تصمیمات مغایر با وعده‌ها

 «عبدالمجید شیخی» کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با «صبح صادق» با انتقاد از سخنان وزیر اقتصاد مبنی بر افزایش نرخ ارز نیمایی و حرکت دادن این نرخ برای نزدیک شدن به نرخ ارز در بازار آزاد به فشار معیشتی که با این کار بر اقشار ضعیف جامعه وارد می‌شود، اشاره کرد و گفت: «به نظر می‎رسد آنچه رئیس دولت در تأمین و بهبود وضعیت معیشت مردم به آنها وعده داده است، قرار نیست عملیاتی شود؛ چرا که سخنان وزیر اقتصاد با صحبت‎های رئیس جمهور در این موضوع بسیار متناقض است؛ یا باید آقای وزیر سیاست‎های خود را تغییر دهد یا رئیس جمهور وعده‎های خود مبتنی بر بهبود وضعیت معیشتی را فراموش کند.»

وی در این باره خاطرنشان کرد: «همه مردم ایران به یاد دارند که آقای پزشکیان در دوران انتخابات از حمایت از معیشت و پرکردن سفره مردم سخن گفت، اما آنچه وزیر اقتصاد درباره بالا بردن نرخ ارز نیمایی می‎گوید، به‎ویژه درباره ۹ قلم کالای اساسی با صحبت‎ها و وعده‎های رئیس جمهور مغایرت دارد.»

شیخی با ردّ این موضوع که بازار آزادی نداریم یا نباید چنین بازاری وجود داشته باشد، گفت: «وزیر اقتصاد خواهان حذف ارز نیمایی کالا‌های اساسی به همراه سایر کالا‌های غیر اساسی است که ارز دولتی دریافت می‎کنند؛ اما واردات آنها لازم است. مسئله حائز اهمیت این است که نباید برای هر موضوع، بازار آزادی علم کنیم؛ چراکه بازار آزادی وجود ندارد؛ بلکه این موضوع دروغ بزرگ دنیای سرمایه‎سالارانه غرب است که دویست سال است به مردم برای تأمین منافع خود گفته‌اند.»

این کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی خاطرنشان کرد: «در بازاری که برابری ثروت، درآمد، فرصت و قدرت و رانت اطلاعاتی وجود ندارد، بازار آزاد نیست. بازاری که انحصار در آن وجود دارد، بازار آزاد نامیده نمی‎شود؛ بنابراین با قدرت می‎توان گفت هیچ بازار آزادی در دنیا وجود ندارد، اما متأسفانه برخی مسئولان، مانند وزیر اقتصاد این دروغ را باور کرده و قصد حاکمیت آن بر بازار داخل را دارند.»

عبدالمجید شیخی با طرح این سؤال خاطرنشان کرد: «وزیر اقتصاد که مایل به بالا بردن نرخ ارز نیمایی است، باید به این پرسش پاسخ دهد که چرا نرخ بازار آزاد که نرخ کاذبی است، باید ملاک ما باشد و از این نرخ تبعیت کنیم؟»

وی در این باره افزود: «چه کسی گفته نرخ کنونی دلار، نرخی حقیقی و واقعی است؟ آیا به جز این است که نرخ‎ها به دست دلالان و بازار‎سازان کاذب و لابی‎های واردات و قدرتمندان صادراتی تعیین می‌شود؟ آنهایی که در تولید نقشی ندارند و فقط انحصار صادرات و واردات را در دست گرفته‎اند! مانند شرکت‎های بزرگ پالایشگاهی و فولادی که گاهی کم اظهاری در صادرات کالا دارند و ارز را از طرق دیگر وارد کانال بازار می‎کنند و به نرخ آزاد به فروش می‎رسانند.»

این استاد دانشگاه یادآور شد: «با توجه به اینکه آقای وزیر اقتصاد خود زمانی رئیس بانک مرکزی بوده است، واضح و مبرهن است که نباید چنین سیاستی اتخاذ کند. آن هم وقتی سازکار بازار و شوکی را که از این محل به نرخ‎ها وارد می‎شود، می‎شناسد.»

وی در این باره افزود: «زمان زیادی از وقتی که آقای همتی، رئیس بانک مرکزی بوده نمی‎گذرد، آنچه آقای همتی درباره اینکه کنترل نرخ تورم برعهده ریاست بانک مرکزی است، بیان کرده خیلی عجیب است. او با این حرف، عملاً به ناکارآمدی در دوران مدیریت خود در بانک مرکزی اعتراف کرده است! چرا که نتوانست تورم را مدیریت کند؛ بلکه تورم بزرگی در آن دوران در کشور ایجاد شد؛ پس، چون مسئول کنترل نرخ تورم و ارز از نگاه آقای همتی، بانک مرکزی است، خود آقای همتی در دوران ریاست بانک مرکزی مقصر اصلی شناخته می‎شود.»

عبدالمجید شیخی با اشاره به این موضوع که «به هیچ‎وجه نباید نرخ ارز در بازار آزاد را به رسمیت بشناسیم» گفت: «نباید گمان کنیم اگر نرخ ارز نیمایی بالا برود، بازار آزاد در همان وضعیت قیمتی باقی می‎ماند و ما را به حال خود رها می‎کند، بلکه چونان جاسوس ستون پنجمی که کسی را تعقیب می‎کند، این بازار غیررسمی و زیرزمینی همواره نرخ ارز را تعیین می‎کند و به تبع آن نرخ ارز دولتی نیز تحت تأثیر قرار می‎گیرد، یعنی برای خود حاشیه امنی ایجاد می‎کند، کما اینکه پیشتر اینگونه بوده است.»

این کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی تأکید کرد: «در سال‎های گذشته همواره شاهد این موضوع بوده‎ایم که نرخ ارز در بازار آزاد بیشتر از نرخ ارز نیمایی بوده است، قطع به یقین این بار هم اگر نرخ ارز نیمایی بالا برود، اتفاقی به نفع مردم نمی‎افتد.»

وی در این باره تأکید کرد: «متأسفانه بخشی از اقتصاد ایران زیرزمینی، سیاه و پنهان است. به بیان بهتر بخش بزرگی از اقتصاد این گونه است که ناشی از فرار مالیاتی است. متأسفانه، فرار مالیاتی جزء ذات این بازار است؛ یعنی متخلفان با دارایی‌های بی‎نام اقتصاد را دور می‎زنند، موج می‌آفرینند و سفره مردم را کوچک می‌کنند.»
این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: «اگر قرار است نرخ ارز حقیقی تعیین شود، با توجه به آنچه در ادبیات علم اقتصاد به شکل ساده گفته شده، نرخ ارز باید براساس شاخص برابری قدرت خرید تعیین شود؛ یعنی باید به این سمت به عنوان بهترین روش برای تعیین نرخ ارز برویم.»
وی با اشاره به یک ابتکار عمل در بانک مرکزی برای کاهش نرخ ارز و حقیقی شدن آن گفت: «اگر بانک مرکزی به صورت هفتگی نرخ هدف‌گذاری شده خود را مشخص کند، یعنی نرخ ارز براساس شاخص برابری قدرت خرید تعیین شود.»

شیخی در ادامه بحث افزود: «دولت باید پول ملی را براساس طلا پایه‎گذاری و ارزش پول ملی را اینگونه تعریف کند؛ همزمان نرخ ارز را به سمت عددی که براساس برابری شاخص قدرت خرید تعیین کرده، هدایت کند و به این سمت به صورت تدریجی و نه ظرف چند سال برود، بلکه هر هفته باید نرخ ارز هفته آینده را اعلام کند تا به تدریج نرخ ارز کاهش یابد و به نرخ واقعی خود که بسیار پایین‎تر از رقم‌های فعلی است، برسد.»

این کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه گفت: «وقتی این رقم هدف‎گذاری شود، بانک مرکزی ظرف دو ماه می‎تواند بازار را هدایت کند؛ چون به صورت تدریجی قیمت ارز را کاهش داده، می‎توان امیدوار بود ارز‌های خانگی وارد بازار شوند؛ رویه‎ای که منجر به قدرت خرید پول ملی می‎شود؛ چرا که ارزش پول ملی براساس پایه طلا تعریف شده است! لذا این چنین می‎توانیم به سمت ثبات اقتصادی برویم و سفره مردم را پررنگ و پررونق کنیم.»

وی در ادامه گفت‎‎گو تصریح کرد: «وزیر اقتصاد باید مراقب اتخاذ سیاست‎هایی باشد که پیشتر جواب پس داده‎اند، سیاست‌هایی که شوک‎های شدید اقتصادی به سفره مردم و اقتصاد کشور وارد می‎کند و، چون کار کارشناسی نشده است، مانع از بهبود وضعیت در مدت زمان کوتاهی می‎شود. بنابراین، بار مشکلات معیشتی بر دوش مردم به جا می‎ماند و نارضایتی نسبت به افزایش مشکلات بیشتر و بیشتر می‌شود.»