حسن فلاح/ رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۹ درباره نظارت مجلس بر نمایندگان فرمودند: «هر بخش حتی خود مجلس هم که نظارت بر سایر قوا دارد، یک نظارت بر خودی داشته باشد که این نوعی اصلاح خود است.» معظم‌له تأکید داشتند باید یک سازوکار نظارتی در مجلس تعریف کنید که اگر کسی در مقام نمایندگی کوتاهی یا سوءاستفاده کرد، بتوانید او را مؤاخذه کنید. مجلس این طرح را به تصویب رساند و شورای نگهبان هم آن را تأیید کرد. طرح نظارت بر عملکرد نمایندگان مجلس سرانجام روز ۱۵ اردیبهشت ۱۳۹۱ برای اجرا به دولت ابلاغ شد؛ اما محمد دهقان، نماینده مردم طرقبه و شاندیز در مجلس دهم و عضو جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی اعتقاد دارد مجلس نتوانست به واسطه این طرح نمایندگان خودش را به اصل مصونیت و حفاظت برساند؛ تنها با فریاد عده‌ای که تعبیر مچ‌گیری را برای این طرح برگزیدند از مسیر اصلی منحرف شدند. خبرنگار هفته‌نامه صبح‌صادق این گفت‌وگو را لحظاتی پس از انتخاب هیئت رئیسه جدید مجلس شورای اسلامی انجام داد که مشروح آن را می‌توانید در ادامه بخوانید:
* رهبر معظم انقلاب در دیدار سال گذشته با نمایندگان مجلس دهم توصیه‌هایی داشتند، از جمله ساده‌زیستی، قانونمند بودن، منظم بودن و مهم‌تر از همه مقابله با فساد؛ به نظر شما مجلس دهم در تحقق کدام یک از توصیه‌های معظم‌له موفق بوده است؟
به نظر من مجلس در این زمینه‌ها توفیق چندانی نداشته است. یکی از مهم‌ترین طرح‌هایی که در زمینه مبارزه با فساد در مجلس داشتیم، از اواخر مجلس نهم آن را طی جلسات متعدد آماده کردیم؛ ولی با نظر رئیس مجلس اجرای این طرح به تأخیر افتاد و به مجلس دهم منتقل شد. در مجلس دهم چند بار با ایشان صحبت کردیم تا این طرح به نتیجه برسد؛ چون این طرح مورد انتقاد بخشی از دولت و برخی از نمایندگان قرار گرفته بود و انتظار می‌رفت با شجاعت و جسارت مطلوب از سوی رئیس مجلس مواجه شود؛ ولی برای به نتیجه رسیدن این طرح هیچ کمکی نکردند. در مبارزه و مقابله با حقوق‌های نجومی چند بار طرح ارائه و در صحن مطرح شد؛ باز هم به نتیجه نرسیدیم. سپس پیشنهادی را ضمن برنامه ششم در کمیسیون تلفیق تصویب کردیم؛ ولی به دلیل عدم پیگیری هیئت رئیسه مجلس در رفت و برگشت‌هایی که با شورای نگهبان داشتیم، به نتیجه نرسید و بحث حقوق‌های نجومی کماکان معطل ماند و همه چیز به این دولت واگذار شد؛ دولتی که خودش مسبب حقوق‌های نجومی است!
*حضرت آقا از مجلس هشتم در دیدارهایی که با نمایندگان داشتند بحث نظارت بر مجلس را پیگیری کردند و از نمایندگان خواستند نظارت بر نمایندگان مجلس را برای مقابله با انحراف در کار نمایندگی انجام بدهند. آیا مجلس تا به حال کار قابل قبولی در این زمینه انجام داده است؟
بحث توصیه رهبر معظم انقلاب این بود که ما یک ساختار و سازوکار خود نظارتی در مجلس داشته باشیم که خود نمایندگان بر خودشان نظارت کنند. در مجلس هشتم پیرو توصیه رهبر معظم انقلاب این طرح را آماده کردیم. خود بنده نایب‌رئیس آن کمیسیون مربوطه بودم و وقت زیادی گذاشتم. این طرح در یک رفت و برگشتی با شورای نگهبان سرانجام به تصویب رسید. هر چند آن طرح همه خواسته‌های ما را برای یک نظارت کامل محقق نمی‌کرد؛ اما قانونی بود که به واسطه آن می‌توانستیم از طریق خود نمایندگان بر نمایندگان نظارت کنیم؛ چون اختیار تشکیل هیئت نظارت با هیئت رئیسه مجلس است و آنها افرادی را به صحن معرفی می‌کنند و رأی می‌آورد. طبیعتاً در دوره گذشته و الآن افرادی انتخاب شدند که نگاه نظارتی کارآمد به اندازه کافی نداشتند. در مجلس نهم برخی از افراد بودند، همچون حجت‌الاسلام ابوترابی به عنوان رئیس هیئت نظارت که نگاه نظارتی با روحیه ایشان چندان سازگار نبود و در مجلس دهم هم دکتر پزشکیان رئیس این هیئت نظارت است.
در مجلس نهم شاخصی دنبال شد که به واسطه آن ده‌ها نفر از نمایندگان موجود ردّ صلاحیت شدند. برخلاف اعتقاد برخی، نظارت فقط مچ‌گیری نیست؛ بلکه نوعی صیانت است. اگر نماینده‌ای رفتار دون شأن نماینده مجلس و خلاف عرف دارد و خدای ناکرده جرمی مرتکب می‌شود، از او مراقبت کنند که به این کار ادامه ندهد و به ریل یک انسان پاکدست و متعهد برگردد؛ ولی این رفتارها در مجلس نهم سبب شد تا ده‌ها نفر ردّ صلاحیت بشوند. طبیعی است که این نظارت، نظارت کارآمدی نبود که مجلس انجام داد. به اعتقاد بنده در مجلس دهم چنین وضعی وجود ندارد و فقط به شکایات نمایندگان از همدیگر یا شکایات و احضاریه‌های دادگستری از نمایندگان بسنده می‌شود که به نظر من کارآمدی چندانی در نظارت بر نمایندگان نمی‌بینیم که این خدمت به نمایندگان هم نیست؛ چون نمایندگان نیازمند تذکر هستند که راهی را ادامه ندهند که به ردّ صلاحیت و بی‌آبرویی‌شان منجر بشود.
* وقتی این کار در معرض اجرا قرار گرفت، به کسی از نمایندگان اخطار داده نشد؟
به طور کلی کلی نمی‌توانم بگویم که اخطاری به کسی داده شده یا نه! اگر نظارت کارآمد باشد سبب حفظ نمایندگان می‌شود. نماینده هم انسان است و ممکن است خطایی داشته باشد. یک خطایی مرتکب می‌شود این هیئت نظارت با یک سازوکار طراحی شده در قانون به صورت طبیعی از تخلفات نمایندگان با خبر می‌شوند.
* از موضوع لابی‌گری در مجلس بسیار صحبت می‌شود؛ درباره این به اصطلاح رایزنی سیاسی توضیح بفرمایید.
منظور از لابی‌گری باید روشن بشود. منظور از لابی‌گری همان رایزنی است؛ نفس اینکه افراد با همدیگر ارتباط داشته باشند، خوب است. لابی‌گری یک بخش درست دارد و یک بخش غلط! بخش درست رایزنی این است که برای نمونه یک طرح خوبی داشته باشید، حتماً نمایندگان باید با هم ارتباط برقرار کنند تا به نتیجه مطلوب برسند که نام آن را در عالم سیاست، لابی‌گری می‌گذارند. این لابی‌گری اشکالی ندارد و لازم است. شما می‌خواهید یک فردی را انتخاب کنید هر فردی یا فراکسیونی براساس سلیقه‌های خودشان تلاش می‌کنند و با افراد رایزنی و لابی‌گری می‌کنند، نفس این کار، خوب و پسندیده است. نباید هر لابی‌گری یک امر مذموم و غلطی تلقی بشود. یک لابی‌گری جنبه منفی هم دارد و آن هنگامی است که از حالت عدالت‌خواهی و شایسته‌سالاری خارج می‌شود. این حالت متأسفانه در مجلس به واسطه بعضی از جریان‌ها وجود دارد. یک جریانی داریم که خیلی تعداد ندارند؛ این لابی‌گری‌های مبتنی بر شایسته‌سالاری نیست؛ در واقع، اینها با لابی‌گری‌های ناشایست کارشان را جلو می‌برند که این ناپسند است.
* به نظر شما، چقدر نیاز است رئیس مجلس و یارانش در هیئت رئیسه از ویژگی‌ها و شاخصه‌های انقلابی‌گری برخوردار باشند؟
طبیعی است اگر مجلس انقلابی باشد نمادش هیئت‌رئیسه است که باید از روحیه انقلابی برخوردار باشد. متأسفانه، در برخی دوره‌ها شاهد هستیم که این روحیه انقلابی‌گری کم شده است.
* در پایان بفرمایید به نظر شما در انتخاب و معرفی کابینه جدید آقای روحانی چقدر به دغدغه‌ها و مطالبات مردمی در جوان‌گرایی و شایسته‌سالاری توجه می‌شود؟
رئیس‌جمهور فردی نیست که روحیه جوان‌گرایی داشته باشد. امیدواریم که البته ایشان وضعیت گذشته را کنار بگذارند و افرادی را که روحیه جوان‌گرایی، انقلابی‌گری و روحیه کار و صداقت و سلامت دارند، در دولت آینده انتخاب کنند. البته معتقد نیستیم هر جوانی هم فرد مطلوبی است؛ چرا که باید روحیه تلاش، کار، خلاقیت و ابتکار داشته باشد تا بتواند مشکلات کشور را حل کند. معتقدیم باید از افراد با تجربه برای مشاوره استفاده شود و کار باید به افراد خلاق و توانمندی سپرده شود که روحیه انقلابی و کارآمد داشته باشند. البته نمی‌توانیم پیش‌داوری کنیم، باید منتظر ماند و دید دولت برای کابینه جدید چه افرادی را معرفی می‌کند. امیدواریم با روحیه صداقت و سلامت و بدون توجه به نفوذی که متأسفانه دولت بر برخی از نمایندگان مجلس دارد، افراد ناشایستی که دولت معرفی می‌کند، برگزیده نشوند. مجلس با روحیه انقلابی‌اش عمل کند و اجازه ندهد کسانی که شایستگی سکانداری وزارتخانه‌ها را ندارند، معرفی شوند.
