«نوام چامسکی» منتقد سیاست خارجی ایالات متحده درباره پدیده جهانی‌شدن معتقد است: امروز دیگر نه با جهانی‌شدن، بلکه با «جهانی‌سازی نئولیبرال» مواجه هستیم. پدیده جهانی‌سازی نئولیبرال تأثیرات زیانباری بر انسان‌ها در اقصی نقاط جهان داشته است، از جمله این دگرگونی‌ها می‌توان به «سیاست‌های ریاضت اقتصادی» در اتحادیه اروپا اشاره کرد.

 علی‎اصغر نصیری ـ عبدالله شمسی/ در شماره‌های گذشته با سیر جریان فمینیسم تا انقلاب اسلامی آشنا شدیم و به معرفی اجمالی دو گرایش عمده فمینیسم پس از انقلاب و چند گروه وابسته به آن پرداختیم. در ادامه با دیگر گروه‌های وابسته به جریان فمینیسم آشنا می‌شویم.

8- بنیاد پژوهش‎های زنان ایران

یکی دیگر از سازمان‎ها و گروه‎های جریان فمینیسم ایرانی در خارج از کشور، بنیاد پژوهش‎های زنان ایران است. این بنیاد، در تاریخ 8 اوت 1989 میلادی در آمریکا (ماساچوست) تأسیس شد و با کمک حقوقی فردی به نام فریدون ابطحی در کمبریج آمریکا به ثبت رسید. گلناز امین لاجوردی، شهلا حائری و افسانه نجم‎آبادی، از جمله اعضای هیئت مؤسس بنیاد پژوهش‎های زنان ایران هستند.(1) هما سرشار، نویسندۀ یهودی صهیونیست و عضو سازمان «بنی بریت»، یکی از اعضای هیئت امنای بنیاد را تشکیل می‎دهد.(2)

تعدادی از سرمایه‎داران بهایی و یهودی صهیونیست و چند دانشگاه آمریکایی، از جمله دانشگاه هاروارد و مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه U.C.L.A، هزینه‎های بنیاد پژوهش‎های زنان ایران را پرداخت می‌کنند.(3)

برخی روشنفکران و فعالان جریان فمینیسم در ایران، مانند سیمین بهبهانی، منیره روانی‎پور، مهرانگیز کار، گلی امامی، شهرنوش پارسی‎پور، شکوه میرزادگی، شیرین عبادی، محسن سعیدزاده (مینا یادگار)، غزاله علیزاده، از جمله میهمانان و دعوت‌شدگان بنیاد پژوهش‎های زنان ایران بودند که برای سخنرانی در جلسات و سمینارهای آن بنیاد، به آمریکا سفر کردند.(4)

9- گروه میدان زنان

گروه میدان زنان به طور عمده، در فضای اینترنت و سایبری فعالیت می‎کند. این گروه را شادی صدر در سال 1385 تأسیس کرد. ضرورت داشتن تریبونی برای بازتاب فعالیت‎های مختلف بخشی از جریان فمینیسم (که اعضای گروه میدان در آن قرار داشته‎اند)، دلیل اصلی ایجاد این پایگاه معرفی شده است.

یکی از اقدامات گروه میدان زنان، راه‎اندازی کمپین «رهایی یاران جنبش زنان» بود. این کمپین در جهت حمایت از ۳۳ نفر از بازداشت‎شدگان جنبش زنان که شش نفر از آنها از همکاران گروه میدان زنان بودند، ایجاد شد. پوشش اخبار بازداشت‎ها به شکل شبانه‎روزی به فارسی و انگلیسی، مصاحبه با خانواده‎های زنان بازداشت شده و نیز با آن زنان پس از آزادی، انتشار سه بیانیه مطبوعاتی در میان رسانه‎ها و سازمان‎های حقوق بشری، از جمله اقدامات کمپین مذکور به شمار می‌آید.(5)

فعالیت در بخش‎های «کمپین قانون بی‎سنگسار»(6)، «نه به لایحه حمایت از مردان در خانواده»(7)،  «تحصیل سهم من نیست حق من است»(8) و «نه به طرح امنیت اجتماعی»(9) از دیگر اقدامات پایگاه میدان زنان به شمار می‎رود. گروه میدان زنان در راستای بخش «نه به لایحه حمایت از مردان در خانواده»، اقدام به تهیه، فروختن و ارسال کارت‌پستال‎های «نه به لایحه حمایت خانواده» کرد. 

10- (جمع) هم‎اندیشی زنان برای پیگیری مطالبات زنان

یکی دیگر از جمعیت‎های ائتلافی فمینیستی پس از انقلاب اسلامی، جمعی از کنشگران جنبش زنان موسوم به «هم‎اندیشی زنان برای پیگیری مطالبات زنان» است. این جمع، از گرایش‎های گوناگون فعالان جنبش زنان تشکیل شده است. از مهم‌ترین اقدامات جمع هم‎اندیشی زنان برای پیگیری مطالبات زنان، صدور بیانیه‌‎ای با عنوان بیانیه «هم‎اندیشی زنان برای طرح معیار انتخاب وزرای آینده» است. این بیانیه حاصل چندین نشست آن جمع، در پیش و پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 1392 در تهران است. این گروه پیش از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، تلاش کرد تا بخشی از خواسته‎های زنان را برای تأثیرگذاری بر شعارهای انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری به نفع زنان، در سطح عمومی مطرح کند و پس از برگزاری انتخابات نیز بر پیگیری خواسته‎هایش اهتمام ورزید. در واقع، بیانیه «هم‎اندیشی زنان برای طرح معیار انتخاب وزرای آینده» حاصل نشست‎های متعدد آن جمع در جهت تأثیرگذاری بر فرآیند انتخاب وزرا به نفع زنان کشور در چارچوب ارزش‎های فمینیستی است.(10)

11- مادران کمپین (گفتمان برابری‎خواهی سکولاریستی)

مادران کمپین از جمله کمیته‎های کمپین یک میلیون امضا است که در سال 1385 تشکیل شد. با وجود تعارض برابری‎خواهی فمینیستی با گفتمان مادری دلالت‌کننده بر تفاوت، فعالان کمپین یک میلیون امضا در جهت رفع نیازها و ضرورت‎های کمپین با استفاده از قابلیت‎ها و توانایی‎های زنان میان‎سال فعال در آن و نقش اجتماعی مادری آنها، این کمیته را تأسیس کردند. 

کمیته مادران کمپین فعالیت‎های تعریف‌شده‎ای داشت. برای نمونه، در هنگام دستگیری اعضای کمپین، پیگیری فوری وضعیت اعضای دستگیرشده، رفتن به مراکز انتظامی، ‌اطلاع به خانواده‎ها، تهیه کفالت و تعهد برای آزادی اعضای دستگیر شده، از جمله اقدامات این کمیته به شمار می‎آمد. صدور بیانیه‎های اعتراضی یکی دیگر از اقدامات این کمیته بود. اولین بیانیه این کمیته با بیش از هزار امضا در اعتراض به دستگیری بهاره هدایت و برخی دیگر از دانشجویان در تاریخ 18 تیر 1385 صادر شد.(11) بخشی از این بیانیه که با نوعی سیاه‎نمایی نسبت به وضعیت اجتماعی ایران، قوانین جزایی و رفتار پدران در خانواده همراه است، به قرار زیر است: «امروز احساس می‎کنیم وظیفه مادرانه همه ماست که فرزندان‌مان را از خشونت و تحمل مجازات‎های غیرمنصفانه و غیرقانونی حفظ کنیم.(....) همچون وقتی که در خانواده سینه سپر می‎کنیم و جگر گوشه‎های‎مان را از شر و خشونت برخی «پدران» کم‌تحمل‎شان حفظ می‎کنیم، ‌امروز نیز در برابر این موج خشونت سینه مادرانه خود را سپر خواهیم کرد و تا آزادی فرزندان‌مان از پای نخواهیم نشست.»(12)

سرانجام با کاسته شدن از فعالیت‎های کمپین یک میلیون امضا، برخی از اعضای کمیته مادران جذب  انجمن مادران صلح و پس از انتخابات سال ۸۸ نیز به انجمن مادران پارک لاله پیوستند.(13)

12- کمیسیون زنان حزب مشارکت

کمیسیون زنان حزب مشارکت از سازمان‎های فعال فمینیستی با گرایش فمینیسم شبه‌اسلامی در ایران به شمار می‎آمد. فریده ماشینی از فعالان جریان فمینیسم، ریاست این کمیسیون را برعهده داشت. افزایش مشارکت زنان، هدف تأسیس این کمیسیون معرفی شده بود. کمیسیون زنان حزب مشارکت به دلیل تأکید بر تغییر قوانین اسلامی با استفاده از رویکرد نواندیشی دینی، در طیف فمینیست‎های شبه اسلامی(التقاطی) قرار می‎گیرد.

برگزاری نشست‌ تخصصي پيرامون مسائل زنان، افزايش مشاركت زنان، مباحثه در زمینه زنان و لايحه حمايت از خانواده، تشکیل جلسات هم‏انديشي و آموزش در مجموعه حزب، حساس كردن مجموعه نسبت به جنسيت، فعاليت‌هاي كميسيون در كنگره، هم‌انديشي با ديگر زنان اصلاح‌طلب و گروه‌هاي ديگر، از جمله فعاليت‌هاي کمیسیون زنان جبهه مشارکت عنوان شده است.(14)

کمیسیون زنان جبهه مشارکت از جمله حامیان تصویب کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان در ایران بود؛ اما در پی عدم تصویب آن در ایران شروع به نوشتن منشور زنان در سال 1383 کرد.(15) از نگاه فعالان این کمیسیون، با توجه به وجود برخی قوانین تبعیض‎آمیز، به ویژه در حوزه خانواده در ایران و نیز با توجه به اینکه بسياري از قوانين در ایران سلیقه‎ای است و منشأ شريعت ندارد، از این رو، تغییر برخی قوانین به ویژه در زمینه خانواده در راستای تحقق برابری میان زن و مرد، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های این کمیسیون را تشکیل می‎دهد. این کمیسیون از دگرگونی اساسی بینش دینی سخن می‎گوید: «بینش دینی ما نسبت به زنان نیازمند دگرگونی اساسی است».(16) 

کمیسیون زنان جبهه مشارکت سرانجام به دلیل نقش فعالی که تحت لوای حزب مشارکت در فتنه سال 1388 ایفا کرد، غیر قانونی اعلام و منحل شد. 

* پی‌نوشت‌ها در دفتر نشریه موجود است.

 فتح الله پریشان/  در شماره گذشته از منظر شیخ بحرانی با صفت عدالت و ابعاد آن که لازمه زمامداری جامعه اسلامی است، آشنا شدیم. عامل به فضایل اخلاقی بودن، دارای تخصص و فقاهت اسلامی و زهد و ورع داشتن نیز سایر ویژگی‌هایی است که بحرانی قائل است که حاکم اسلامی برای اینکه با منوب‌عنه خود، یعنی امام معصوم تناسبی داشته باشد، باید واجد آنها باشد. بحرانی به دلیل رویکرد اخباری‌گری و حدیثی که دارد، بیشتر با تکیه به روایات و احادیث شریف حضرات معصومین به بیان استدلال خود می‌پردازد. وی ویژگی‌های حاکم را مهم‌ترین مسئله در حکومت دینی، از دیدگاه امامان معصوم به ویژه امام علی (علیه‌السلام) می‌داند.

با تفحص و تعمق در سیره عملی و نظری معصومین به ویژه امام علی(ع) چنین برداشت می‌شود که ایشان مهم‌ترین عامل رشد و توسعه همه‌جانبه و تأمین امنیت و رفاه یک جامعه را، در نقش حاکم و زمامداران آن تلقی می‌‌کنند. به این صورت که حاکم را نمونه کامل یک مسلمان و انسان تلقی کرده که بهترین مصداق آن را معصوم می‌داند. در زمان غیبت یا نبودن معصوم فردی را لایق چنین مقامی می‌داند که بیشترین ویژگی معصوم در او متبلور باشد؛ از این رو، ویژگی‌های اصلی حاکم از دیدگاه بحرانی را می‌توان در عدالت، ایمان، تقوا و ورع، ساده‌زیستی و فقاهت خلاصه کرد.

2ـ عامل به فضایل اخلاقی؛ ایمان و تقوا به‌مثابه اصلی‌ترین فضیلت در اسلام، عمده و مهم‌ترین ویژگی حاکم اسلامی است که در قالب ویژگی‌هایی مانند زهد، خداگرایی، حامی دین و تارک هوای نفس بودن و... متجلی می‌‌شود. امام علی(ع) در بخش‌‌های مختلف نهج‌البلاغه به مناسبت‌های گوناگون در قالب نامه‌ها، خطبه‌ها یا حکمت‌ها این ویژگی را زیبا و بلیغ بیان کرده است. مثلاًً درباره حاکم اسلامی می‌فرماید: «حاکم اسلامی پاسبان خدا در زمین است.»(1)

بحرانی در جمله‌ای پس از توصیف ورع و استناد به روایاتی در ارتباط با اتصاف حاکم به آن صفت می‌گوید: «پس ناگزیر حاکم باید متصف به ورع و تقوا و زهد در دنیا باشد و از تکبر، حسادت، دوست داشتن ریاست و اینکه جمعی پشت سر او حرکت کنند، نخوت، تعصب و امثال آن که فرد در مظان آن قرار دارد، پرهیز کند.»(2)

یکی دیگر از مصادیق عامل به فضایل اخلاقی بودن حاکم و زمامدار، استمرار وی به انجام عمل نیک است و از جمله مصادیق آن کمک به مستمندان، فقرا و نیازمندان جامعه است که اسلام، آن را از وظایف مستقیم حاکم می‌داند و در این باره امام علی(ع) به مالک می‌فرماید: «ای مالک! در بعضی کارها باید مستقیماً خودت دخالت کنی؛ آن کارهایی که بدون واسطه باید خودت آنها را انجام دهی یکی رسیدن به امور مستضعفان است. در گوشه و کنار این کشور اسلامی، افرادی هستند معلول، یتیمانی هستند که پدرشان در جبهه کشته شده، بیوه زنانی هستند که بی‌سرپرست مانده‌اند و افرادی هستند که از کار افتاده‌اند.»(3) و یا در نامه به قثم‌بن‌عباس، فرماندار شهر مکه می‌گوید: «در مصرف اموال عمومی که در دست تو جمع شده است اندیشه کن و آن را به عیالمندان و گرسنگان پیرامونت ببخش و به مستمندان و نیازمندانی که سخت به کمک مالی تو احتیاج دارند، برسان.»(4) بنابراین اتصاف حاکم به اخلاق اسلامی و مهم‌تر از آن عامل بودن به آنها و اقدام به اعمال نیک در خفا و آشکار مسائلی است که حاکم را در چشم مردم برجسته، مطلوب و مشروع جلوه داده، در اداره حکومت موفق می‌نماید.

3 ـ فقاهت؛ یکی دیگر از صفات خاص حاکم اسلامی فقاهت و توانایی استنباط احکام الهی از کتاب و روایات است. به اعتقاد بحرانی دلیل اصلی این شرط روایاتی است که در این باره وارد شده است. این روایات به حدی زیاد و شایع است که هرگونه شک و شبهه‌ای را از بین می‌برد. روایت عمربن‌حنظله از امام صادق(ع)، روایت ابی‌خدیجه از ایشان و توقیع شریف امام زمان(عج) از جمله خیل کثیر این روایات در این زمینه است. در توقیع شریف «و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فيها الي رواه حديثنا فانهم حجتي عليکم»؛ و اما در حوادثي که [در عصر غيبت] براي شما رخ مي‌دهد، به راويان حديث ما مراجعه كنيد که آنها حجت ما بر شما هستند. امام عصر در این روايت، مردم را در «اصل حوادث»، يعني امور سياسي و اجتماعي(نه حکم حوادث که براي همگان روشن باشد) به فقها ارجاع مي‌دهد که با اين کار، علاوه بر بيان وظيفه مردم، يکي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي حاکم اسلامي را در عصر غيبت که همان فقاهت است؛ بيان مي‌کند؛ ضمن اينکه امام(ع) در اين روايت، فقها را حجت بر مردم قرار مي‌دهد؛ يعني کسي که پيروي از او در همه مسائل ديني و دنيوي لازم است؛ زيرا برداشت همگان از حجت بودن معصومان همين است. بنابراين، مردم نبايد در عصر غيبت، با وجود حجت که همان فقها هستند، به سراغ غير حجت بروند.(5) عالم و متخصص بودن حاکم از ویژگی‌های مهم برای زمامداری است. در اندیشه سیاسی اسلام اگر کار به شخص ناآگاه سپرده شود، جامعه به گمراهی کشیده می‌شود. 

* پی‌نوشت‌ها در دفتر نشریه موجود است.

از سال‌ها پیش بسیاری از اندیشمندان در سراسر جهان در زمینه نقایص و کاستی‌های دموکراسی آمریکایی سخن گفته و درباره این دموکراسی ظاهری مطلب نوشته‌اند. با بررسی نمونه‌های گذشته می‌توان به باطن کثیف دموکراسی آمریکایی پی‌برد؛ چرا که در آن از لابی‌گری در حد تغییر نتیجه رأی‌گیری و تغییر متن مصوبه کنگره تا نقش پول و نفوذ سرمایه‌داران در شکل‌گیری افکار عمومی و تحت‌تأثیر قرار دادن نتیجه انتخابات یافت می‌شود.

بسیاری از صاحب‌نظران سیاسی حتی در درون نظام سلطه معتقدند، انتخابات در آمریکا به‌مثابه نماد دموکراسی غربی به تدریج در حال تهی شدن از معنای واقعی است و بیش از اینکه مردم منشأ اثر و تعیین‌کننده باشند، صاحبان سرمایه به نتایج انتخابات شکل و جهت مورد نظر خود را می‌دهند.

مرکز تحقیقاتی دموس مدعی است، در زمینه ارتقای دموکراسی در آمریکا فعالیت دارد و به پایش و رصد روند‌های سیاسی در ساختار حکومتی ایالات متحده می‌پردازد. این مرکز چند ماه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 2012 گزارشی منتشر کرد که در آن نقش اعطاکنندگان کمک‌های مالی به دو حزب عمده و کاندیداهای ریاست‌جمهوری و کنگره بررسی شده است.

تفاوت قابل توجه دوره اخیر انتخابات آمریکا با دوره‌های گذشته در این است که تا پیش از انتخابات سال 2012 برای کمک‌های مالی افراد و مؤسسات مختلف به کمپین‌های انتخاباتی سقف تعیین شده بود؛ اما در انتخابات اخیر این محدودیت برداشته شده است و افراد در کمک به کاندیداها با هیچ محدودیتی روبه‌رو نیستند.

استخراج و شناخت نقاط ضعف اسطوره دموکراسی در آمریکا، از زبان محققان غربی، دست‌کم این فایده را دارد که در جنگ نرم میان نظام اسلامی و نظام سلطه، جمهوری اسلامی را تجهیز کرده و ایالات متحده آمریکا را از موضع مدعی و وکیل مدافع دموکراسی در جهان به زیر بکشند. در این مطلب به اجمال از فعالیت به ظاهر قانونی یکی از سازمان‌های آمریکایی پرده برمی‌داریم.

در برنامه انتخاباتی آمریکا، کمیته‌های عالی کنش سیاسی (Political Action Committee )تعبیه شده‌اند که از اعضای خود برای کمپین‌های انتخاباتی پول و مبالغ هنگفتی از میلیونرها و میلیاردرها جمع می‌کنند و سپس این پول را له یا علیه نامزدها در اختیار کمپین قرار می‌دهند. در چرخه انتخاباتی سال 2012 میلادی، کمیته‌های عالی کنش سیاسی بیش از 70 درصد منابع مالی‌شان را از افراد حقیقی و 12 درصد از آنها را از گروه‌های تجاری انتفاعی به دست آوردند. پرداخت‌های سرّی 31 درصد از پرداخت‌های خارجی را تشکیل می‌دادند که به کمیسیون فدرال انتخابات گزارش شدند. این پرداخت‌ها را سازمان‌هایی انجام دادند که نیازی نمی‌دیدند منابع اصلی کمک‌های‌شان را فاش کنند.

  دکتر سیامک باقری‌چوکامی/ اگر جنگ نرم به مثابه کارزاری که سه مرحله را پشت سر می‌گذارد، در نظر گرفته شود، روش‌های رفتاری اعمال آن را می‌توان در هر سه مرحله مشاهده کرد. در واقع، روش‌های رفتاری به موازات روش‌های گفتاری، در هر سه مرحله جنگ نرم کاربرد دارد؛ بازیگران جنگ نرم تا پیش از آغاز از روش‌ها و تکنیک‌های آماده‌سازی بهره می‌گیرند، در حین جنگ نرم از روش‌های ویژه عملیات رویارویی استفاده می‌‌کنند و پس از عملیات رویارویی به روش‌های تحکیمی متوسل می‌‌شوند. 

بازیگران جنگ نرم پیش از رویارویی مستقیم با نظام سیاسی به مقدمه‌سازی و مهیا کردن بسترهای لازم برای تقابل خیابانی و مستقیم با نظام سیاسی نیاز دارند. تجربه عملیات براندازی نرم در چارچوب دکترین جنگ نرم نشان داده است که بدون تحقق مرحله اول، سایر مراحل جنگ نرم تحقق‌ نمی‌یابند؛ لذا این مرحله در طرح‌ریزی جنگ نرم راهبردی محسوب می‌شود و روش‌هایی دارد که به برخی از آنها می‌پردازیم.

۱ـ نفوذ

نفوذ در سپهر سیاسی، اجرای برنامه‌ای حساب شده و درازمدت برای رخنه در ارکان نظام سیاسی به منظور تغییر رژیم، تغییر رفتار یا تغییر سیاست‌ها است. نفوذ به مثابه یک تکنیک پیش از آغاز رویارویی میدانی جنگ نرم به شکل‌های مختلف، از جمله نفوذ جلبی یا جذبی، نفوذ رخنه‌ای، نفوذ شبکه‌ای و نفوذ تقربی یا ارتباطی به کار می‌رود. نفوذ رخنه‌ای از ساده‌ترین مسائل مانند کسب اطلاع و جاسوسی گرفته تا پیچیده‌ترین هدف‌گذاری‌ها، یعنی وارد ساختن نفوذگر در بدنه تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی نظام سیاسی حریف را در بر می‌گیرد. در نفوذ جلبی یا ارتباطی جنگ نرم، افراد نفوذی با بهره‌گیری از تعاملات شخصی هدفمند با برخی از چهره‌های مؤثر، فرایند تصمیم‌سازی یا تصمیم‌گیری را به‌دلخواه خود هدایت و راهبرد خود را بر اساس عملیات «مدیریت ادراک» دنبال می‌کنند. نفوذ شبکه‌ای یا جریانی نیز روشی است که بازیگران جنگ نرم برای تأثیرگذاری بر سیستم تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور هدف از آن بهره می‌گیرند. در واقع، در نفوذ جریانی تلاش می‌شود تا در گروه نخبگان سیاسی کشور یا صفوف مخالفان اختلاف و انشقاق ایجاد کند، یا جناحی را در درون نخبگان تقویت کرده، رشد و ارتقا دهد و در مقابل جناح دیگری را تضعیف کرده و از میان قدرت حذف کند. ایجاد احزاب سیاسی سرسپرده و گروه‌های ذی‌نفوذ در کشور هدف؛ ایجاد جریان مجازی برای فریب دادن و سرگرم کردن و ایجاد جریان‌های موازی برای اشباع کاذب تقاضاها و نیازمندی‌های سیاسی ـ  فکری و منتفی کردن فلسفه وجودی سایر جریانات و خنثی کردن توان و قدرت حریف به دست جریاناتی از درون خود حریف (مشغول کردن حریف به خود) از نمودهای دیگر نفوذ جریانی در سپهر سیاسی است. یکی دیگر از مخاطبان مورد توجه بازیگران جنگ نرم برای نفوذ، خبرنگاران هستند. این موضوع از ابتدای انقلاب تاکنون، به ویژه در دوران اصلاحات و همچنین در شرایط کنونی مورد توجه جدی بازیگران جنگ نرم بوده و در براندازی بسیاری از دولت‌های مردمی نیز آزموده شده است؛ از جمله براندازی دولت مصدق و براندازی نرم آلنده(۱) در شیلی به وسیله سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا(CIA) از طریق نفوذ جریانی در مطبوعات و جریانات سیاسی این کشور که نقش مهمی داشت. 

۲ـ تله‌های ارتباطی 

تله‌های ارتباطی یکی دیگر از شگردهای رفتاری در جنگ نرم است. بازیگران جنگ نرم برای آماده‌سازی جامعه نخبگی و توده‌ای برای رویارویی با نظام سیاسی نیازمند برخورداری از پایگاه‌های سیاسی، اجتماعی و حتی نظامی در کشور هدف هستند. بخشی از این نیاز از طریق تله‌های ارتباطی محقق می‌‌شود. یکی از مهم‌ترین خاصیت‌های تله‌های ارتباطی تغییر نظام اعتماد پایه و در نتیجه نظام محاسباتی مخاطبان هدف است. مقامات آمریکایی معتقدند که تله‌های ارتباطی مانند برقراری تماس قادر است دیدگاه‌های دولت ناهمسو را تغییر دهد. به زعم آنها برقراری تماس بین ریگان و گورباچف در تاریخ ۱۱ اکتبر ۱۹۸۶ و همچنین روابط حسنه‌ گورباچف با بسیاری از رهبران غربی همچون مارگارت تاچر، هلموت کهل صدراعظم وقت آلمان غربی تأثیر زیادی بر فرایند تغییر محاسباتی او در روابط با غرب و در نتیجه سقوط اتحاد جماهیر شوروی داشته است. رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند: «این آغوش باز غرب، به‌عنوان یک مشوّق بزرگ، گورباچف را فریب داد!... آغوش باز، چهره باز، چهره خندان، تجلیل و تبجیل و تشویق و احترام غربی‌ها، گورباچف را فریب داد. او به غربی‌ها و آمریکایی‌ها اعتماد کرد؛ اما فریب خورد.»(۲) 

این روش در ایران به صورت‌های مختلف پیگیری شده است؛ یکی از این موارد فعالیت‌های تاج‌بخش و هاله اسفندیاری(۳) بود که با بهره‌گیری از تکنیک تله ارتباطی براندازی نرم را دنبال می‌کردند. آنان در اعترافات‌شان تصریح دارند: «برخی از این بنیادها از طریق دعوت افراد برای سخنرانی، شركت در كنفرانس، دادن پروژه‌های تحقیقاتی و بورس‌های مطالعاتی و ... سعی در یارگیری و جذب عناصر مؤثر كشور و مرتبط نمودن آنها با نهادها و سازمان‌های تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر در آمریكا را داشته‌اند.»( ۳۱/۲/۱۳۸۶) تلاش اوباما برای ارتباط‌گیری با رئیس‌جمهور ایران در سازمان ملل در دوره گذشته و همچنین در دوره جدید را می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد. 

۳ـ شبکه‌سازی

شبکه، مجموعه‌ای از نقاط اتصال یا گره‌های به‌هم پیوسته است. نقطه اتصال شبکه‌سازی در عرصه سیاسی می‌تواند فرد، گروه یا موضوعات متنوع سیاسی و حتی غیر سیاسی باشد. شبکه‌سازی در دو فضای واقعی و مجازی دنبال می‌شود. چنانچه مؤسسه رند در گزارش راهبردی خود تحت عنوان «ایجاد شبکه‌های مسلمان میانه‌رو» در کشورهای اسلامی اشاره کرده است. اعترافات هاله اسفندیاری در این باره مؤید دیگری است. وی می‌گوید: «واقعاًً به این نتیجه رسیدیم که شبکه‌هایی به وجود بیاوریم که این شبکه‌ها در نهایت در داخل ایران منجر به تغییرات خیلی اساسی در درون رژیم ایران شود.» (30/4/1386) بروز و ظهور انقلاب‌های رنگی نیز تاحدود زیادی مرهون شبکه‌سازی سیاسی ـ  اجتماعی بوده است. 

۴ـ ائتلاف‌سازی 

از نظر بازیگران جنگ نرم تا زمانی که مخالفان نظام در برابر نظام سیاسی مستقر همگرایی و وحدت نداشته باشند، قادر به ایجاد جنبش سیاسی ـ  اجتماعی نیستند و در نتیجه یکی از ارکان مهم تحقق مرحله دوم جنگ نرم، یعنی رویارویی با نظام سیاسی نیز امکان‌پذیر نخواهد بود. به گمان آنان باید با ائتلاف‌سازی معادله اپوزیسیون قوی در برابر دولت ضعیف را شکل داد تا زمینه رویارویی شکل گیرد. 

* پی‌نوشت‌ها در دفتر نشریه موجود است.

این  کتاب از سلسله کتاب‌های منتشر شده انتشارات مؤسسه ابرار معاصر تهران درباره آمریکا و آمریکاشناسی است که رضا داد درویش آن را گردآوری و تدوین کرده و در سال 1383 به دست چاپ سپرده است. در بخشی از این کتاب درباره معرفی نظام ویژه انتخاباتی آمریکا می‌خوانیم:

«بنیانگذاران آمریکا، قانون اساسی این کشور را به نحوی تدوین نموده‌اند که مبیّن عدم تمایل آنها به ایفای نقش و نفوذ مستقیم عامه مردم در انتخاب رئیس‌جمهور و خواهان یک دموکراسی با رقابت محدود بین دو حزب بوده‌اند. نظام انتخاباتی آمریکا هر چند برای قرن ۱۸ میلادی پیشرفته و مترقی بود، ولی امروزه دیگر متناسب و پاسخگوی نیازهای جامعه آمریکایی قرن بیست‌ویکم نمی‌باشد. نخبگان حاکم در آمریکا از دو حزب مسلط، به دلیل استناد به ثبات سیاسی از تغییر و اصلاحات حقوقی در این زمینه خودداری می‌ورزند.

قانون اساسی آمریکا تعیین نامزدهای ریاست‌جمهوری و انتخاب رئیس‌جمهور را در صلاحیت گروه معدودی از برگزیدگان به نام هیئت‌های انتخاباتی قرار می‌دهد. انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا از فرآیند پیچیده و طولانی برخوردار است. این فرآیند شامل؛ انتخابات مقدماتی و کنوانسیون ملی به منظور گزینش نامزد نهایی از میان نامزدهای حاضر در صحنه مبارزات انتخاباتی در هر ایالت به تعداد نمایندگان آن ایالت در مجالس نمایندگان و سنا می‌باشد، هیئت‌های انتخاباتی رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کنند. این افراد از معتمدین و مورد قبول نامزد پیروز ریاست‌جمهوری هستند، ولی از نظر قانونی و فنی می‌توانند به نامزدهای دیگر رأی دهند. 

در نظام انتخاباتی آمریکا، رئیس‌جمهور نه تنها باید آرای مردم را داشته باشد؛ بلکه از آن مهم‌تر باید آرای هیئت‌های انتخاباتی را داشته باشد. هیئت‌های انتخاباتی در تعیین نامزدها و تأیید نهایی نامزد پیروز به‌عنوان رئیس‌جمهور نقش اصلی و نهایی را ایفا می‌کنند. تفاوت اساسی نظام انتخاباتی آمریکا با سایر کشورهای دنیا این است که رئیس‌جمهور این کشور براساس تعداد 270 رأی از مجموع 538 رأی هیئت‌های انتخاباتی برگزیده می‌شود، نه براساس میزان و اکثریت آرای مردمی که دارند.»

در این کتاب، تلاش بر آن است تا کلیه ابعاد سیاسی، حقوقی، بین‌المللی، تاریخی، فلسفی و جامعه‌شناسی مربوط به نظام انتخاباتی آمریکا کالبدشکافی شود. کتاب حاضر دارای هشت مقاله مجزا بوده که ابعاد مختلف موضوع را تبیین می‌کند. مطالب این کتاب به گونه‌ای تنظیم شده است که خواننده گام‌به‌گام در جریان مباحث نظام انتخاباتی و جایگاه سیاست خارجی در انتخابات آمریکا قرار می‌گیرد.

وقوع انقلاب اسلامی از منظر آمریکا جرم بزرگی بود که در ایران شکل گرفت؛ چرا که انقلاب بر طومار منافع و مطامع آمریکا در ایران قلم بطلان کشید و در منطقه و جهان شأن اجتماعی‌اش را با تردید مواجه کرد. همین نقطه شروع بود که راهبرد «تغییر» را در رفتار آمریکا شکل داد و از آن پس با عنوانی ثابت در سیاست خارجی این کشور تعریف و در هر دوره‌ای با قالب‌های جدید پی‌ریزی و پیگیری شد و در این راستا از ابزار‌های مختلف بهره جستند. 

در وهله اول منظور غالب رؤسای جمهور آمریکا از شعار «تغییر» در انتخابات، بیشتر براندازی نظام اسلامی ایران بوده است؛ اما اوباما تصمیم گرفت ضعف راهبردی آمریکا را با هوشمندی تاکتیکی جبران کند که در این راستا ابزار‌ها و شیوه‌های «سخت» دوران بوش را کنار گذاشت و به راهکارهای «نرم» و تلفیق آن دو در قالب «قدرت هوشمند» روی آورد و در این میان عنوان راهبرد «تغییر رژیم» به «تغییر رفتار» تعویض شد و ابزارهای لازم برای پیاده‌‌سازی آن به میدان آمد.