عبدالله عبادی/کشور پادشاهی مراکش به دلیل برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی(واقع شدن در تنگه راهبردی جبل‌الطارق، داشتن سه هزار و ۵۵۰ کیلومتر ساحل با دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس و همسایگی با کشورهای اروپایی، همچون اسپانیا، انگلستان(شبه‌جزیره جبرالطارق)، فرانسه و پرتغال و داشتن مرزهای طولانی آبی و خشکی با کشورهای آفریقایی)، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و جایگاه آن در نظام بین‌المللی جزء کشورهایی در قاره سیاه به شمار میآید که برای رصد بسیاری از تحولات آن، از جمله مسائل سیاسی و اقتصادی اهمیت بسیاری دارد.
از آنجا که مراکش تنها کشور اسلامی است که رابطه تنگاتنگی با تمدن آندلسی داشته و دارد و تاریخ و فرهنگ آندلس ادامه تاریخ و فرهنگ این سرزمین است، میتوان گفت این سرزمین کشوری مدیترانه‌ای، آتلانتیکی، آفریقایی، عربی، اسلامی، جهان سومی و در حال توسعه است که در سال‌های اخیر با اتخاذ سیاست‌های محافظه‌کارانه و متعادل و تغییر بسیاری از رفتارهای سنتی گرایش خود را به غرب و الگوهای توسعه آن نشان داده است.
آغاز روابط با آمریکا
روابط بین مراکش و آمریکا به نخستین روزهای تاریخ آمریکا برمی‌گردد. مراکش نخستین کشوری بود که استقلال آمریکا را در سال ۱۷۷۷ به رسمیت شناخت. این کشور همچنان یکی از قدیمی‌ترین و نزدیک‌ترین متحدان آمریکا در خاورمیانه و شمال آفریقا به شمار میآید و سیاست عدم تحمل مراکش در قبال القاعده و گروه‌های وابسته به آن مؤید آن است. مراکش همچنین به سازمان سیا در زمینه بازجویی از اعضای بازداشت شده القاعده در افغانستان، عراق، اندونزی، سومالی و... در دولت بوش، کمک‌های زیادی کرد.
هر چند تا پیش از وقوع حادثه 11 سپتامبر روابط دو کشور در سطح بالایی قرار داشت و کاخ سفید همواره از حامیان دولت محمد ششم به شمار می‌آمد؛ اما با وقوع این حادثه روابط دو کشور سیر صعودی پیدا کرد.
پس از وقوع حادثه 11 سپتامبر، مراکش جزء اولین کشورهای جهان عرب بود که ضمن محکومیت تروریسم، همبستگی خود را با آمریکا و مردم این کشور اعلام کرد. محمد ششم در حمایت از دولت آمریکا روابط خود را در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و نظامی تا بالاترین سطح افزایش داد و از هر فرصتی برای حمایت از مواضع آمریکا استفاده کرد تا جایی که در ژانویه 2004 دولت آمریکا، مراکش را یکی از مهم‌ترین متحدان غیر ناتو معرفی کرد.
گروه‌های تروریستی در 16 می 2003 به دلیل خوش‌خدمتی‌های محمد ششم به جرج بوش یک بمب قوی در بندر معروف «کازابلانکا» منفجر کردند که در اثر آن تعداد زیادی از شهروندان این کشور کشته و زخمی شدند؛ به دنبال این حادثه دولت این کشور اعلام کرد، آماده است در عملیات ضد تروریسم که در صحرای شمال آفریقا برگزار می‌شد، بیشترین همکاری نظامی و اطلاعاتی را با ارتش آمریکا به عمل آورد.
طی یک دهه همکاری سیاسی، روابط نظامی و اطلاعاتی نیز در دستور کار دو طرف قرار داشت و مسئولان بلندپایه نظامی دو کشور چندین موافقت‌نامه در زمینه‌های مختلف، از جمله آموزشی امضا کردند؛ یکی از موافقت‌نامه‌ها، برگزاری سالیانه رزمایش «شیر آفریقا» است. که مهم‌ترین رزمایش نظامی در بین کشورهای شمال آفریقا به شمار میآید. این رزمایش هر ساله در اواسط مهرماه با حضور نیروهای دریایی ارتش آمریکا و مراکش در سواحل این کشور برگزار می‌شود.
متأسفانه، رقابت نظامی و تسلیحاتی بین مراکش و الجزایر در دو دهه گذشته سبب شده است بخش زیادی از منابع این دو کشور بزرگ اسلامی صرف خرید تجهیزات مدرن از آمریکا و سایر کشورهای اروپایی شود، به گونه‌ای که بودجه نظامی دو کشور به مراتب از بودجه آموزش‌وپرورش و بخش‌های فرهنگی بیشتر شده و این موضوع به یک مسابقه تسلیحاتی در منطقه شمال آفریقا تبدیل شده است. به تازگی وزارت خارجه آمریکا فروش موشک‌های تاو ـ ۲ ای محصول شرکت ریتون به ارتش مراکش را تأیید کرده است. دولت مراکش درخواست رسمی خود را برای انجام این معامله پیش از این به واشنگتن ارائه کرده بود. در قالب این معامله ۱۲۰۰ قبضه موشک تاو ـ ۲ ای آر اف به مراکش فروخته می‌شود. این قرارداد همچنین شامل عرضه خدمات فنی، مهندسی و پشتیبانی لجستیک می‌شود و ارزش کلی این محموله نظامی 108 میلیون دلار برآورد شده است. آژانس همکاری‌های دفاعی و امنیتی آمریکا وابسته به وزارت خارجه این کشور اعلام کرده است، برای نهایی شدن این معامله و عرضه موشک‌های ضد زره به مراکش، مجلس آمریکا باید مجوزهای لازم را صادر کند. این معامله در حالی انجام شد که بخش زیادی از مردم این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند و بسیاری از کودکان به علت وضعیت بد اقتصادی قادر به رفتن به مدارس نیستند.
با وقوع بیداری اسلامی در سال 2010 در تونس و گسترش آن در سایر کشورهای منطقه از جمله مصر و لیبی، چنین به نظر می‌رسید که مراکش نیز اسیر امواج این طوفان شود؛ اما حمایت‌های سیاسی و اقتصادی آمریکا از دولت محمد ششم سبب شد تا وی ضمن قبول برخی اصلاحات و دادن امتیاز به مخالفان، مانع از وقوع بیداری اسلامی در این کشور شود؛ بر اساس این هیلاری کلینتون با سفر به رباط، پایتخت این کشور و گفت‌وگو با مقامات بلندپایه از جمله شخص محمد ششم خواستار آزادی زندانیان سیاسی، آزادی مطبوعات و ایجاد فضای باز سیاسی در این کشور شد که محمد ششم همه این موارد را پذیرفت.
پس از وقوع اصلاحات مورد نظر آمریکا در این کشور، هیلاری کلینتون در سال 2012 اعلام کرد، ما از جناب محمد ششم به دلیل اقدامات عالی وی در زمینه پاسخ دادن به درخواست شهروندان برای تغییر و اصلاحات در قانون اساسی و برگزاری انتخابات زودهنگام و همچنین افزایش قدرت پارلمان تشکر و قدردانی می‌کنیم. به دنبال آن، باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا نیز در پیام تبریکی که به مناسبت فرارسیدن سالروز پادشاهی محمد ششم، پادشاه مراکش صادر کرد، از مراکش به دلیل حمایت از سیاست‌های آمریکا در منطقه شمال آفریقا تشکر و قدردانی کرد.
وی در پیام خود آورده بود: «اقدامات دولت مراکش در راستای سیاست‌های آمریکا مبنی بر تقویت صلح و ثبات، حمایت از حقوق بشر و دموکراسی در شمال آفریقا بوده
است.»
