آیا به فناوری جوش هسته‌ای رسیده‌ایم؟

در پی اعلام خبری مبنی بر دستیابی محققان واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی یک استاد فیزیک هسته‌ای با ابراز تردید در این مساله خواستار اطلاع رسانی صحیح از پیشرفت‌های علمی در کشور شد.
دکتر آقامیری درباره فناوری جوش هسته‌ای توضیح داد: یکی از روش‌های رسیدن به انرژی هسته‌ای بالا، استفاده از پدیده گداخت جوش هسته‌ای یا Fusion است که از طریق تولید عناصر اتمی سنگین‌تر باعث آزاد شدن انرژی می‌شود. وی گفت: تاکنون تلاش‌های زیادی به صورت مشترک بین مراکز علمی جهان برای دستیابی به انرژی حاصل از این پدیده انجام شده که مهم‌ترین آنها با همکاری آمریکا، اروپا (به ویژه فرانسه) و خاور دور (به ویژه ژاپن) در یک مرکز بزرگ در فرانسه پیگیری می‌شود و هنوز به نتیجه عملی نرسیده است. استاد دانشگاه شهید بهشتی توضیح داد: برای دستیابی به انرژی از طریق این پدیده لازم است زمینه پیوند عناصر سبک مثل دوتریوم (هیدروژن با یک نوترون) و تریتریم (هیدروژن با دو نوترون) که خود ماده رادیواکتیو هستند، به وجود آید تا در یک فرآیند خاص به هلیوم نادر تبدیل شوند و یا عناصر سبک دیگری در شرایط خاص و درجه حرارت بالا به هم نزدیک شوند تا یک مولکول جدید ایجاد کنند که هم زمان با این فرآیند مقادیر زیادی انرژی تولید می‌شود، همان‌گونه که انرژی خورشید ناشی از همین فرآیند در سطح خورشید است.
آقامیری اضافه کرد: نام این فرآیند «Fusion» جوش یا گداخت است که برخلاف «Fusion» یا شکاف هسته‌ای عمل می‌کند که در آن عنصر سنگین تحت شرایط خاص به عناصر سبک‌تر تبدیل می‌شود و اکنون در تمام رآکتورهای صنعتی دنیا از روش شکافت هسته‌ای استفاده می‌شود. وی افزود: اگر برای آزاد کردن 1000 مگاوات انرژی با روش شکافت به 5/3 کیلوگرم اورانیوم غنی شده نیاز باشد روش جوش هسته‌ای با استفاده از 6/0 کیلوگرم ماده اتمی (دوتریوم و تریتویوم) همان میزان انرژی را تولید می‌کند. اما این فرآیند به حرارتی در حد چند میلیون درجه سانتی‌گراد و مقادیر زیادی تریتریوم نیاز دارد که با توجه به امکانات کشورمان در شرایط کنونی امکان پذیر نیست، با توجه به نیمه عمر این ماده کمیاب تنها یک سال امکان نگهداری آن وجود دارد.
این استاد فیزیک هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی در پایان گفت: هرچند از ماه‌ها پیش بحث‌هایی درباره کار تحقیقاتی در این زمینه انجام شده که باید به صورت جدی پیگیری شود باید مراقب بود اطلاع رسانی نادقیق موجب بدبینی افکار عمومی کشورمان به دستاوردهای علمی داخلی نشود. در این حال یکی از بینندگان «بازتاب» توضیح داد‌: متاسفانه خبر پیوستن مرکز تحقیقات فیزیک پلاسمای دانشگاه آزاد اسلامی به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در راستای پروژه‌های تحقیقاتی بر روی توکامک‌های کوچک، به اشتباه تحریف شده است. لازم به ذکر است که این مرکز تحقیقات گسترده‌ای را در زمینه فیزیک پلاسما شروع کرده است و با کمک‌های علمی و فنی آژانس بیشتر خواهد شد. اما توکامک موجود به هیچوجه قادر به انجام جوش هسته‌ای نبوده و نیست. البته این توافقنامه کمک شایانی به پیوستن ایران به گروه جهانی تحقیقات جوش هسته‌ای خواهد نمود.