امیر بهشتی/شبکه‌های اجتماعی بسیاری هستند که از راه‌های گوناگون، کسب درآمد می‌کنند، برای نمونه گوگل چندین شیوه برای درآمدزایی دارد. یکی از منابع درآمدزایی گوگل، تبلیغات است. گوگل سرویسی به نام(Google Adwords) طراحی کرده است تا افرادی که قصد دارند کالا، خدمات، سرویس یا سایت خود را در سطح جهانی، تبلیغ کنند، از طریق این سرویس اقدام کنند. گوگل برای استفاده از این سرویس از کاربران حق اشتراک دریافت می‌کند و مبلغ حق اشتراک هم به کشور محل سکونت شخص درخواست‌دهنده، بستگی دارد. این مبلغ برای کاربران ایرانی پنج دلار است.
گوگل
می‌توان گفت که 95 درصد درآمد گوگل از طریق تبلیغات به دست می‌آید. گوگل از ادسنس و دابل‌کلیک نیز برای تبلیغات خود استفاده می‌کند.
ادسنس برای کسب درآمد از اینترنت به وجود آمد و شرکت گوگل در سال ۲۰۰۳ آن را راه‌اندازی کرد. در ادسنس اگر از یک وبگاه روزانه بالای ۱۰۰۰۰ بازدید وجود داشته باشد، می‌توان روزانه حداقل ۱۰ دلار درآمد داشت، که البته این حداقل درآمد است. برای هر کلیک از ۰٫۰۱ تا ۱۰ دلار وجود دارد که به میزان ترافیک وبگاه و موضوع وبگاه و کیفیت مطالب آن بستگی دارد و می‌تواند از ماهی چند دلار تا چندین هزار دلار متغیر باشد.
دابل‌کلیک سرویس تبلیغاتی دیگری است که گوگل در ۱۳ آوریل ۲۰۰۷ خبر خرید آن را به مبلغ ۳٫۱ میلیارد دلار داد که بزرگ‌ترین خرید تاریخ گوگل محسوب می‌شود. در این وبگاه تبلیغات در کنار محتوایی قرار می‌گیرد که ارتباط بسیار نزدیکی به آن دارد. برای نمونه صاحب یک فروشگاه لوازم ورزشی، تبلیغات را در شبکه گوگل تنها در کنار مطالبی که به لوازم ورزشی مربوط هستند، نمایش می‌دهد.
در سال ۲۰۰۶، شرکت گوگل جمعاً ۱۰٫۴۹۲ میلیارد دلار درآمد از راه تبلیغات کسب کرد و فقط ۱۱۲ میلیون دلار در زمینه‌های دیگر درآمد داشت. گوگل از ابزارهای جدیدی برای تبلیغات خود به صورت آنلاین استفاده کرد که همین امر سبب شد به یکی از رکوردشکنان تجارت تبدیل شود. با استفاده از فناوری دابل‌کلیک، گوگل توانست متوجه علایق کاربران خود شود و تبلیغات مناسب را به آنها نشان دهد. گوگل آنالیز به مدیران سایت‌ها این اجازه را می‌داد تا کاربرانی را که از وبگاه‌های‌شان استفاده کردند را دنبال کنند، برای نمونه تعداد کلیک‌هایی که در پیوندهای درون سایت‌شان می‌شده است را ببینند.
فیس‌بوک
فیس‌بوک دیگر شبکه اجتماعی بخش اعظمی از درآمد خود را از طریق تبلیغات کسب می‌کند. فیس‌بوک برای تبلیغات از کاربران بسته به کشور محل سکونت هزینه دریافت می‌کند. برای نمونه، اگر مخاطبان تبلیغ از ایالات متحده آمریکا و بالای ۱۸ سال سن داشته باشند، هر کلیک روی تبلیغ ۱٫۴۵ دلار هزینه خواهد داشت! کافیست روی یکی از همین تبلیغ‌های سمت راست کلیک کنید تا یک تا دو دلار از جیب صاحب تبلیغ بکاهید و به حساب فیس‌بوک بریزید. درآمد کلی تبلیغات فیس‌بوک در سه ماهه دوم سال 2014 دو میلیارد و ۶۸۰ میلیون دلار بوده که نسبت به سال 2013، ۶۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
توئیتر
توئیتر به ازای آگهی‌های تبلیغاتی منتشر شده از هر مشترک خود 76/2 دلار درآمد کسب می‌کند که این رقم برای فیس‌بوک 40/6 دلار محاسبه شده است. هر سهم توئیتر در تالارهای بورس 50 دلار می‌ارزد و ارزش کلی این شرکت حدود 30 میلیارد دلار برآورد شده است.
با این توضیحات توئیتر محاسبه کرده است که به ازای هر یک کاربر جدیدی که مشترک آن می‌شود، می‌تواند سالانه 118 دلار درآمد کسب کند.
فروش اطلاعات
به نظر می‌رسد فروش اطلاعات، مهم‌ترین منبع درآمد شبکه‌های اجتماعی است. اگرچه هیچ یک از آنها زیر بار این موضوع نمی‌روند؛ اما اسناد منتشر شده نشان می‌دهد که این شبکه اطلاعات کاربران‌شان را در ازای دریافت پول در اختیار برخی شرکت‌های جمع‌آوری اطلاعات می‌گذارند. یک فرضیه برای خرید واتس‌آپ از طریق فیس‌بوک با قیمت نجومی 19 میلیارد دلار، هم این است که فیس‌بوک به دلیل تعداد بالای کاربران این شبکه مجازی این شرکت را خریده است و از اطلاعات آنان استفاده می‌کند و آن اطلاعات را به فروش می‌رساند.
به گزارش روزنامه گاردین سه نوع اطلاعات از کاربران در دیتابیس شبکه‌های مجازی وجود دارد:
1ـ اطلاعات کلی کاربر: شامل نام و نام‌خانوادگی، شماره تلفن، سن، رایانامه، عکس و فیلم‌های شخصی و همچنین متن پیام‌های دریافتی و ارسالی؛
2ـ اطلاعات مکانی: شامل محل سکونت و مکان‌هایی که کاربر مستقر شده است؛
3ـ اطلاعات تحلیلی: تحلیل داده‌های کلی فرد و نتیجه‌گیری برای اثرگذاری بیشتر. در واقع این نوع از دیتا بیشترین ارزش را دارد؛ چراکه می‌تواند یک تصویر شفاف از کاربران ارائه دهد.
اطلاعات این شبکه‌ها به حدی ارزشمند است که برخی شرکت‌ها یا دولت‌ها راغب به خرید آنها هستند؛ چراکه با رفتار و سلایق بخش عمده‌ای از مردم جهان آشنا می‌شوند و به این صورت می‌توانند میزان خطاپذیری سیاست‌گذاری‌های‌شان را تا حد زیادی تقلیل دهند.
به همین دلیل شرکت‌های کارگزاری جمع‌آوری اطلاعات به وجود آمده است که این اطلاعات را از پیام‌رسان‌های مختلف خریداری می‌کند و دوباره آنها را به متقاضیان این اطلاعات می‌فروشد.
به گزارش پایگاه خبری CNN، شرکت Acxiom، یکی از صدها شرکتی است که این اطلاعات را جمع‌آوری می‌کند. این شرکت در سال 2012، یک میلیارد دلار برای به دست آوردن اطلاعات 144 میلیون خانوار هزینه کرده است.
همچنین پایگاه propublica، با تیتر «بله، شرکت‌ها اطلاعات پروفایل فیس‌بوک شما را می‌خرند و می‌فروشند» به این موضوع پرداخته است.
شرکت اوراکل Oracle co نیز یکی از شرکت‌های بزرگ در حیطه تولید نرم‌افزار در آمریکا و جهان است. در گزارشی که با همکاری دانشگاه MIT انجام شده است، نشان می‌دهد که شرکت‌های فناوری از فروش داده‌های کاربران، سالانه درآمدی بیش از 200 میلیارد دلار به دست می‌آورند و در بسیاری از موارد با فروش اطلاعات شخصی و مهم این درآمد را از آن خود می‌کنند.
روزنامه گاردین بر اساس یک بررسی امنیتی جدید اعلام کرده اطلاعات کاربران در انواع مختلف رد و بدل می‌شود. در این بررسی مشخص شد اپلیکیشن ارتباطی واتس‌آپ نام و شماره تلفن مشترکان خود را در اختیار فیس‌بوک می‌گذارد و شبکه اجتماعی مذکور آنها را به مراکز تبلیغاتی می‌فروشد. پس از این رسوایی شرکت واتس‌آپ، دوروف رئیس تلگرام برای جذب کاربر بیشتر، در اینستاگرامش، زیرآب واتس‌آپ را زد و کاربران واتس‌آپ را به سوی تلگرام کوچ داد. جالب اینکه رئیس تلگرام از نرم‌افزار اینستاگرامی استفاده می‌کند که متعلق به شرکت فیس‌بوک است و این شرکت واتس‌آپ را هم به مجموعه خود اضافه کرده است. این امر نشان از رقابت سنگین بین نرم افزارهای پیام‌رسان دارد که از هر نقطه ضعفی علیه یکدیگر استفاده می‌کنند.
بنا بر مطالب پیش‌گفته، هیچ شک و شبهه‌ای باقی نمی‌ماند که منبع درآمد عمده این شرکت‌ها از طریق فروش اطلاعات کاربران‌شان است، اگرچه هیچ یک از آنها این موضوع را تأیید نمی‌کنند و هدف‌شان را صرفاً ارائه خدمات اعلام می‌کنند؛ اما سیاست دیگری را دنبال می‌کنند. به طور کلی می‌توان گفت این شرکت‌ها تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند تا با ارائه خدمات بیشتر و با کیفیت‌تر، کاربران بیشتری را جذب کنند تا جامعه آماری بیشتر و قابل اتکاتری را در اختیار داشته باشند. عملکرد این نوع شرکت‌ها را می‌توان مصداق این ضرب‌المثل ایرانی دانست که «هیچ گربه‌ای محض رضای خدا موش نمی‌گیرد!»
