پاداش بندگی

عید رمضان آمد و ماه رمضان رفت
صدشکر که این آمد و صد حیف که آن رفت

 یکی از آداب میهمانی، سلام به هنگام ورود و وداع و خداحافظی در هنگام خروج است. ماه مبارک رمضان، ماهی که در عظمت آن، بسیار شنیده و خوانده‌ایم؛ ماه مهمانی خداست و از این رو با شادی و سلامت به آن وارد شده، از خدا خواستاریم تا لیاقت و سعادت روزه‌داری در این ماه را به ما ارزانی دارد و طبق آداب مهمانی در هنگام پایان آن وداع با این ماه عزیز را به جا می‌آوریم.

در بخشی از جمله‌هایی که برای وداع با این ماه عزیز، از سوی اهل‌بیت(ع) آمده است، می‌گوییم: «سلام بر تو‌ای همنشینی که دوری‌ات ناپسند و ناگوار است...» و به خداوند می‌گوییم: «ما ماه رمضان را وداع می‌کنیم درحالی که وداع او بر ما گران بوده، ما را غمگین کرده و رفتن او موجب وحشت ما شده است.» و چنین وداعی، شکل راست و درست به خود نمی‌گیرد، مگر برای کسی که ماه رمضان را با شوق و محبت به پایان رسانده باشد، نه با کراهت. چنین وداعی، برای کسی که در ماه رمضان، آن‌طور که شایسته است، رفتار نکرده، درست نیست؛ زیرا او در حقیقت رفیق و هم‌نشین با ماه مبارک رمضان نبوده، تا اکنون با آن خداحافظی کند. در حقیقت، شرط وداع این است که وداع‌کننده، از فراق همنشینش، اندوهگین و محزون باشد و وداع‌کننده، اندوهگین و محزون نخواهد بود، مگر آنکه رفیق و هم‌نشین خود را دوست بدارد و او را دوست نخواهد داشت، مگر اینکه با او مخالفت نکند و مراقب باشد که در آنچه مورد رضا و محبوب اوست، مطیع و فرمان‌بر باشد. اگر به حرمت ماه رمضان و به جایگاه آن نزد پروردگار آگاه باشیم و رفتار نیک و کریمانه‌اش را بشناسیم، موجب می‌شود تا گرامی شویم و به سود‌های بی‌پایان دست یابیم.

اعمال و آداب شب عید فطر، برای پیدا کردن آمادگی روحی در ورود به روز عید سعید فطر است. در حقیقت، آثار معنوی و روحی اعمال این شب، بر جان و دل بنده، بیشترین گنجایش را جهت دریافت هدایای معنوی و موهبت‌های ملکوتی در روز عید فطر، می‌بخشد. تا آنجا که امام سجاد (ع) به فرزندان خویش در این‌باره سفارش می‌کرد و می‌فرمود: «این شب، دست کمی از شب قدر ندارد.» پس لازم است که در این شب، انسان مومن کوشش خود را افزون‌تر کند و در عبادت و مراقبت تلاش بیشتری کند؛ چرا که با توجه به شرافتی که این شب دارد، وقت پاداش و آخر کار است و خدمت بیشتر و محکم‌تری می‌طلبد.

از اعمال این شب، زیارت امام حسین (ع) برای هرکس و در هر کجا که باشد. از امام صادق (ع) روایت شده که هرکس قبر امام حسین (ع) را در شب عید فطر و شب عید قربان زیارت کند، خدا گناهان گذشته‌اش را بیامرزد. نکته‌ای که درباره توصیه به زیارت امام حسین (ع) در شب عید فطر وجود دارد این است که در این عمل، از جمله، آنچه مهم است، توجه به تربت خونین شهید و الفاظ و مضامینی است که در این زیارت به کار رفته است؛ الفاظ و مضامینی که همه حاکی است از فلسفه عاشورا، و به طور کلی، فلسفه حماسه و قیام در برابر ستم، در هر جا و در هر وقت است.

خلاصه آنکه عید سعید فطر، یادآور مهر خداوند به بنده خویش است. نشانه‌اش نیز آن است که در دل بنده، شور و شوق پدید می‌آید، او را به مهمانی خویش راه داده، با مائده‌های آسمانی از او پذیرایی کرده و اکنون نیز بر آن است تا پاداش‌های بزرگ، ارزانی‌اش دارد. این ابراز دوستی خاموش و بی‌زبان، چندان لطیف و نازک است که راه فهمیدن آن برگشت به قلب خویش است و اینکه چه اندازه از این ماه عزیز استقبال کردیم و عبادت‌مان چقدر با عشق به میزبان این ماه آمیخته بود. بی‌گمان آن که در این ضیافت گسترده، عاشق‌تر و شیداتر بود، دل محبوب را نسبت به خویش، مهربان‌تر و پرمهرتر می‌یابد.