طی سال‌های اخیر، دولت بایدن مجموعه‌ای از قوانین سختگیرانه‌تری برای محدود کردن صادرات تراشه‌های پیشرفته به چین وضع کرده است. از جمله، در آخرین هفته پیش از پایان دولت ترامپ، قانونی به تصویب رسید که یکی از سخت‌ترین محدودیت‌ها در این زمینه محسوب می‌شود. هدف اصلی این مقررات، کاهش سرعت توسعه هوش مصنوعی در چین بوده است.
گروه رصد بصیرت: نشریه بروکینگز در گزارشی تحلیلی به بررسی مدل‌های هوش مصنوعی منتشر شده توسط استارتاپ چینی DeepSeek پرداخته است. این نشریه می‌نویسد که این شرکت اخیراً مجموعه‌ای از مدل‌های زبان بزرگ (LLMs) متن‌باز را منتشر کرده که ادعا می‌شود با تنها بخشی از قدرت محاسباتی مورد نیاز برای آموزش مدل‌های پیشرفته آمریکایی ساخته شده‌اند. با این حال، برخی منابع گمانه‌زنی کرده‌اند که DeepSeek ممکن است به منابع محاسباتی بیشتری نسبت به آنچه اعلام کرده، دسترسی داشته باشد.
عملکرد چشمگیر مدل‌های DeepSeek: به رغم هزینه‌های توسعه بسیار پایین‌تر نسبت به همتایان آمریکایی، مدل‌های DeepSeek از جمله DeepSeek-V3 و DeepSeek-R1 عملکردی فوق‌العاده از خود نشان داده‌اند. به گفته مارک آندریسن، سرمایه‌گذار معروف، در پستی در شبکه اجتماعی X، مدل DeepSeek-R1 را "یکی از شگفت‌انگیزترین و تاثیرگذارترین پیشرفت‌های تاریخ" خوانده و آن را "لحظه اسپوتنیک در هوش مصنوعی" توصیف کرده است. انتشار اخبار مربوط به DeepSeek تأثیر قابل توجهی بر بازارهای مالی نیز داشته، به‌طوری که شاخص NASDAQ در تاریخ ۲۷ ژانویه بیش از ۳٪ کاهش یافت.
چالش‌های تحریم‌های آمریکا بر صادرات تراشه‌های پیشرفته: بروکینگز در این گزارش تأکید دارد که مدل‌های DeepSeek نمونه‌ای بارز از این واقعیت هستند که تحریم‌های آمریکا بر صادرات تراشه‌های محاسباتی پیشرفته، نه تنها مانعی برای پیشرفت چین در حوزه هوش مصنوعی نبوده، بلکه ممکن است این روند را تسریع کرده باشد.
طی سال‌های اخیر، دولت بایدن مجموعه‌ای از قوانین سختگیرانه‌تری برای محدود کردن صادرات تراشه‌های پیشرفته به چین وضع کرده است. از جمله، در آخرین هفته پیش از پایان دولت ترامپ، قانونی به تصویب رسید که یکی از سخت‌ترین محدودیت‌ها در این زمینه محسوب می‌شود. هدف اصلی این مقررات، کاهش سرعت توسعه هوش مصنوعی در چین بوده است.
با این حال، اگر ادعاهای DeepSeek درباره کاهش هزینه‌های آموزش مدل‌های هوش مصنوعی صحت داشته باشد، این موضوع نشان‌دهنده آن است که تحریم‌های آمریکا نه تنها چین را متوقف نکرده، بلکه باعث شده مهندسان چینی به دنبال روش‌های نوآورانه‌ای بروند که همتایان آمریکایی آن‌ها، به دلیل دسترسی گسترده به منابع محاسباتی، کمتر به آن نیاز داشته‌اند. این امر نگرش اساسی حاکم بر صنعت فناوری آمریکا و سیاست‌گذاران این کشور را به چالش کشیده است.
بازاندیشی در نقش قدرت محاسباتی عظیم: بروکینگز توضیح می‌دهد که در سال‌های اخیر، فرضیه غالب در صنعت هوش مصنوعی آمریکا این بوده که برای توسعه مدل‌های پیشرفته، دسترسی به قدرت محاسباتی عظیم ضروری است. شرکت‌هایی مانند آمازون و متا میلیاردها دلار در زیرساخت‌های پردازشی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و این ایده که "هرچه قدرت پردازشی بیشتر، نتیجه بهتر" باشد، به یک اصل تبدیل شده است.
اما این رویکرد یک نقطه ضعف مهم دارد: دسترسی نامحدود به قدرت محاسباتی، فشار برای استفاده کارآمد از منابع را کاهش می‌دهد. در مقابل، شرکت‌هایی مانند DeepSeek که با محدودیت‌های محاسباتی مواجه هستند، مجبورند روش‌های خلاقانه‌تری برای آموزش مدل‌های خود پیدا کنند. این شرکت در مقاله‌ای که در دسامبر ۲۰۲۴ در پایگاه علمی arXiv منتشر شده، روش‌های خود را تشریح کرده است. به گفته این گزارش، DeepSeek تنها نمونه‌ای از این روند در چین است و احتمالاً شرکت‌های چینی دیگری نیز تحت شرایط مشابه، مشغول توسعه روش‌های نوآورانه‌ای برای آموزش مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی هستند.
پیامدهای استراتژیک برای آمریکا: نشریه بروکینگز در بخش پایانی گزارش خود اشاره می‌کند که این تحولات، فرصتی برای بازنگری در سیاست‌های تحریم صادرات تراشه‌های پیشرفته به چین فراهم می‌کند. حتی پیش از DeepSeek، این سیاست‌ها با دو ضعف عمده مواجه بودند:
1- وجود بازار سیاه گسترده برای خرید و فروش تراشه‌های پیشرفته.
2-عدم نیاز به مالکیت فیزیکی تراشه‌ها برای استفاده از آن‌ها، چرا که شرکت‌ها در کشورهایی با محدودیت صادراتی، می‌توانند منابع محاسباتی را از سایر نقاط جهان اجاره کنند.
اما DeepSeek یک ضعف سوم و بنیادی‌تر را آشکار کرده است: کمبود منابع، نوآوری را تسریع می‌کند. این گزارش هشدار می‌دهد که با پیشرفت توانایی چین در تولید تراشه‌های پیشرفته، این کشور نه‌تنها به قدرت محاسباتی بالا دست خواهد یافت، بلکه الگوریتم‌های بهینه‌تری نیز در اختیار خواهد داشت. این ترکیب، به چین برتری مضاعفی در رقابت هوش مصنوعی خواهد داد.
جمع‌بندی: راهبرد مناسب برای حفظ برتری آمریکا در هوش مصنوعی: بروکینگز نتیجه‌گیری می‌کند که بهترین راه برای حفظ برتری آمریکا در هوش مصنوعی، سرمایه‌گذاری داخلی و ایجاد یک محیط نوآوری دوستانه است، نه اعمال محدودیت‌های صادراتی علیه رقبا. این گزارش هشدار می‌دهد که سیاست‌هایی که با هدف کند کردن پیشرفت چین طراحی شده‌اند، می‌توانند نتیجه‌ای معکوس داشته باشند و نوآوری را در آن کشور تسریع کنند.
