اعضای 1+5 در محاصره تناقضات/فخرالدین اسدی

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: مذاکرات هسته ای ایران و اعضای 1+5 در ماه ژانویه ( دی ماه ) امسال از سر گرفته می شود. برخی منابع اعلام کرده اند احتمالا این دور از مذاکرات نیز در سطح معاونین وزرا و کارشناسان برگزار خواهد شد. با این حال امکان حضور وزرای امور خارجه ایران و اعضای 1+5 را در مذاکرات هسته ای پیش رو نمی توان به صورت مطلق منتفی دانست. آنچه مسلم است اینکه مذاکرات هسته ای پیش رو به مانند مذاکرات اخیر ژنو ، ترجیحا در سایه سکوتی رسانه ای و تحلیلی برگزار خواهد شد. به نظر می رسد در این دور از مذاکرات نیز طرفین درصدد چینش دوباره میز مذاکره بر آیند. البته در اینجا باید توجه کرد که چینش دوباره میز مذاکره (جهت حضور دوباره وزرای امور خارجه) به معنای بازتعریف مذاکرات و تغییر اهداف و خطوط قرمز تعیین شده در مذاکرات هسته  ای نخواهد بود.

در کدام نقطه قرار داریم؟

پس از کارشکنی ایالات متحده آمریکا، فرانسه و دیگر اعضای 1+5 در جریان مذاکرات وین 8 ( آخرین دور از مذاکرات وین ) طرفین درصدد بازخوانی نقاط اختلافی، مخصوصا اختلاف بر سر تعیین نیازهای اساسی و نحوه رفع تحریم ها بر آمدند. این بازخوانی اختلافات در جریان مذاکرات اخیر  ژنو و از سوی معاونین وزرای امور خارجه ایران و ایالات متحده آمریکا صورت گرفت. طی روزهای 24 و 25 آذرماه، تیم مذاکره کننده ایرانی با هیأت آمریکایی طی سه دور و جمعا ۱۲ ساعت در سطح معاونان و کارشناسان به گفت‌وگو پرداخت.

هیئت ایرانی همچنین  با هیأت فرانسوی به ریاست «نیکلای دوریویر»  گفت‌وگو کرد. همان گونه که مشاهده می شود، نقش دو کشور ایالات متحده آمریکا و فرانسه در برهه فعلی پررنگ تر از دیگر اعضای 1+5 است. دلیل این مسئله نیز کارشکنی بیشتر پاریس و واشنگتن در مذاکرات است. جان کری وزیر امور خارجه آمریکا و لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه، بازدارنده ترین نقش ممکن را در مسیر رسیدن به توافق نهایی هسته ای داشته اند. در هر صورت کلیت مذاکرات ژنو مفید بوده است، اما باید انعکاس این مذاکره را در مذاکرات نهایی ( بر سر رسیدن به توافق نهایی ) سنجید. تا کنون بارها شاهد برگزاری مذاکراتی موفق در سطح معاونین وزرای امور خارجه کشورها بوده ایم، اما زمانی که قرار است این مذاکرات به مذاکرات نهایی ختم شود، به صورت ناگهانی مواضع وزرای امور خارجه اعضای 1+5 تندتر و غیر منطقی تر شده است. نمونه این رفتارها را در جریان مذاکرات وین 6 ( مذاکراتی که منجر به تمدید اولیه توافقنامه ژنو شد) و مذاکرات وین 8 ( مذاکراتی که به تمدید دوباره توافقنامه ژنو ختم شد) مشاهده کردیم.

توصیف مذاکرات اخیر ژنو از زبان معاون وزیر امور خارجه کشورمان می تواند جهت درک صحنه مذاکرات سودمند باشد. سید عباس عراقچی در خصوص مذاکرات اخیر ژنو می گوید:

"ایران مذاکراتی «بسیار فشرده» و «بسیار مفید و سودمند» با نمایندگان شش کشور داشته است. دور بعدی گفت‌وگوهای تهران و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل به علاوه آلمان، ماه آینده برگزار می‌شود. هنوز محل برگزاری نشست آتی، مشخص نشده است."

شکاف در میان اعضای 1+5 ادامه دارد

ش��افی که میان اعضای 1+5 در خصوص مذاکرات هسته ای با ایران وجود دارد، همچنان به قوت خود باقی مانده است. این شکاف و نگاه متناقض خود را در مواضع اخیر دیپلمات ها و سیاستمداران کشورهای 1+5 نما��ان ساخته است. نحوه مواجهه اعضای 1+5 با مذاکرات اخیر ژنو یکسان نبوده است. بر این اساس مذاکرات ژنو با استقبال دو کشور چین و روسیه همراه شد. سرگی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه این مذاکرات را سودمند و دلگرم کننده توصیف کرد. «وان چون» که مسئوليت هيئت اعزامي چين به ژنو را برعهده داشت، در سخناني که از او در رسانه‌هاي چيني از جمله سايت خبري «راديو چين» منعکس شد،اعلام کرد:

" خوشبختانه در نشست اخير طرف‌هاي مذاکره کننده ضمن غنيمت شمردن فرصت پيش آمده به نقطه نظرات مشترکي دست يافتند که اين موضوع مايه مباهات و خرسندي است. وي خاطر نشان کرد که نزديک تر شدن ديدگاه‌هاي طرفين به هم و کنار گذاشتن برخي اختلاف نظرها به طور حتم ايران و 1+5 را در رسيدن به نتيجه مورد دلخواه نزديک تر مي‌کند."

با این حال نمایندگان کشورهای غربی سعی کرده اند از اتخاذ مواضعی مشابه نمایندگان روسیه و چین اجتناب کنند. در این خصوص  ديپلمات‌هاي ارشد فرانسه و انگلیس در سازمان ملل مدعي شدند که ايران انعطاف پذيري کافي را در جريان مذاکرات هسته‌اي با 6 قدرت جهاني نشان نداده است! این در حالیست که اساسا در اینجا " انعطاف پذیری در مقابل غرب" معنا و مفهومی ندارد.

 خطوط قرمز هسته ای ایران از ابتدای مذاکرات تا کنون مشخص بوده است. در اینجا سخن گفتن از هرگونه انعطاف (که از دید مقامات غربی مترادف با عبور ایران از خطوط قرمز محسوب می شود) کاملا غیر قابل توجیه و ناممکن خواهد بود در حالی که اعضای 1+5 هیچ گاه رفتارهای دوگانه و ناهماهنگ خود در مذاکرات هسته ای را در بوته نقد قرار نمی دهند! از سوی دیگر، تا کنون بارها عنوان شده است که رسیدن طرفین به توافق نهایی معلول چینش عوامل متعدد در کنار یکدیگر خواهد بود. مهم ترین این عوامل، اتخاذ تصمیمی واقعی از سوی ایالات متحده آمریکا و دیگر اعضای 1+5 است. تصمیمی که در جریان مذاکرات وین 6 و وین 8 اتخاذ نگردید. علاوه بر این، تاثیرپذیری اعضای 1+5 از لابی های صهیوینستی و عربی (مانند عربستان سعودی) نیز  نقش ویژه ای در عدم رسیدن به توافق نهایی داشته است. بدیهی است که در چنینی شرایطی غرب نمی تواند از عدم انعطاف پذیری ایران در مذاکرات هسته ای سخنی به میان آورد.

شانتاژ تبلیغاتی و سیاسی اخیر نمایندگان سه کشور فرانسه، انگلیس و ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد نشان می دهد که غرب همچنان آمادگی اتخاذ تصمیم واقعی جهت رسیدن به توافق نهایی را ندارد. مروری بر این مواضع قابل تامل است. فيليپه برتوکس، ديپلمات فرانسوي در نشست شوراي امنيت گفت:

" علي رغم انعطاف پذيري ناکافي که در اين مرحله از سوي مذاکره کنندگان ايراني نشان داده است ما همچنان اميدوار به اين باور هستيم که ايران به دنبال دستيابي به يک توافق بلند مدت است. ما انتظار داريم که ايران انتخاب هاي راهبردي و تصميمات شجاعانه اي را در دورهاي آتي مذاکرات اتخاذ کند."

ديويد پريسمن معاون نماينده آمريکا در سازمان ملل نیز در این خصوص عنوان کرد:

" واشنگتن با ايراني ها به صورت بي نهايت و بي نتيجه مذاکره نخواهد کرد. گرچه ما هنوز بر اين باوريم که بهترين راه براي دستيابي به اهدافمان از طريق ديپلماسي است، ولي براي هميشه پشت ميز مذاکره نخواهيم نشست. کميته تحريم هاي شوراي امنيت سازمان ملل بايد به نظارت بر نحوه اجراي تحريم ها عليه ايران ادامه دهد!"

با این حال ماری هارف، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا که به همراه وندی شرمن، معاون وزیر امور خارجه کاخ سفید در مذاکرات هسته ای با ایران نیز حضوری فعال دارد، رسدن به توافق هسته ای با ایران را از هر زمان دیگری نزدیک تر دانسته است. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز در این خصوص اظهارات مشابهی را مطرح کرده است.

رئيس جمهور روسيه اعلام کرده کشورش  با شرکاي ايراني براي حل مسئله هسته اي ايران همکاري مي کند و وضعيت به گونه اي است که طرف هاي مذاکره کننده هسته اي به توافق جامع خيلي نزديک شده اند. همچنين رئيس جمهوري روسيه مواضع سنجيده جمهوري اسلامي ايران در مسئله هسته اي را ستود.

دو ماه جنجالی در راه خواهد بود

مذاکرات هسته ای پیش رو در ماه ژانویه، در نوع خود بسیار مهم و تعیین کننده محسوب خواهد شد. از آنجا که مطابق اظهارات طرفین، تلاش خواهد شد تا  چارچوب توافق نهایی میان دو طرف مورد توافق قرار گیرد، مذاکرات هسته ای دی ماه می تواند بستر مناسبی را در این مسیر ایجاد کند. البته عکس این قاعده نیز صادق خواهد بود، یعنی اگر اعضای 1+5 بار دیگر به بازی خود در میان تناقضات ادامه داده و اراده واقعی خود را در مسیر رسیدن به توافق نهایی شکل ندهند، چشم انداز رسیدن به توافق هسته ای ( مخصوصا توافق بر سر چارچوب های اساسی تا اسفندماه) تیره خواهد شد. از این رو دو ماه جنجالی و پرخبر در مذاکرات هسته ای پیش رو خواهد داشت.

در این خصوص لازم است به نکته و ابهام دیگری نیز اشاره شود. این مسئله، به کارشکنی فرانسه در مذاکرات هسته ای باز می گردد. تاثیر پذیری پاریس از لابی های عربی نقش بسیار منفی و بازدارنده ای در مذاکرات هسته ای داشته است. این تاثیرپذیری هنوز هم ادامه دارد.

بر هیچ کس پنهان نیست که  فرانسه در مذاکرات شیوه ای افراطی و ظاهرا غیر طبیعی  در پیش گرفته است. دلیل اصلی این مسئله، قرار دادهای تسلیحاتی پاریس با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است. این معاملات کلان نظامی و تسلیحاتی سبب شد تا سال گذشته نیز لوران فابیوس یک بار مانع از امضای توافقنامه ژنو ( توافقنامه موقت) میان طرفین شود. سال گذشته میلادی مبادلات تسلیحاتی فرانسه و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فاس 43 درصد افزایش یافته است. همین مسئله سبب شده است تا پاریس کاملا از رفتار کشورهایی مانند عربستان سعودی در صحنه مذاکرات تاثیرپذیر باشد.

این در حالی است که فرانسه خود بسیار دیر به پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای  ملحق شد. بر این اساس فرانسه سال ۱۹۹۲ یعنی ۲۴ سال پس از آماده شدن این معاهده برای امضا، آن را تصویب کرد. همچنین فرانسه دارای سلاح های ممنوعه و کشتار جمعی و از اصلی ترین عوامل استمرار  بحران های امنیتی در نظام بین الملل از جمله خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می شود. حال در چنین شرایطی ساختار ناموزون شورای امنیت سازمان ملل، کشورهایی مانند فرانسه و ایالات متحده آمریکا را در مقام مدعی! قرار داده است....