حسن خدادی/ نظریة اقتصاد مقاومتی که در افواه عام و فضای رسانهای به طور گسترده بدان پرداخته شده است، اولین بار مقام معظم رهبری در ایران مطرح کردند. این نوشتار تلاش میکند تا با تحلیل بیانات و پیامهای ایشان شاخصهای اقتصاد مقاومتی را استخراج کند.
3ـ تکیه بر ظرفیتهای داخلی/ به طور همزمان باید از توانهای داخلی و خارجی ایران استفاده کرد، منتها باید بیشتر بر توان داخلی تکیه کرد. «ما ظرفیتهای مهمی داریم؛ یعنی در این سیاستهای اقتصاد مقاومتی تکیه اصلی بر روی ظرفیتهای داخلی است که بسیار هم گسترده است. نه به این معنا که ما چشممان را به روی امکانات بیرون کشور میبندیم؛ نه، حتماً استفاده میکنیم ـ استفاده حداکثری هم میکنیم منتها نگاه ما، تکیه ما و اعتماد ما بیشتر بر روی مسائل داخلی است.» (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)
4ـ رویکرد جهادی در حوزه اقتصادی/ جهاد حرکتی سریعتر از متوسط آن چیزی است که انسان در حالت معمول انجام میدهد. به عبارتی جهاد استفاده حداکثری و مطلوب و الهی در راستای رسیدن به اهداف مطلوب است. «با حرکت عادی نمیشود پیش رفت؛ با حرکت عادی و احیاناً خوابآلوده و بیحساسیت نمیشود کارهای بزرگ را انجام داد؛ یک همت جهادی لازم است.» (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)
5ـ مردممحوری/ دولت در اقتصاد مقاومتی باید شرایط حضور مردم در اقتصاد را فراهم کند. «تجربه هم به ما نشان میدهد، بیانات و معارف اسلامی هم تأکید میکند که هر جا مردم میآیند دست خدا هم هست. یَدُ اللهِ مَعَ الجَماعَة؛ هرجا مردم هستند، عنایت الهی و کمک الهی و پشتیبانی الهی هم هست؛ نشانه و نمونه آن، دفاع هشتساله،... دولت بایستی برای حضور اینها زمینهسازی کند.» (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)
6ـ امنیت اقلام راهبردی و اساسی/ اقلام راهبردی مواردیاند که نبود آن میتواند کشور را در بدترین وضعیت خود قرار دهد، لذا دولت باید آنها را در صدر دستور کار خود قرار دهد. «در درجه اول غذا و دارو. باید تولید داخلی کشور طوری شکل بگیرد که کشور در هیچ شرایطی، در زمینه تغذیه و در زمینه دارو دچار مشکل نشود؛ این یکی از مؤلفههای اساسی در این سیاستهایی است که ابلاغ شده. باید خودکفا باشیم، بایستی زمینههای کاملاً کفایتکننده مورد توجه قرار بگیرد.» (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)
7ـ کاهش وابستگی به نفت/ وابستگی به نفت به معنای وابستگی به اقتصاد جهانی و نه پیوند جهانی است، لذا هر تغییر منفی در آن میتواند کشور را دچار آسیبهای فراوان کند. «یکی از سختترین آسیبهای اقتصادی ما همین وابستگی به نفت است. ...، [بلکه] تکیه ما بر استفاده حداقلی از فروش نفت خام است؛ نفت را میتوان به صورت فرآورده در اختیار گذاشت.» (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)
8ـ اصلاح الگوی مصرف/ الگوی مصرف درست به معنای استفاده بهینه از منابع است. «مسئله صرفهجویی، پرهیز از ریختوپاش، پرهیز از اسراف، پرهیز از هزینهکَردهای زائد. البته در این زمینه خطاب اول من متوجه به مسئولان است... اگر چنانچه این شد یعنی ما مسئولان کشور به این اصل پایبند بودیم، آن وقت این روحیه، این خصلت، این اخلاق، سرریز خواهد شد به مردم.» (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)
9ـ فسادستیزی/ امنیت اقتصادی وابسته به مبارزه با فساد است و در صورت امنیت اقتصادی سرمایهگذاران وارد صحنه اقتصادی میشوند. «ما اگر میخواهیم مردم در صحنه اقتصاد باشند، باید صحنه اقتصادی امنیت داشته باشد؛ اگر امنیت را میخواهیم، بایستی دست مفسد و سوءاستفادهچی و دورزننده قانون و شکننده قانون بسته بشود؛ مبارزه با فساد این است؛ این باید جدی گرفته بشود... شفافسازی، شرط اصلی این فسادستیزی است؛ باید شفافسازی بشود.» (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)
10ـ دانشمحوری/ دانشمحوری در اقتصاد به معنای ارجحیت نیروی انسانی متخصص در فرایند تولید است. «مهمترین زیرساخت اقتصادی برای یک کشور، وجود نیروهای انسانی است. اگر چنانچه ما به این نکته که نکته دهم بود توجه کنیم، طبعاً چرخه علم تا ثروت ـ مخصوصاً در بخشهایی که دارای مزیت هستند ـ به راه خواهد افتاد و امتداد پیدا خواهد کرد؛ و این در اقتصاد مقاومتی انشاءالله روی میدهد.» (۱۳۹۲/۱۲/۲۰)