طی حکمی از سوی حسن پلارک، رئیس ستاد بازسازی عتبات کشور، علیرضا اکبری به سمت ریاست ستاد بازسازی عتبات عالیات سوریه منصوب شد. اکبری درباره اقدامات ستاد بازسازی عتبات عالیات در سوریه گفت: در پی جنایات و بی‌حرمتی نیروهای تکفیری در سال‌های گذشته، بارگاه منور حضرت زینب(س) دچار آسیب‌هایی شده بود که با همت نیروهای فنی ستاد بازسازی عتبات خوزستان طی حدود دو سال، کار ترمیم و بازسازی خرابی‌ها به اتمام رسیده و طرح توسعه حرم مطهر حضرت زینب(س) در دستور کار است.

  محمدرضا مرادی / زمانی‌که دونالد ترامپ در رقابت‌های انتخاباتی، موفق شد هیلاری کلینتون از حزب دموکرات را شکست دهد، بیشتر مردم آمریکا حیرت‌زده شدند؛ چرا که از نظر آنها ترامپ اصولاً پرستیژ لازم برای رفتن به کاخ سفید را نداشت. از این‌رو از همان روزهای اول علیه وی تجمع‌های اعتراضی زیادی برگزار شد. برخی از مقامات حزب جمهوری‌خواه نیز به صورت آشکار و پنهان علیه ترامپ دست به کار شدند. تنها راه برای خلاص شدن از ترامپ نیز استیضاح است. از این‌رو درباره پرونده‌های مالی وی و همچنین ارتباط با روسیه تاکنون چندین پیشنهاد برای استیضاح ترامپ منتشر شده است؛ اما به نظر می‌رسد این روند در حال تشدید شدن است. 

بر اساس نظرسنجی مؤسسه «گالوپ» اکنون نبود محبوبیت دونالد ترامپ رکورد زده و ۶۰ درصد آمریکایی‌ها عملکرد ترامپ را تأیید نمی‌کنند. از سوی دیگر جریان قدرتمند مخالف ترامپ پرونده‌های متعددی را علیه وی در همه سطوح داخلی و خارجی پیگیری می‌کند که به نظر می‌رسد مهم‌ترین این پرونده‌ها پروژه استیضاح ترامپ است که هر روز ابعاد جدی‌تری به خود می‌گیرد. استیضاح رئیس‌جمهور در آمریکا روند بسیار پیچیده و سختی دارد و به ندرت احتمال موفقیت دارد. قانون اساسی آمریکا به کنگره حق داده ‌است که علیه  رئیس‌جمهور به جرم ارتکاب جرایم بزرگ و خائنانه، اقامه دعوا کرده و در صورت محکوم شدن، او را از کار برکنار کند. این جرایم شامل؛ خیانت، دریافت رشوه، جرایم سنگین اجتماعی و ادای شهادت دروغ است. استیضاح از دو طریق قابل طرح است. اول اینکه، ممکن است دیوان عالی فدرال آمریکا علیه رئیس‌جمهور  اعلام جرم کند و از کنگره بخواهد که وی را به دلیل ارتکاب عمل مجرمانه استیضاح کند؛ دوم اینکه، کنگره خود به طور مستقیم وارد عمل ‌شود و علیه رئیس‌جمهور اعلام جرم کند. 

در هر دو شکل ابتدا باید موضوع استیضاح به تصویب اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا برسد، سپس این مجلس از مجلس سنا درخواست می‌کند دادگاه تشکیل دهد و متهم را محاکمه کند. در چنین صورتی مجلس سنا به یک دادگاه تبدیل می‌شود و سناتورها هر یک نقش دادستان را ایفا می‌کنند. در این جلسات رئیس دیوان‌عالی فدرال دادگاه را اداره کرده و رئیس‌جمهور نیز باید در مقابل اتهامات از خود دفاع کند. پس از شنیدن دفاعیات طرفین، اتهام به رأی گذاشته می‌شود و اگر اکثریت سناتورها رأی به مجرمیت بدهند رئیس‌جمهور برکنار می‌شود. حال نزدیک به 200  نفر از قانون‌گذاران دموکرات کنگره آمریکا با بیان اینکه رئیس‌جمهورشان قانون اساسی را نقض و پول‌های خارجی را به کسب‌وکار تجاری‌اش سرازیر کرده، اقدام قضایی علیه ترامپ را در دستور کار قرار داده‌اند که به باور کارشناسان شروع جدی روند استیضاح ترامپ محسوب

 می‌شود. 

در مجموع ۱۹۶ سناتور و نماینده از شکایتی حمایت کردند که تأکید دارد دونالد ترامپ، ماده‌ای در قانون اساسی موسوم به «درآمدزایی» را نقض کرده است. به گفته قانون‌گذاران، این شکایت چندی پیش در دادگاه منطقه‌ای آمریکا در واشنگتن به جریان افتاد.

برخی از کارشناسان با مقایسه استیضاح نیکسون در جریان مربوط به واترگیت و پرونده‌های کنونی ترامپ به ویژه درباره دخالت روسیه در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا معتقدند که ترامپ باید استیضاح شود.  نیکسون تنها رئیس‌جمهور آمریکا نبوده که استیضاح شده است. بیل کلینتون نیز به دلیل رابطه‌اش با منشی خود در معرض برکناری قرار گرفت؛ ولی با همراهی چهار نفر از جمهوریخواهان با دموکرات‌ها‌، آرای لازم کنگره برای استیضاح او کسب نشد و توانست از مخمصه نجات پیدا کند. بنابراین سایه استیضاح همواره بر سرِ رؤسای جمهور آمریکا وجود دارد. در این میان دونالد ترامپ خطر بیشتری در این باره احساس می‌کند، چرا که زندگی شخصی و کاری وی مملو از حاشیه است، مسئله‌ای که شرایط برای استیضاح وی را راحت‌تر می‌کند. از این رو در هفته‌های آینده باید اخبار بیشتری از روند استیضاح ترامپ شنید.

   حسین عبداللهی‌فر/ ولی‌امر مسلمین جهان هفته گذشته در جمع کارگزاران نظام مطالب بسیار مهمی ایراد فرمودند که بخشی گلایه از گذشته و بدرفتاری‌های انتخاباتی بود و بخشی از آن رهنمود برای مبنا قرار گرفتن از سوی دولت. ایشان در این باره تأکید کردند: «در سال 59 رئیس‌جمهور وقت جامعه را دوقطبی و مردم را به دو دسته مخالف و موافق تقسیم کرد که نباید این تجربه تکرار شود.» این جمله امری از جانب ولی‌فقیه زمان خطاب به دولت وقت است و هیچ ارتباطی هم به انتخابات ندارد، ولو اینکه اساس این حرکت نادرست از گذشته شروع شده باشد، اما الان مهم این است که نباید ادامه یابد و تجربه گذشته که در زمان بنی‌صدر رخ داد و به درگیری میان حزب‌الله و هواداران رئیس‌جمهور وقت منجر شد تکرار شود. اما عده‌ای همین دستور واضح را برای فرار از عمل و تبرئه خود تحریف کرده و مخاطب آن را نامزدهای انتخاباتی جریان مقابل خود معرفی کردند.

یکی از این تحریف‌ها را روزنامه «قانون» در تیتر یک خود در روز چهارشنبه 24 خرداد انجام داد که تحت عنوان «متهم و شاکی عوض نشوند»، نوشت: «در اينكه جريان محافظه‌‌كار و تندروهاي داخلي فرصت‌طلب هستند، سخني نيست، ولي آيا تا اين حد ظلم در حق روحاني رواست؟! گويي اين جريان تمام اقدامات و شيطنت‌هاي خود را براي دريافت اندكي رأي، فراموش كرده‌اند و اميد به آن بسته‌اند كه ملت نيز اين وضعيت را از ياد ببرد، ولي «زهي خيال باطل!»، دوران «بزن و در رو» به پايان رسيده است و امروز بايد همه آنهايي كه در دوقطبي كردن جامعه تقصيركاراند، پاسخگوي اعمال‌شان باشند.»

نویسنده مطلب برای فرار از اجرای این دستور که ناظر به آینده است به چند سال پیش رفته و با اشاره به دوقطبی‌هایی چون؛ انگلیسی و غیر انگلیسی، انقلابی و غیر انقلابی و... می‌نویسد: «بايد از اين جماعت پرسيد شمايي كه ما را ولايي نمي‌دانيد و همه كشور را متعلق به خود مي‌خوانيد، چرا مؤلفه‌اي از نشانه‌هاي ولايتمداري در شما ديده نمي‌شود تا در جواب بيانات رهبر انقلاب، لبيك بگوييد و اعتراف كنيد كه اشتباه كرديم! چرا از دوقطبي كردن جامعه توبه نمي‌كنيد؟!»

این تحریف در حالی صورت می‌گیرد که سایر اصلاح‌طلبان و حتی نظریه‌پردازان آنها از آن به عامل موفقیت یاد کردند، از باب نمونه محمدرضا تاجیک همین هفته گذشته دوقطبی دولت را دوانگاره خواند و گفت: «دوانگاري‌اي كه آقاي روحاني تلاش كرد تا وارد ميدان كند. اين دوانگاري عمدتاً دوانگاري دولتي بود كه با خود صلح، امنيت، رفاه، آزادي، دموكراسي و روابط خارجي، گشودگي در وضعيت اجتماعي و حتي زندگي بهتر اقتصادي را خواهد آورد و دولتي كه با خود وحشت، ناامني، جنگ، انسداد اجتماعي، حصر و انسداد و تصلب سياسي خواهد آورد. بنابراين يك دوانگاري بزرگي ايجاد شد كه خيلي از لايه‌هاي اجتماعي و سياسي را دربرمي‌گرفت و در پس و پشت افكار عمومي و خصوصاً لايه‌هاي فربه قشر خاكستري اين دوانگاري بيشتر جواب داد. هرچه به انتخابات نزديك‌تر شديم، چالش ميان اين دوانگاري‌ها بيشتر و بيشتر شد. فضا را بيشتر قطبي كرد. طبيعتاً اقشار منفعل جامعه را تهييج كرد و آن چيزي حادث شد كه ديديم.»

نکته جالب این است که تاجیک در این گفت‌وگو که روزنامه اعتماد یکشنبه 21 خرداد به چاپ رسانده به ریشه آن در اندیشه‌های ماکیاولی اشاره کرده و می‌گوید: «يادمان نرود كه ماكياولي در كتاب شهريار به او چه اندرزي كرد. وقتي به شاه و شهريار اندرز مي‌دهد، مي‌گويد: «اگر مي‌خواهي مردم داخل كشور عليه تو شورش نكنند و پشتيبانت باشند، همواره آنها را از يك تهديد بزرگ بيروني بهراسان. تهديد بزرگ بيروني موجب انسجام جامعه مي‌شود؛ موجب مي‌شود عليه تو شورش نكنند و در فضا مشاركت ايجابي داشته باشند، نه سلبي.» من نمي‌خواهم بگويم چنين حادثه‌اي دقيقاً در جامعه ما اتفاق افتاد، ليكن بالاخره ناخودآگاه چنين شرايطي وجود داشت. ناخودآگاه شرايطي بود كه مردم را از وضعيتي كه در جامعه ممكن است، حادث شود مي‌هراساند، يا حداقل مردم احساس مي‌كردند كه در حضور هژموني گرفتن و قدرت رقيب چنين وضعيتي امكان حادث شدن دارد.»

 انتخابات پایان یافته است!

لطف‌الله فروزنده، معاون منابع انسانی دولت دهم با انتشار یادداشتی با عنوان «آقای روحانی! انتخابات پایان یافت؛ دروغ‌ها را تمام کنید» نوشته است: «چگونه ۲۰۰/۱ میلیون مسکن مهر اشتغال نداشته است؟ چگونه هزاران طرح عمرانی اشتغال نداشته است؟ چگونه رشد تولیدات کشاورزی و صنایع که در اوج رونق بودند، اشتغال نداشته است؟ چگونه صادرات کالا به کشورهای همسایه اشتغال نداشته است؟ از صداوسیما و همه رسانه‌های متعهد و منصف انتظار داریم بستری فراهم کنند تا به این راهبرد فرافکنی آقای روحانی پایان داده شود و معلوم شود کدام دولت ناکارآمد است.»

مسیر سریع تمدن اسلامی

محمدهادی همایون، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق درباره آتش به اختیار نوشته است: «در مسیر رسیدن به تمدن نوین اسلامی می‌دانیم که دو مرحله انقلاب اسلامی و نظام اسلامی را اجمالاً پشت سر گذاشته و سال‌هاست که در میانه راه، درگیر استقرار دولت اسلامی هستیم تا خود زمینه‌ای برای رسیدن به جامعه اسلامی و در نهایت تمدن اسلامی باشد.» صدور فرمان «آتش به اختیار» از سوی فرمانده‌ای که این عملیات را به عهده گرفته و وضعیت را دائماً رصد می‌کند، حتماً با توجه به پشت سر گذاشتن مرحله نظام اسلامی در این الگو به معنای دعوت به آشوب و بی‌نظمی نیست. تصریح رهبر معظم انقلاب درباره فرمان «آتش به اختیار» به این معناست که ستاد مرکزی در ایفای نقش خود دچار اختلال شده و لازم است نیروهای فرهیخته و آگاه به مأموریت، یعنی دانشجویان در مقام افسران جنگ نرم بدون معطل ماندن برای کسب دستور در چارچوب نظام عملیات کنند.»

روحانی با مرگ برجام چه خواهد کرد؟

با تصویب تحریم‌های جامع موسوم به «اس.722» علیه ایران در مجلس سنا که به تأیید مجلس نمایندگان و امضای ترامپ نیز خواهد رسید؛ عملاً روح و جسم برجام نقض شد. در این میان، سناریوهای ذیل برای مقابله دولت با برجام مفروض است: 1ـ روحانی مرگ برجام را می‌پذیرد و به سهل‌اندیشی، اشتباه محاسباتی و شکست ایده مرکزی دولت خود اعتراف می‌کند. 2ـ روحانی با عمل به سازوکار ماله‌کشی اجازه می‌دهد آمریکایی‌ها برجام را به دلخواه خود اجرا کنند. 3ـ روحانی با اروپایی‌ها، حیات مصنوعی برجام را در وضعیت کما حفظ کرده و افکار عمومی را تخدیر می‌کند. 4ـ روحانی با مقصرتراشی برای هزینه‌های شکست خود، وارد چالش دوگانگی با حاکمیت و زمینه‌سازی برای برجام‌های ۲، ۳ و ۴ می‌شود. در کوتاه‌مدت عمل به سناریوهای 2 و 3 متصور است؛ اما در میان‌مدت باید سناریوی چهارم را به انتظار نشست.

نامه محرمانه!

علیرضا زاکانی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی نوشت: «تحریم‌های جدید فرا رسید. قبلاً هم درخواست کرده بودم نگاه انقلابی دولت به نقض برجام باید با انتشار عمومی نامه آقای ظریف برای مردم روشن شود؛ اما متأسفانه دولت آقای روحانی، این نامه را محرمانه کرد و آن را منتشر نکرد. حال که رهبر معظم انقلاب اعلام کردند، دولت آن نامه را منتشر کند.»

عارف‌کشی

روزنامه «آرمان» در مطلبی نوشته است: «محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید و رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان است که به نظر می‌رسد این جایگاه به ‌واسطه انصرافش از نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۲ به او تعلق گرفته و اکنون باید با تغییراتی در این جایگاه‌ها به نتایج بهتری رسید. برای نمونه عارف در قامت رئیس فراکسیون امید توانایی اقناع نمایندگان برای همراهی با دولت را ندارد که نمونه آن درخواست روز گذشته ۱۵۱ نماینده از رئیس‌جمهور برای ملغی شدن سند ۲۰۳۰ است.»

   حسن خدادی/ گفتمان عقلانيت محور رهبر معظم انقلاب در تمامي ابعاد و در طول فعاليت‌هاي ايشان گفتماني فراگير و مورد قبول تمامي جريان‌هاي دلسوز و خدمتگزار نظام بوده است. نوع نگاه‌هاي تاکتيکي به اين گفتمان در بعد از رحلت حضرت امام(ره) وجود داشته است و اشخاص و دولت‌ها به ویژه رؤساي دولت‌ها نظرات و ديدگاه‌هاي گوناگوني داشتند. معظم‌له در این باب در سخنرانی اخیرشان در حرم امام خمینی(ره) فرمودند: «می‌شنوم گاهی اوقات بعضی در مقابل شعارهای انقلاب، عنوان و مفهوم عقلانیت را مطرح می‌کنند؛ کأنّه عقلانیت نقطه‌ مقابل انقلابی‌گری است؛ نه، این خطا است؛ عقلانیت واقعی هم در انقلابی‌گری است. نگاه انقلابی است که می‌تواند حقایق را به ما نشان بدهد... این عقلانیت است؛ عقلانیت معنایش این است که انسان اصالت‌ها را بشناسد؛ عقلانیت، تکیه‌ به مردم است؛ عقلانیت، تکیه‌ به نیروی داخلی است؛ عقلانیت، تکیه و توکّل به خدای بزرگ است. عقلانیت اینها است؛»(14/3/۱۳۹۶)

در مقاله شماره پیشین به دو شاخص عقلانیت انقلابی (اصل خدامحوری و تسلیم‌ناپذیری) اشاره کردیم و در مقاله پیش رو دو شاخص دیگر(حق‌مداری و مبتنی بودن بر مصالح ملی و اسلامی) را تبیین خواهیم کرد.

۳ـ حق‌مداری

در واقع اساس عقلانیت صحیح و اسلامی «حق‌مداری» است. حق به معناى در ميان طريق راه رفتن و راستى و درستى را دنبال کردن و از روى حكمت چيزى را در جاى خود قرار دادن است. و تبعيت از حق و حق‌مدارى در باب انديشه و نظر، مجهز شدن به سلاح منطق و مزيّن شدن به جامه يقين و دورى از مغالطه‌كارى و خيال‌بافى و پرهيز از تبعيت اشخاص، به جاى تبعيت از قول حق و درست است و در باب عمل، محاسبه نفس، بندگى، خداترسى و ياد مرگ و قيامت، سلوك در طريق حق است و مسلماً وقتى حق براى انسان آشكار شد؛ اهل حق، ملازمان و ياران حق و حقيقت‌اند.

همان‌طور که امیرالمؤمنین(علیه‌الصّلاه والسّلام) فرموده بود: «لا یعرف الحقّ بالرّجال»؛ با چهره‌ها نمی‌شود حق را تشخیص داد. یک چهره‌ موجه محترم است، مورد قبول است، مورد تکریم است؛ اما او نمی‌تواند شاخص حق باشد. گاهی چهره‌ موجهی مثل بعضی از صحابه‌ پیغمبر راه را عوضی می‌روند، اشتباه می‌کنند. باید حق را شناخت، باید راه را تشخیص داد تا بفهمیم این شخص حق است یا باطل. هر که از این راه رفت، حق است؛ هر که از راه حق نرفت، مردود است. حق را باید شناخت. جماعت جوانِ مؤمنِ گردآمده‌ در زیر سقف بسیج و پرچم بسیج، این بصیرت را نشان دادند؛ نشان دادند بابصیرتند. بصیرت، عنصر اول است».( ۲/۸/۱۳۸۹)

۴ـ  مبتنی بودن بر مصالح ملی و اسلامی

 در عقلانیت صحیح منافع ملی و مصالح عالیه اسلامی مغایر با منافع شخصی، حزبی و گروهی است. در موارد و بندهایی از قانون اساسی اشاراتی صریح بر منافع ملی و مصالح عالیه اسلامی وجود دارد که جریان‌های سیاسی نمی‌توانند از آن عدول کنند. با تحلیل  خدمت‌رسانی به مردم در کلام ایشان، می‌توان گفت؛ منافع ملی همواره در رهنمودهای ایشان وجود داشته و دیگر نهادها و دستگاه‌ها هم  براساس قانون موظف به تأمین منافع ملی بوده‌اند. بنابراین منافع ملی و مصالح عالیه اسلامی یکی از شاخص‌های عقلانیت صحیح در ایران اسلامی خدامحور بوده است: «امـا مـصلحت؛ مراد مصلحت شخص من و شما نیست که اگر ما این اقدام را کردیم، ممکن است برای‌مان گران تمام بشود، نه، گران هم تمام بشود! مگر ما که هستیم؟ اگر کاری به مصلحت کشور و به مصلحت انقلاب است؛ ولی به مصلحت شخص من نیست، چه اهمیتی دارد؟ مصلحت یعنی مصحلت انقلاب و این مصلحت همه جانبه است؛ یعنی از رفتار شخصی ما ـ به خصوص شما ـ شروع می‌شود.» (18/4 /۱۳۷۰)

 سکوت دولت در مقابل نقض آشکار برجام

نشریه آمریکایی فوربز (forbes) در یادداشتی زیر عنوان «آشنایی با تحریم‌های جدید علیه ایران» به بررسی اقدام ضد ایرانی سنا پرداخته است. در ابتدای این نوشتار می‌خوانیم: «سنای آمریکا با تحریم‌های جدید خود، هشداری اساسی به ایران داده و پیامی محکم را برای حکومت این کشور فرستاد.» فوربز با تکرار اتهامات غربی‌ها علیه ایران افزود: «این تحریم‌ها، برنامه موشکی ایران، حمایت این کشور از تروریسم منطقه‌ای و بین‌المللی و همچنین نقض حقوق بشر را هدف گرفته است.» این نشریه آمریکایی می‌نویسد: «کارشناسان به «ماهیت قدرتمند» اقدام جدید آمریکا اشاره کرده و تحلیلگران نزدیک به حکومت ایران نیز این اقدامات را به عنوان «مادر همه تحریم‌ها» لقب داده‌اند.» در ادامه این گزارش آمده است: ««فؤاد ایزدی» چهره اطلاعاتی شناخته شده ایران در مصاحبه اخیر خود، به عمق تحریم‌های جدید اشاره کرده و تحریم‌های هسته‌ای را در مقایسه با آن «بچه‌بازی» توصیف کرده است.» فوربز نوشت: «کنار هم قرار دادن «تحریم‌های جدید»، «اظهارات تیلرسون مبنی بر حمایت از تغییر حکومت ایران از طریق اقدامات صلح‌آمیز» و «تلاش‌های اعضای کنگره برای قرار دادن سپاه در لیست سیاه گروه‌های تروریستی» حاوی پیام مهمی برای حکومت ایران است.» فوربز می‌افزاید: «توافق تاریخی هسته‌ای در رساندن هرگونه نفع یا ایجاد نکته‌ای افتخارآمیز برای مردم ایران شکست خورده است. این در حالی است که دولت روحانی درباره این نقض آشکار برجام سکوت کرده است.»

   اسماعیل طزری/ به دنبال تشنج در روابط قطر و عربستان و تحریم قطر از سوی عربستان و تعدادی از همسایگان این کشور، بسیاری از کارشناسان سیاسی منطقه منتظر واکنش ترکیه در این ماجرا بودند. در این میان رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه با حمایت تمام قد از قطر، اعلام کرد: «می‌خواهم به صراحت بگویم ما با وضع تحریم علیه قطر مخالفیم.»

در توضیح این جهت‌گیری اردوغان باید گفت؛ روند رویدادهای سال‌های اخیر خاورمیانه از جمله جنگ در سوریه و تشکیل یک بلوک سیاسی واحد از سوی ترکیه و قطر در حمایت از گروه‌های تروریستی در سوریه و نیز بحران در مصر و مخالفت آنکارا و دوحه با رهبری عبدالفتاح السیسی در عمق بخشی به روابط دوجانبه ترکیه و قطر بسیار مؤثر بوده است تا جایی که این روابط به تشکیل (شورای همکاری‌های عالی استراتژیک) انجامید. ترکیه و قطر در جریان تحولات عربی برای حمایت از اخوان‌المسلمین در مصر، سوریه و لیبی با یکدیگر ائتلاف کردند. آنکارا و دوحه همچنین با کودتای نظامی عبدالفتاح السیسی در جولای سال 2013 به شدت مخالف بودند و پس از اعلام ممنوعیت فعالیت جماعت اخوان‌المسلمین در مصر بسیاری از اعضای آن در ترکیه و قطر پناهنده شدند.

ترکیه و قطر همچنین از گروه فلسطینی حماس که دارای گرایش‌های اخوانی است حمایت جدی به عمل می‌آورند، در حال حاضر دفتر سیاسی حماس در دوحه مستقر است و ترکیه نیز سال‌ها میزبان یکی از رهبران ارشد حماس (صالح العاوری) مؤسس (گردان‌های عزالدین قسام) شاخه نظامی حماس در خاک خود بود.

همکاری‌های آنکارا و دوحه تنها به حوزه مسائل سیاسی محصور نبوده و به ویژه بعد از نزدیکی مواضع دو کشور در سال‌های اخیر درباره مسائل منطقه‌ای ابعاد این همکاری‌ها به حوزه نظامی و اقتصادی نیز تعمیم یافته است. به نظر می‌رسد قطر که بزرگ‌ترین پایگاه هوایی آمریکا در خاورمیانه است (پایگاه العین با بیش از 10 هزار نیرو) سعی دارد تا با توجه به بروز نشانه‌های کاهش حضور آمریکا در منطقه، نقشی پر رنگ‌تر در منطقه ایفا کند. به همین دلیل درصدد است تا با وارد کردن ترکیه به منطقه خلیج‌فارس در برابر نفوذ ایران و عربستان در منطقه موازنه ایجاد کند، از منظر ترکیه نیز که پیگرد بسط نفوذ منطقه در چارچوب رویکردهای نوعثمانی‌گرایانه و کسب قدرت رهبری در بین کشورهای اهل تسنن است که عربستان در حال حاضر داعیه‌دار آن است، تأسیس این پایگاه می‌تواند در مقابل نقش انحصاری عربستان در منطقه ارزیابی شده و هم راستا با برنامه‌های بلندمدت ترکیه برای حضور در خلیج راهبردی عدن (ایجاد پایگاه نظامی در سومالی به بهانه آموزش نظامی به حدود 10 هزار سومالیایی) برای افزایش عمق نفوذ ترکیه از خلیج‌فارس تا شاخ آفریقا در نظر گرفته شود، ترکیه همچنین در پی آن است تا با تأسیس این پایگاه منافع گازی و بازار تسلیحاتی خود را نیز در قطر حفظ کند.

در حوزه مسائل اقتصاد، انرژی و تجاری بعد از تنشی که در روابط ترکیه و روسیه وجود آمد، اردوغان برای جایگزین کردن روسیه برای خرید گاز طبیعی به قطر سفر کرد و قراردادی را با این کشور منعقد کرد.

در مجموع، با توجه به عمق روابط ترکیه و قطر در عرصه سیاست منطقه‌ای و همکاری‌های نظامی و اقتصادی می‌توان دو کشور را دارای منافع راهبردی و بلندمدت در ارتباط با یکدیگر دانست. از این‌رو با آغاز تنش در روابط قطر و عربستان و کاهش کفه ترازوی این کشور در معادلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی در برابر عربستان و هم‌پیمانانش، رجب طیب اردوغان برای ایجاد موازنه در این روند توافق گسترش همکاری‌های نظامی با قطر را که از سوی پارلمان این کشور تصویب شده بود را امضا کرد؛ طبق این توافق، ترکیه و قطر از سال 2015 نیروهای نظامی ترکیه برای آموزش نیروهای قطری در این پایگاه مستقر می‌شوند؛ اما در مواقع بحرانی این نیروها می‌توانند به کمک دولت و ارتش قطر نیز بیایند.