شکست اسلام ترکیه‌ای

(روزنامه صبح نو – 1395/04/27 – شماره 43 – صفحه 2)

در چند سال اخیر، به ویژه بعد از تحولات مربوط به بیداری اسلامی جهان عرب،‌ غرب‌زدگان منطقه از ترس گسترش ماهیت پیام انقلاب اسلامی ایران، سعی کرده‌اند تا نظام سیاسی ترکیه را الگوی انقلابیون جهان عرب معرفی کنند از این‌رو شرایط را برای حضور دیپلماسی ترکیه در جهان عرب پررنگ‌تر کردند.

سیاست‌هایی که ترکیه در این چند سال، چه در سطح منطقه و چه در داخل اتخاذ کرد با ابعاد اسلامی همخوانی نداشتند چراکه دولت اردوغان با ارزش‌های اسلامی فاصله گرفت که نمونه آن نقش تخریبی این کشور در بحران سوریه است و با حمایت‌های آشکار دولت ترکیه از گروهک‌های تروریستی بحران سوریه وارد ششمین سال خود می‌شود. همین همسویی سیاست‌های رجب طیب اردوغان با گروهک‌های تروریستی داعش، جبهه النصره، احرار الشام و ... نارضایتی را در میان نخبگان ترکیه و رده‌های میانی نیروهای مسلح بوجود آورد و این موضوع نشان می‌دهد رجب طیب اردوغان و دولت وی به کج راهه رفته و نتوانسته است در منطقه الگوسازی کنند.

از سویی دیگر سیاست‌های اردوغان در منطقه با ناکامی مواجه بوده و به‌رغم حمایت‌های این کشور، تروریست‌ها با شکست‌های پیاپی مواجه می‌شوند و در وضعیت میدانی محور مقاومت دست بالاتر داشته است. تداوم این ناکامی‌ها مشکلات امنیتی و اقتصادی بسیاری برای ترکیه به همراه داشته است؛ بطوری‌که رشد اقتصادی این کشور در سال 2010 (پیش از شروع جنگ سوریه) از 8.9 به 3.8 درصد در سال 2016 رسیده است. کشوری که روزی با 21.3 میلیارد دلار درآمد از توریسم در رتبه نهم دنیا قرار داشت امروز با انفجارهای پیاپی تروریستی روبه‌روست که در آخرین مورد یعنی حمله تروریستی در فرودگاه استانبول 36 کشته و زخمی برجای گذاشته است و کودتای بامداد شنبه نیز تکمیل دومینوی بحران‌های این کشور است.

جالب آنجا است که علاوه بر غرب‌زده‌های جهان عرب که بعد از خروش امواج بیداری اسلامی، بر آن شدند تا با معرفی ترکیه به عنوان الگوی کشورهای تازه انقلاب کرده،‌ این امواج را از مسیر صحیح خویش خارج کنند عده‌ای در داخل نیز مجذوب اسلام ترکیه‌ای شدند و سیاست و ایدئولوژی ترکیه را الگوی مناسبی برای ایران می‌دانستند. محمود سریع‌القلم، نایب رییس مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، که از مشاوران رییس‌جمهور نیز هست در گفت‌وگو با روزنامه شرق در خردادماه 91 با تمجید از سیاست‌های آنکارا می‌گوید: «دلیل اهمیت ترکیه به دلیل مدل خاصی است که ارائه کرده است؛ مدلی که نه تنها در خاورمیانه بلکه در میان کشورهای قابل اعتنای در حال توسعه جهان از آن استقبال شده و احترام قابل‌توجهی برای مردم و کشور ترکیه کسب کرده است.» همچنین وی در رابطه با اوضاع آینده منطقه غرب آسیا با قائل شدن نقش ویژه برای ترکیه می‌گوید: «در حال حاضر ترکیه کشور مدل منطقه است و طبیعی است این کشور به نسبت کشورهایی که نتوانستند مدلی ارائه دهند، اعتبار بیشتری دارد. من فکر می‌کنم درنهایت قدرت سیاسی منطقه به عربستان و قدرت اقتصادی و دیپلماتیک به ترکیه منتقل می‌شود.»

اما این تزها و تئوری‌های رنگ‌باخته‌ای که برخی از روشنفکرنماها مطرح می‌کنند به هیچ وجه با جامعه امروز ایران هماهنگی و همسویی ندارد. ولی فقیه در رأس نظام جمهوری اسلامی ایران بهترین الگو برای دولت‌سازی و الگوسازی در جامعه اسلامی است. با نگاهی به رخدادهای پنج سال گذشته کشورهای اسلامی و وقوع بیداری اسلامی می‌توان دریافت که نبود مرجعیت دینی و سیاسی واحد، انقلاب‌های عربی را با شکست مواجه کرد درحالیکه انقلاب اسلامی ایران 37 سال است در برابر قدرت‌های استکباری ایستادگی کرده و اگر وجود ولی‌فقیه در رأس ساختار سیاسی نظام نبود، قطعاً با توطئه‌های پی‌درپی بیگانگان، انقلاب ایران هم دچار فروپاشی می‌شد.

مدعیان روشنفکری گول ظواهر ترکیه را نخورند

آقای محمدرضا سرشار، نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با «صبح نو» اظهار داشت: ترکیه طرح ژنریک انقلاب اسلامی را درست کرد تا مسلمانان ساده‌لوحی که شم سیاسی ندارند و نمی‌توانند جریان‌های پشت پرده را پیگیری کنند، به این اشتباه بیندازند که می‌شود مسلمان بود، حکومت به نام اسلام داشت و با آمریکا و رژیم صهیونیستی ارتباط داشت. این چه حکومت اسلامی است که روابط حسنه با رژیم‌های دست‌نشانده آمریکایی دارد و در آن کشور مسائل اسلامی به خوبی رعایت نمی‌شود. حتی در زمانی داشتن حجاب را در دانشگاه‌ها ممنوع کردند تا با ظواهر اسلامی هم مخالفت کنند.

این نویسنده تأکید کرد: اسلام حاکم در ترکیه آمریکایی است و مدعیان روشنفکری گول ظواهر را می‌خورند. روز به روز ماهیت واقعی اسلام حاکم در ترکیه خود را بیشتر نشان می‌دهد که آخرین نمونه آن برقراری روابط با رژیم صهیونیستی بود. همچنین توطئه مشترک علیه نظام‌های مردمی در سوریه و عراق یا دخالت‌ها در امور داخلی این کشورها از دیگر موارد است. امروز دولت ترکیه با شعار اسلام در مقابل جریان‌های مسلمان انقلابی ایستاده است. سرشار ادامه داد: کودتای اخیر درترکیه به اذعان مسوولان این کشور با رهبری فرد طرفدار سعودی صورت گرفته است. یعنی حتی دولت سعودی همین مقدار تفاهم روسیه و ترکیه را بر نمی‌تابد و می‌خواهد ترکیه سرسپرده کامل آمریکا باشد. این نویسنده خاطرنشان کرد: مدعیان روشنفکری که به دنبال تثبیت الگوی ترکیه در ایران هستند حتی اگر نام روشنفکر مسلمان را بر خود دارند، از 2 حالت خارج نیست. یا کاملاً دروغ می گویند و پوستین اسلام را وارونه پوشیده‌اند و به تعبیر دکتر شریعتی از مذهب علیه مذهب استفاده می‌کنند یا آنقدر از جریان‌های سیاسی ناآگاهند که با ساده‌لوحی به توهماتی رسیده‌اند.

بحران هویت در حزب اعتدال و توسعه

آقای سیامک کاکایی،کارشناس مسائل ترکیه، در گفت‌وگو با «صبح نو» درباره آنچه برخی ترکیه را به عنوان الگوی ایران در مناسبات سیاسی و اقتصادی می‌دانند، اظهارداشت: دلیل اصلی ضعف اردوغان و حزبش وضعیت ایدئولوژیک آنهاست. آنها با اهدافی اعلام شده و اسلام‌گرایی پیش آمدند ولی به اهدافشان وفادار نماندند و خارج از چارچوب ایوئولوژیکشان رفتار کردند یعنی حزب عدالت و توسعه یک حزب لائیک است که پوشش حزب اسلام‌گرا را دارد، بنابراین اینها دچار بحران هویتی شدند و شرایط ترکیه را به سمت ناپایداری و عدم ثبات پیش بردند بنابراین چنین کشوری نمی‌تواند الگویی مناسب برای دیگر کشورهای منطقه باشد.

وی کودتای نافرجام اخیر در ترکیه را چالشی برای ترکیه دانست و گفت: ترکیه در مدل توسعه‌ای خود تصمیم گرفته بود در 2023 یعنی در یکصدمین سال جمهوری ترکیه به اقتصاد دهم جهان برسد اما بحران‌های اخیر قطعاً این کشور را در رسیدن به اهدافش با چالش مواجه خواهد کرد. کاکایی ادامه داد: زمانی که در مصر رخدادهایی اتفاق افتاد ترکیه انتظار داشت که مصری‌ها از الگوی حکومتی آنها الگوبرداری کنند ولی به طور کلی شرایط مصر تغییر کرد. این کارشناس مسائل ترکیه افزود: در عرصه منطقه‌ای هم نگاه‌ها به مسأله تأمین و الگو قرار دادن ترکیه بود که البته این چندان نمی‌تواند مدل تحلیل قرار گیرد. وی در پایان خاطر نشان کرد: کشورها در نوع نگاهشان به مسائل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی متفاوت هستند و سطوح توسعه‌یافتگی گوناگون دارند.

مدل توسعه در ایران باید براساس ارزش‌هایش طراحی شود

نوذر شفیعی،کارشناس مسائل بین الملل، در گفت‌وگو با «صبح نو» درباره الگو معرفی کردن ترکیه برای ایران از سوی برخی نظریه‌پردازان داخلی اظهار داشت: به نظر می‌آید اینکه برخی چنین چیزی را می گویند چند نکته را مد نظر دارند. نخست اینکه ترکیه ضمن تأکید بر ارزش‌های خودش با غرب هم ارتباط دارد و دوم آنکه ترکیه به‌رغم همه پیچیدگی‌های داخلی و منطقه‌ای که دارد از رشد اقتصادی قابل توجهی هم در میان کشورهای جهان سومی برخوردار است.

شفیعی با بیان اینکه باید از آنهایی که چنین طرح‌هایی را ارائه می‌کند پرسید که چه بخش‌هایی از ترکیه را به عنوان الگو قرار می‌دهند، افزود: ممکن است سیستم اقتصادی ترکیه را بگویند یا نظام پارلمانی آن را یا اینکه گرایش به غرب آن را مد نظر داشته باشند.

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: ما باید بر اساس ویژگی‌های ایران برایش نسخه بپیچیم و الگوی توسعه را مطابق با ارزش‌ها و معیارهایش طراحی کنیم. عضو سابق کمیسون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به شکست سیاست‌های منطقه‌ای ترکیه و بحران‌های داخلی این کشور گفت: بحران‌های داخلی در این کشور بیانگر آن است که سیاست خارجی این کشور با ضعف روبه‌روست و نمی‌تواند الگوی مناسبی برای دیگر کشورها باشد.

http://sobhe-no.ir/newspaper/43/2/780

ش.د9501211