حسین عبداللهی‌فر/ تعداد هموطنانی که مناظره دوم را از قاب تلویزیون پیگیری کردند، به سه علت نسبت به مناظره اول افزایش چشمگیری داشت؛ اول نزدیک شدن به زمان انتخابات که هر چه به این تاریخ نزدیک می‌شویم، تعداد بیشتری از مردم نسبت به آن حساسیت نشان داده و خواستار پیگیری مسائل مرتبط با آن می‌شوند. دوم موضوع مناظره که برای افکار عمومی مهم و سرنوشت‌ساز بود و سوم نتایج و بازتاب مناظره اول در مردم که عده دیگری را به پای تلویزیون کشاند. به این ترتیب؛ می‌توان گفت برآوردهای تخمینی صداوسیما تعداد بینندگان مناظره اول را اندکی بیش از پنجاه میلیون ذکر کرده بود که اکنون این تعداد به حدود 60 میلیون رسیده است.
بنابراین، اولین تأثیر مناظره اول را باید افزایش مشارکت و شور انتخاباتی در کشور توصیف کرد؛ اما درباره تأثیر این مناظره بر شفاف شدن صحنه رقابت‌ها و برنامه یک جریان سیاسی برای طرح مسائلی خلاف مصلحت کشور و نظام می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1ـ مطالبی که اتاق فکرهای جریان‌های پشت پرده نامزدها تهیه کرده بودند و آنها مکلف شده بودند که بدون توجه به سؤال مجری برنامه، متن تهیه شده را قرائت کنند، نشان داد کسانی که تا دیروز می‌گفتند نامزدشان یک تنه 50 نفر را حریف است، اکنون به شدت ترسیده‌اند و احتمال باخت خود را بسیار بالاتر از حدی می‌دانند که فکرش را می‌کردند؛ از این رو در این مرحله از مناظره‌ها به نامزدهای خود توصیه کرده بودند از هیچ ابزاری برای رأی‌آوری چشم‌پوشی نکنند.
2ـ یکی از ابزارهای نامشروع در انتخابات، دوقطبی‌سازی بین ملت ـ حاکمیت و دوقطبی جنگ و صلح و مواردی از این دست بود که برای دستیابی به آن باید برخی سیاست‌های نظام را که از حیطه اختیارات دولت خارج بوده است، را زیر سؤال ببرند؛ از جمله این موارد می‌توان به زیر سؤال بردن توان دفاعی و توان موشکی کشور اشاره کرد.
3ـ ابزار نامشروع دیگر حمله به سپاه به منزله مانع دولت در مسیر استفاده از برجام و هزینه کردن از رهبر معظم انقلاب بود که یکی از نامزدها به زبان آورد.
۴ـ حمایت از فتنه‌گران، ممنوع‌التصویری‌ها، هنرمندان معلوم‌الحال و... مورد دیگری بود که برخی نامزدها به منظور بقا در قدرت ناگزیر به زیر سؤال بردن سیاست‌های نظام شدند.
۵ـ نمونه دیگر از کسب رأی به هر قیمت، وصل کردن رقیب اصلی به سپاه و متهم کردن این نهاد به مخالفت با آزادی دانشگاه‌ها بود تا دوقطبی خود با حاکمیت را تحت متهم کردن رقیب به فردی دیکتاتور و مخالف آزادی نشان دهند.
۶ـ دامن زدن به مسائل قومیتی و مذهبی و تحریک اقلیت‌ها به منظور خرید آرای‌شان، از جمله موارد خلافی بود که نامزدها مطرح کردند.
۷ـ تلاش برای نشان دادن مردم بر سر دو راهی خطرناکی که با یک رأی به نامزدهای جدید می‌تواند آینده‌ای تاریک و مبهم را به همراه داشته و تحریم و فشارهای بیشتر تا سایه جنگ را ترسیم می‌کند.
۸ـ مورد خلاف اخلاق دیگر، تخریب رقیب با دروغگو خواندن، بی‌تجربه، کپی‌بردار، بی‌برنامه و ندانم‌کاری، نداشتن تخصص در سیاست خارجی و کم اطلاع در مباحث هسته‌ای از جمله موارد غیر اخلاقی بود که برخی نامزدها برای کسب رأی مطرح کردند.
