی دیگر از عوامل انتخاب دبیرکل جدید ناتو باشد. ترس سران کشورهای اروپایی از بازگشت ترامپ به کاخ سفید و چالش‌های که می‌توانند با سیاست‌های وی در خصوص ساختار و نحوه اداره ناتو و همچنین روند جنگ اوکراین در آینده داشته باشند آنان را به به انتخاب روته به ریاست ناتو ترغیب کرده است.
روته به‌عنوان یکی از افرادی که طولانی‌ترین دوره نخست‌وزیران اروپا را در کارنامه خود دارد، ظهور و سقوط ترامپ در دور اول را تجربه کرده و از نظر سران اروپا در شرایط و موقعیت خوبی برای مدیریت احتمالی دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ قرار دارد.

در ادامه واکنش‌ها به ریاست روته بر ناتو،کی‌یف روز چهارشنبه انتصاب روته را تبریک گفت و آندری یرماک، رئیس دفتر ریاست جمهوری اوکراین و رئیس‌جمهور در سایه این کشور در رسانه‌های اجتماعی نوشت: رهبری و تعهد شما به اصول دموکراتیک برای آینده مشترک ما بسیار مهم است.

از سوی دیگر کرملین روز چهارشنبه در واکنش به تغییرات ناتو گفت که انتصاب روته هیچ چیزی را برای روسیه که هنوز این ائتلاف را دشمن می بیند، «تغییر نمی‌دهد». دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین گفت: بعید است که این انتخاب بتواند چیزی را در رویکردهای کلی ناتو تغییر دهد. اکنون، ناتو اتحادی است که برای ما دشمن محسوب می‌شود».

این نکته را هم باید در نظر داشت منتقدان روته بیان می‌کنند که وی سیاست خارجی این کشور را به منظور آماده کردن شرایط و افزایش شانس ریاست بر ناتو به گروگان گرفته بوده است. در ماه دسامبر، پس از یک مقاومت یک دهه‌ای، هلند به طور ناگهانی ملاحظات خود را در مورد اجازه ورود بلغارستان و رومانی، هر دو عضو ناتو، به منطقه آزاد شینگن اتحادیه اروپا کنار گذاشت. از سوی دیگر حمایت هلند از اسرائیل و مشارکت در عملیات ائتلاف برضد حوثی‌ها در یمن نیز توسط برخی به عنوان تلاش شفاف روته برای جلب‌نظر واشنگتن محکوم کرده‌اند.

به هرحال دوران پرچالشی را می‌توان برای دبیرکل جدید پیمان آتلانتیک شمالی با وجود آینده جنگ اوکراین که با برتری روس‌ها در جریان است، کاهش توان کشورهای عضو ناتو در خصوص کمک‌های مالی و لجستیکی به اوکراین و از همه مهمتر، روی‌کار آمدن احتمالی ترامپ در آمریکا پیش‌بینی کرد.