رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله‌العالی) در دیدار جمعی از مدیران، مدرسان و طلاب حوزه‌های علمیه تهران، «هدایت فکری و دینی»، «هدایت سیاسی و بصیرت‌افزایی» و «راهنمایی و حضور در عرصه خدمات اجتماعی» را سه وظیفه عمده روحانیت برشمردند و تأکید کردند: «طلاب باید با کسب صلاحیت‌ها و آگاهی‌های لازم، در دنیای متفاوت امروز خود را برای ایفای مسئولیت‌های تعیین‌کننده در جامعه آماده کنند.» سه تن از مؤسسان و استادان حوزه‌های علمیه در گفت‌وگو با خبرنگار صبح‌صادق این موضوع را تبیین کرده‌اند.
ضرورت توجه به استعدادها و قابلیت‌های طلاب جوان
آیت‌الله سیدعلی اصغر هاشمی علیا*
شأن روحانیت شأن انبیا است که هم به فکر دنیا و هم به فکر آخرت مردم بودند؛ بنابراین ضروری است که روحانیت نیز همین مسیر را دنبال کند.
بنده مؤسس حوزه علمیه شمیران هستم؛ هنگامی که این حوزه را تأسیس کردیم، هیچ کسی آنجا نبود. بنابراین ما کم کم کنار حوزه برادران، حوزه خواهران، صندوق قرض‌الحسنه، خیریه، حسینیه و تالار برای حوزه ساختیم. این کارها در شأن روحانیت است و باید هر کدام از ما به آن عمل کنیم. حضرت آقا نیز همین را گفتند که به فکر مردم باشید.
جایگاه و نقش روحانیت و حوزه علمیه در ایجاد انقلاب اسلامی و حوزه همان است که انبیا انجام دادند. در واقع، انسان تا جایی که قدرت دارد و می‌تواند، باید از امکاناتی که خداوند به او داده است، به نفع جامعه و مردم استفاده کند. به عبارتی، تا سلامت بدن و عافیت دنیوی، منزل و راحتی و آسایش زن و زندگی نداشته باشیم، نمی‌توانیم عبادت و بندگی کنیم. بنابراین، همه چیز باید توأم با هم باشد. جنبه‌های مادی و دنیوی مقدمه جنبه‌های معنوی هستند و انسان در پرتو آسایش بدن می‌تواند جنبه‌های اخلاقی، معنوی و دینی را به دست آورد. پس همه اینها با هم کار را به سر منزل مقصود می‌رساند.
امروز سرنوشت روحانیت و نظام اسلامی در ایران به یکدیگر وابسته است؛ یعنی هرگونه تهدیدی در مقابل نظام، در مقابله با روحانیت نیز هست. در واقع، اسلام وابسته به روحانیت است و اسلام بدون روحانیت، اسلام نیست. به راستی، برای دور ماندن حوزه‌های علمیه از آسیب‌ها، ضروری است که جامعه‌های اسلامی، حوزه‌ها را تقویت کنند. در حال حاضر، حوزه‌ها با مشکلات بسیاری روبه‌رو هستند که مردم و دولت باید به حل این مشکلات رسیدگی کنند. وقتی طلبه از نظر زندگی در مشکلات و سختی باشد، نمی‌تواند برای جامعه نیز مفید باشد. طلبه باید وجودش برای اسلام و دین نافع باشد. بسیاری از طلبه‌ها هستند که کمی درس می‌خوانند، اما بعد به دلیل مشکلات زندگی و اینکه نمی‌توانند گذران امور کنند، طلبگی را رها کرده و به سوی امرار معاش می‌روند. اگر طلبه‌ها را تأمین کنیم و به استعدادهایی که در طلبه‌ها داریم، رسیدگی کرده و از آنها حمایت کنیم، قطعاً به افراد مفید جامعه تبدیل می‌شوند. در حال حاضر، اگر ما ده هزار روحانی باسواد و آگاه به زمان و جامعه داشته باشیم، می‌توانیم دنیا را زنده کنیم.
بنده خودم عمرم در حوزه گذشته است و رنج طلبه‌ها را می‌دانم، اما با وجود بسیاری از مشکل‌ها طلبه‌های بسیاری هستند که با سختی‌ها و مشکلات مبارزه می‌کنند و همیشه مدافع و پاسدار انقلاب هستند و از توجه به فرامین رهبری غافل نمی‌شوند. به هر حال ضعف در همه قسمت‌ها وجود دارد، ولی باید برای رفع این ضعف‌ها بکوشیم تا بتوانیم به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب نیز عمل کنیم.
* مدير حوزه علمیه حضرت قائم(عج) چیذر
عمق‌بخشی به باورها در پرتو حرکت جهادی روحانیون
حجت‌الاسلام سیدجلال رضوی همدانی*
آنچه در دیدار پرتأثیر رهبر معظم انقلاب اسلامی با طلاب و فضلای حوزه علمیه تهران اتفاق افتاد، بیان راهکارهای عملی و دلسوزی نایب امام زمان(عج) برای حفظ خانه امام زمان(عج)، یعنی حوزه‌های علمیه است.
حضرت آقا وظیفه روحانیت را در سه محور اساسی برگرفته از اهداف سلف صالح معرفی کردند که این محورها به شرح ذیل است:محور اول، هدایت فکری و دینی؛ محور دوم هدایت سیاسی و بصیرت‌افزایی و محور سوم حضور در عرصه‌های اجتماعی است که می‌توان اینها را چون چلچراغی روشنگر برای مسیر سعادتمندانه روحانیت در نظر گرفت.
بیانات رهبر معظم انقلاب برگرفته از حکمت، عزت و مقتضیات زمانه است. استمرار جامعه دینی، مسئولیت طلاب و روحانیت است و در این راستا، تبیین اندیشه‌های ناب دینی برای مبارزه با جریان سکولار، اسلام آمریکایی، اسلام انزوا، اسلام التقاط و اسلام ارتجاع است.
فعالیت‌های جهادی در هجرت روحانیت به اقصی‌نقاط جامعه، اعتقادات و باورهای موروثی را عمق و وسعت می‌بخشد که این در بیانات معظم‌له کاملاً مشهود است. استقلال حوزه‌ها از نظر وابستگی مالی به دولت، بسیار مطلوب و خواست امام(ره) و رهبر معظم انقلاب است و تاکنون نیز همین گونه بوده است؛ اما نباید کسانی که با نظام و انقلاب همراهی نداشته‌اند، امروز خود را برای حوزه و طلاب دایه دلسوز نشان دهند و با تمسک استقلال حوزه‌ها بین حوزه و انقلاب فاصله ایجاد کرده و طلاب را از فعالیت‌های علمی، تبلیغی، اجتماعی و انقلابی که رسالت اصلی حوزه‌هاست، باز دارند.
توقع امام زمان(عج) در عصر ظهور وجود حوزه انقلابی است و سربازان حضرت باید پیش از گفتار، با عمل این حقیقت را به تصویر بکشند. خاستگاه انقلاب اسلامی، فیضیه و حوزه‌های علمیه است و باید این پشتیبانی از نظام استمرار یابد تا شاهد تمدن نوین اسلامی باشیم.
سیدجمال‌الدین اسدآبادی، میرزای شیرازی، شیخ فضل‌الله نوری، نواب صفوی، آیت‌الله مدرس، شهید اندرزگو، آیت‌الله غفاری و آیت‌الله سعیدی، شهید صدر از افتخارات اسلام ناب و ماهیت انقلابی بودن حوزه‌ها هستند؛ حتی در دوران دفاع مقدس، حضور خیل عظیم طلاب و فضلا در جبهه و جنگ و شهدای روحانیت، سند این مدعاست.
امروز سیدحسن نصرالله، شیخ علی سلمان، شیخ زکزاکی، شیخ خزعلی عراقی، سیدعبدالملک الحوثی و ده‌ها روحانی مبارز دیگر، از این قبیله جهاد و شهادت نشئت گرفته‌اند. شأن شهادت در راه خدا مافوق همه عناوین و عطایای دنیوی است. اگر دشمنان موفق شوند خاصیت انقلابی حوزه را از آن بگیرند، شاهد انحراف در مسیر انقلاب اسلامی خواهیم بود، از این رو داشتن یک حوزه انقلابی تکلیف همه حوزویان است.
محیط مجازی بهترین فرصت برای القای ایده‌های اسلام ناب و مبارزه با افکار تکفیری گروه‌های التقاطی است که باطن آن صهیونیستی است و نقابی برگرفته از نفاق به نام اسلام به چهره دارد. در محیط مجازی باید نقش‌آفرینی کرد و گفتمان دینی را به منزله یک وظیفه تحقق بخشید. گرچه طلاب عزیز جوان که امروز در محیط مجازی فعالیت می‌کنند و با اخلاص و در امتداد جهاد و مبارزه با دشمن قسم‌خورده میجنگند، کم نیستند.
دشمنان کمر بسته‌اند تا با عرفان‌های کاذب، حلقه‌های معنوی مخالف جهاد و روحیه انقلابی با مروجان اسلام انگلیسی، هیئت‌ها، مدارس علمیه، شخصیت‌های حقیقی و حقوقی را مأیوس کنند؛ اما به فضل الهی و الطاف خاصه حضرت بقیه‌الله الاعظم روحی له الفداء(عج) و رهنمودهای خردمندانه زعیم عالیقدر، آیت‌الله العظمی امام خامنهای، طرفی نخواهند بست.
*مشاور مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور
روحانیت و رسالت مراقبت از انقلاب اسلامی
آیت‌الله روح‌الله قرهی*
روحانیت در مقام کسانی که دین را شناخته‌اند، راهبران جامعه دینی به شمار می‌آیند. اولین وظیفه یک روحانی، این است که نسبت به مطالب دینی و امور جامعه بی‌تفاوت نباشد. روحانیت مرجع و پناهگاه مردم است؛ از این رو باید در امور اجتماعی شرکت کند. روحانی نباید تصور کند که زهد به معنای گوشه‌گیری است؛ این صحیح نیست. زهد به معنای آن است که من در زندگی شخصی خودم مواظبت کنم و تجملات نداشته باشم و در کنار آن به جامعه بشری هم اهمیت بدهم؛ چرا که عزلت‌نشینی با نقش روحانیت که مبلغ و مروج دین است و کار هدایت‌گری جامعه بشری را انجام می‌دهد، منافات دارد. این یکی از نکات بسیار مهمی است که حتماً باید روحانیون بدانند. طبیعتاً روحانی که این گونه به جامعه ورود پیدا می‌کند، انتظار می‌رود که در جامعه نیز زاهدانه زندگی کند و یک زندگی متوسط داشته باشد، نه اینکه زندگی او تجملاتی و به سمت رفاه‌طلبی باشد.
امام باقر(ع) می‌فرمایند: «إیّاکُم وَ الجُهّالَ مِنَ المُتَعَبِّدینَ، و الفُجّارَ مِنَ العُلَماءِ فَإنَّهُم فِتنَةُ کُلِّ مَفتونٍ»؛ بپرهیزید از آدم‌های خوبی که ساده و نادان هستند و همچنین از کسانی که دانا هستند، ولی اهل خیانتند. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرمایند: «قَصَمَ ظَهْرِی عَالِمٌ مُتَهَتِّکٌ وَ جَاهِلٌ مُتَنَسِّکٌ فَالْجَاهِلُ یَغُشُّ النَّاسَ بِتَنَسُّکِهِ وَ الْعَالِمُ یُنَفِّرُهُمْ بِتَهَتُّکِه»؛ دو گروه پشت مرا شکست، یکی عالم و دانشمندی که با تباه‌کاریِ خودش خیانت می‌کند و دیگری جاهلِ ساده‌لوحی که ظاهرش آدم خوبی است. خائن دانا، با علمش خیانتش را توجیه می‌کند و مردم را فریب می‌دهد؛ جاهل متعبّد با ظاهر مؤمنانه‌اش مردم را فریب می‌دهد. عالمی که بی‌پروا و بی‌تقوا باشد، مردم را از دین متنفر می‌کند. روحانیت از هادیان الهی هستند، کار انبیا و حضرات معصومین را انجام می‌دهند، از این رو این روحانیت باید به مسائل جامعه و به ویژه جهان اسلام حساس باشد، نباید سکوت کند و بگوید به من ربطی ندارد؛ چرا که این روحیه مخالف منشور روحانیت است که آیات الهی و روایات شریفه تبیین می‌کنند.
روحانیت وظیفه دارد ضمن اینکه خوب درس بخواند، خوب درس بدهد و در جامعه هم مفید باشد. بنده بارها در درس خارج فقه هم اشاره کرده‌ام که افزون بر آنکه باید خوب درس خواند و خوب درس داد، باید به نتیجه هم توجه کرد، اگر نتیجه آن هدایت و حضور در جامعه نباشد، چه فایده‌ای دارد؟ یکی از نکاتی که باید دقت کنیم، این است که یکی از وظایف روحانیت، از جمله حضور در جامعه و مراقبت کردن از انقلاب است؛ چون این نظام، نظامی مهدوی است. یکی از مسائل اسلام این است که تمام این مبانی فقهی که ما در فقه می‌خوانیم، همه اینها باید در جامعه پیاده شود. سیاست به معنای آن است که بتوانیم اینها را به بهترین وجه در جامعه وارد کنیم.
* مؤسس و رئیس حوزه علمیه امام مهدی(عج)
