عبدالله عبادی/ سرزمین پهناور نیجر در همسایگی کشورهای مهمی چون؛ نیجریه، الجزایر و لیبی و در مرکز نیمه شمالی قاره آفریقا قرار گرفته که از یک سو ارتباط‌دهنده کشورهای عرب شمال آفریقا با کشورهای سیاه زیر صحرا و از سوی دیگر پل ارتباطی بین شرق و مرکز آفریقا با غرب آن است. این ویژگی خاص جغرافیایی به جایگاه سرزمین نیجر در منطقه اهمیت خاصی بخشیده است، به طوری که این کشور از دیرباز مورد نظر قدرت‌های بزرگ به ویژه فرانسه (کشور استعمارکننده آن) بوده است. واقع شدن نیجر در شمال کشور بزرگ و راهبردی نیجریه که غول آفریقا لقب گرفته و قرار گرفتن آن در جنوب دو کشور مهم عربی، یعنی الجزایر و لیبی همواره طمع قدرت‌های خارجی را نسبت به این کشور برانگیخته است. به طور حتم نفوذ و تسلط بر سرزمین نیجر، نفوذ در کل منطقه، تأثیر بر شمال آفریقا و کشور قدرتمند نیجریه می‌باشد که با توجه به جریانات سیاسی موجود در نیجریه و وجود منابع عظیم نفتی این کشور و لیبی که خود از دیگر کشورهای مهم آفریقاست، به این سرزمین اهمیت راهبردی بخشیده است. همچنین وجود منابع سرشار اورانیوم (در مقام سومین تولیدکننده جهانی) طلا، نفت، آهن، فسفات، پلاتین و... اهمیت این کشور را دو چندان کرده است. وجود صحراهای بایر و وسیع برای هرگونه آزمایش‌های هسته‌ای یا دفن زباله‌های اتمی همواره به اهمیت جایگاه نیجر در نزد قدرت‌های بزرگ به ویژه آمریکا افزوده است.
روابط با آمریکا
از ابتدا دهه 1970 ایالات متحده آمریکا برنامه گسترده کمک خود به نیجر را شروع کرد و این اقدام به واسطه بروز قحطی در این کشور صورت گرفت. اما اکنون کمک‌های ایالات متحده به نیجر در سه بخش 1ـ اصلاح وضع بهداشت، 2ـ افزایش درآمد روستاییان و 3ـ حفاظت از محیط‌زیست اعطا می‌شود. تا پیش از کودتای 27 ژانویه 1996 آمریکا سالیانه به طور متوسط مبلغ 20 میلیون دلار در بخش‌های مختلف به نیجر کمک می‌کرد. اما با وقوع کودتای ژنرال باره و انجام انتخابات غیر شفاف در این کشور، آمریکا در روابط خود با نیجر تجدیدنظر کرد و همه کمک‌های خود را در قالب آژانس آمریکایی برای توسعه بین‌المللی (یواس‌اید) به این کشور قطع کرد. پس از آن آمریکا از سوی حکومت نیجر، به حمایت از مخالفان دولت متهم شد و روابط دو کشور تا حد زیادی به سردی گرایید، اما پس از کشته شدن ژنرال باره و بازگشت حکومت قانونی ممدوتانجا، روابط دو کشور از سر گرفته شد و گسترش یافت و رئیس‌جمهور نیجر، اولین رئیس‌جمهور آفریقایی بود که حوادث 11 سپتامبر را محکوم کرد. آمریکایی‌ها به بهانه مبارزه با تروریسم حضور چشمگیری در نیجر دارند و برنامه‌های مشترکی را نیز با نیروهای نظامی این کشور اجرا کرده‌اند.
بر اساس گزارش سازمان global leadership در سال 2013، 73 درصد مردم نیجر موافق، 19 درصد مخالف و 9 درصد بی‌تفاوت نسبت به روابط کشورشان با آمریکا بودند. بیکاری، بی‌سوادی، خرافات و... از جمله مشکلات رایج در این کشور است. سرانه هر فرد در این کشور حدود دو دلار در روز است که یکی از پایین‌ترین سرانه‌ها در سراسر جهان می‌باشد.
در بسیاری از مناطق این کشور آب لوله‌کشی، جاده، اینترنت و... وجود ندارد و مردم در عقب‌ماندگی کامل به سر می‌برند، از سوی دیگر کمبود بارش‌های سالیانه سبب شده تا بخش زیادی از کشور را بیابان فراگرفته و مردم در تأمین مایحتاج اولیه نظیر غذا با مشکلات فراوانی دست به گریبان باشند، از این‌رو اقدامات سازمان (یواس‌اید) نقش زیادی در دیدگاه مردم این کشور نسبت به آمریکا داشته است.
نیجر و راهبرد نظامی آمریکا
پس از حوادث 11 سپتامبر و نفوذ القاعده و سازمان‌های تروریستی در شمال، شرق و غرب آفریقا (القاعده در شمال، الشباب در شرق و بوکوحرام در غرب) جرج بوش رئیس‌جمهور وقت آمریکا تصمیم گرفت بر اساس یک طرح بلندمدت حضور نظامی آمریکا را در قاره آفریقا افزایش دهد، انگیزه‌ها و اهداف این حضور عبارت بودند از: 1ـ مبارزه با القاعده و بنیادگرایی اسلامی در کشورهای اسلامی آفریقا؛ 2ـ مبارزه با تروریسم و گروه‌های سلفی جهادی در کشورهای اسلامی آفریقا؛ 3ـ تحکیم هژمونی آمریکا در آفریقا؛ 4ـ کنترل آبراه‌های بین‌المللی در اقیانوس هند، خلیج گینه و دریای سرخ؛ 5ـ پاسداری از عبور نفت از منطقه خلیج‌فارس و خلیج گینه؛ 6ـ مقابله با رقبای بین‌المللی همچون چین و فرانسه و 7ـ تشکیل یک نیروی نظامی در قاره آفریقا برای مقابله با هرگونه تهدید علیه منافع آمریکا.
در اجرای این سیاست در مهرماه 1395 آمریکا دومین پایگاه هوایی خود را در صحرای نیجر احداث کرد، تا بتواند شماری از هواپیماهای بدون سرنشین نظامی خود را در آنجا مستقر کند. با ساخت این پایگاه هوایی آمریکا صاحب دومین پایگاه خود پس از پایگاه نظامی این کشور در جیبوتی خواهد بود.
نیروهای نظامی آمریکایی هم اکنون در نیامی (پایتخت نیجر) حضور دائم دارند و از هواپیماهای بدون سرنشین 9 ـ MQ برای حمایت از عملیات نیروهای فرانسوی‌ها علیه شبه‌نظامیان مسلح در مالی و کشورهای مجاور استفاده می‌کنند.
بنا بر اعلام سخنگوی وزارت دفاع آمریکا، نیجر تنها کشور در آفریقا بوده که با میزبانی پهپادهای 9ـ MQ آمریکا که توان انجام حملات هوایی را دارند موافقت کرده است و اکنون این کشور به پایگاهی مهم برای آمریکا در منطقه تبدیل شده است.
یک کارشناس مسائل آفریقا می‌گوید: «این اقدام ایالات متحده نشان می‌دهد که واشنگتن به دنبال حضور پررنگ‌تر و خونین‌تر در غرب آفریقا و منطقه ساحل است. سرمایه‌گذاری در نیجر به این معنا است که این کشور به دومین پایگاه مهم آمریکا در آفریقا بعد از نیجر تبدیل می‌شود و با استفاده از این پایگاه آمریکا می‌تواند حملاتی را در نیجر، چاد، لیبی و نیجریه انجام دهد.»
