گفت‌وگوی صبح صادق با کارشناسان مسائل بین‌المللی درباره جنایت علیه مسلمانان روهینگیا
مجتبی برزگر/ این روزها خبرهای جهان بر روی مسائل کشور میانمار و منطقه روهینگیا متمرکز شده است؛ منطقه‌ای که مسلمانان آن به دست نظامیان و گروه‌های افراطی میانمار مورد هجوم، قتل و کشتار قرار گرفته و خانه‌های‌شان به آتش کشیده شده و اموال‌شان به غارت می‌رود. در سکوت مجامع بین‌المللی و حامیان به اصطلاح حقوق بشری هر روز مسلمانان میانمار طی درگیری به دست بودائیان افراطی و نظامیان کشته می‌شوند و این درگیری‌ها ریشه در اختلافات داخلی این کشور دارد. در واقع می‌توان گفت، یک هولوکاست در این منطقه در حال رخ دادن است و زن، کودک، پیر و جوان آن در حالی جان می‌دهند که مجامع و سازمان‌های بین‌المللی نیز سکوت اختیار کرده‌اند. چندی پیش بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی در ابتدای جلسه درس خارج فقه با اشاره به حوادث فاجعه‌آمیز میانمار، از سکوت و بی‌عملی مجامع جهانی و مدعیان حقوق بشر در قبال این فجایع به شدت انتقاد کردند و با تأکید بر اینکه راه‌حل این قضیه، اقدام عملی کشورهای مسلمان و فشار سیاسی و اقتصادی به دولت بیرحم میانمار است، خاطرنشان کردند: «جمهوری اسلامی باید علیه ظلم در هر نقطه از جهان، صریح و شجاعانه، اعلام موضع کند.» در همین راستا، معظم‌له تشکیل سازمان همکاری‌های اسلامی با موضوع فجایع میانمار را ضروری خواندند. در زمینه ظرفیت‌های دیپلماسی فعال و حمایت از آوارگان و مهاجران مسلمان میانماری نظر دکترحسین شیخ‌الاسلام و دکترسعدالله زارعی دو نفر از تحلیلگران مسائل بین‌المللی را جویا شدیم که به استحضار شما نیز خواهد رسید.
*رهبر معظم انقلاب پیشنهاد دادند برای مقابله با نسل‌کشی در میانمار هر چه زودتر کنفرانس اسلامی برگزار شود؛ نظر شما در این باره چیست؟
شیخ‌الاسلام: این وظیفه همه مسلمانان، خاصه کشورها و حکومت‌های اسلامی است که از حقوق مسلمانانی که پراکنده هستند و جایگاهی ندارند دفاع کنند. کشورهای اسلامی که دارای سازمان مستقلی هستند باید این موضوعات را در دستور کار خود دهند و بهنگام وارد عمل شوند؛ چرا که این روش به نوعی کاربردی‌ترین روش است. بسیاری از کشورهای اسلامی دادوستدهای زیادی با میانمار دارند که از این مهم می‌توانند به مثابه یک اهرم برای متوقف کردن این جنایت بهره گیرند. از نظر دیگر، متأسفانه این یک طرح استکباری و سیاسی است که مسلمانان را از آنجا اخراج کنند. سازمان‌های بین‌المللی در این راستا آن طور که باید و شاید نتوانسته‌اند به وظایف‌شان عمل کنند. می‌دانید که استکبار وقتی در ذیل رشادت‌ها و ایثارگری‌های مردم عراق و سوریه و کمک مستشاری برخی از کشورها، از جمله ایران به بحث مقاومت دید که داعش، مولود تروریستی‌اش در حال افول و نابودی است، پروژه جدیدی به نام میانمار را به راه انداخته تا کشورهای اسلامی را یک بار دیگر در معرض ضعف قرار دهد.
زارعی: برای اینکه حساسیت قضایای روهینگیا و ماجرای میانمار بهتر بررسی و تحلیل شود، تصور کنیم شهروندان میانماری مسیحی هستند و چنین سرگذشتی از سوی دولت یا ارتش یا حتی بودایی‌ها علیه مسیحیان وجود آمده، در این صورت سازمان ملل، کشورهای اروپایی و آمریکایی چه کار می‌کردند؟ آیا لحظه‌ای در محکوم کردن این ماجرا و تلاش برای متوقف کردن این موضوع تعلل می‌کردند؟! در موارد مشابه شاهد بودیم وقتی داعش در عراق به ایزدی‌ها که شبه‌مسیحی هستند، تعرض کردند سازمان ملل و کشورهای اروپایی چه واکنش تندی نشان دادند. از این رو، کشورهای اسلامی باید بدانند که رسالت سنگینی بر دوش دارند و دفاع از مظلومان میانماری نه تنها به دلیل مسلمان بودن، بلکه به دلیل انسان بودن دارای اهمیت است. در واقع میانمار سنگ محک کشورهای اسلامی است و اگر واکنش نشان ندهند در موارد دیگر هم خودشان مورد تعرض قرار می‌گیرند. در واقع وقتی یک ملتی در مقابل حادثه‌ای از خود سستی نشان دهد، در مورد حوادث و موضوعات دیگر هم مورد طمع قرار می‌گیرد.
* برای مقابله با این فاجعه در سطح بین‌المللی چه راهکارهایی وجود دارد؟
شیخ‌الاسلام: فکر می‌کنم مهم‌ترین راهکار مقابله با این فاجعه و سریال جنایت‌ها و کشتار علیه مردم بی‌دفاع و مظلوم روهینگیا، این است که مسلمانان، دولت‌ها و کشورهای اسلامی به پا خیزند و وظیفه‌شان را انجام دهند.
زارعی: کشورهای اسلامی، از جمله جمهوری اسلامی ایران یا کشور بانفوذ و تأثیرگذاری نظیر هند که ارتباطات گسترده‌ای با دولت میانمار دارد می‌توانند از طریق روابط اقتصادی و غیر اقتصادی وارد شوند و دولت هند را به اعمال فشار بر میانمار وادار کنند. اگر هندی‌ها اراده کنند به راحتی می‌توانند جلوی این نسل‌کشی را بگیرند، روابط سیاسی و اقتصادی می‌تواند مسئولانه و بدون تعلل مورد استفاده قرار بگیرد و وضعیت فعلی میانمار را متوقف کند.
*چطور می‌شود جامعه اسلامی را برای مقابله با این جنایت، بیدار کرد؟
شیخ‌الاسلام: یک بخش عمده‌ای از این مقابله به تبلیغات و کار رسانه‌ای قدرتمند برمی‌گردد. متأسفانه اکثر کشورها به دلیل اینکه زیر یوغ استکبار هستند نتوانستند ورود خوبی به این مسئله داشته باشند، اما باید از ظرفیت‌های بین‌المللی و راهکارهای به روز استفاده کرد و برای بیدار کردن مجامع بین‌المللی و برخی از غفلت‌هایی که در حوزه دیپلماسی اسلامی صورت گرفته، فشار آورد.
زارعی: امروزه جوامع اسلامی در یک سکوت خبری در برابر این فاجعه قرار گرفته‌اند. در واقع، مسلمانان بنابر بحران‌های موجود هر یک سرگرم مسائل داخلی خودشان شده‌اند؛ در حالی که اگر ما به ریشه این مسائل به ظاهر داخلی کشورهای اسلامی توجه کنیم، اینها کم‌وبیش منشأ مشترک دارند. اگر آن منشأ مشترک مورد هدف قرار نگیرد، مسائل داخلی کشورهای اسلامی به این سادگی حل‌وفصل نمی‌شود. در مسئله تروریست که تک‌تک کشورهای اسلامی با آن درگیر هستند، باید گفت که تروریست پدر و مادری دارد و باید به طور مشترک علیه زادگاه تروریست وارد عمل شد. درباره مسئله میانمار هم حقیقت مطلب این است که در اینجا مسلمانان آنچنان سستی نشان می‌دهند که باید منتظر حوادث مشابه در هرجای دیگری در جهان اسلام بود. کاری که باید در وهله اول انجام داد، اطلاع‌رسانی و کار تبلیغی مناسب است. خطرهای سکوت در برابر چنین جنایت‌هایی باید بررسی و فاجعه به خوبی بیان شود تا یک حرکت مشترک دسته‌جمعی در جهان اسلام علیه این جنایات شکل بگیرد.
*چرا در عصر ارتباطات، رسانه و گسترش اطلاعات همچنان فضا به گونه‌ای مدیریت می‌شود که جامعه جهانی چشم به روی این جنایت بزرگ ببندد و عده‌ای به راحتی به جنایت‌های خودشان ادامه بدهند؟
شیخ‌الاسلام: تبلیغات و کارهای رسانه‌ای می‌تواند مؤثر باشد. در زمینه جنایت اخیر هم یک‌سری واکنش‌ها و غوغای رسانه‌ای سبب شد تا این فاجعه بیش از پیش جدی گرفته شود. ما باید از این فرصت ایجاد شده نهایت استفاده را ببریم و با فضاسازی سایبری‌مان به دیگر ملل اطلاع‌رسانی کنیم تا مجامع بین‌المللی بیدار شوند.
زارعی: کاملاً واضح است تضعیف مسلمانان در دستور کار غرب قرار دارد. در همین سال‌های گذشته کاریکاتورهایی از نشریات اروپایی با هدف بی‌حرمتی به پیامبر اسلام(ص) منتشر شد؛ که هدف آن، این بود که تحریکی ایجاد کنند و آشوبی به راه بیندازند تا در این آشوب در آن جاهایی که مسلمانان در اقلیت روبه‌رشد هستند، کاری کنند که جلوی رشد اسلام گرفته شود. کاری که دولت یا ارتش میانمار انجام می‌دهد، دست کمی از دولت ایتالیا، اتریش، فرانسه و انگلیس در زمینه حمله و بی‌حرمتی به مقدسات اسلامی ندارد. ما باید اینها را در یک مسیر قرار دهیم؛ آنگاه شاهد خواهیم بود که ریشه‌های چنین اتفاقاتی در جهان اسلام خشک می‌شود.
*آیا برگزاری نشست اسلامی یا بین‌المجالس اسلامی می‌تواند در این راستا مؤثر باشد؟
شیخ‌الاسلام: اینها باید حرکت‌شان را جدا از هرگونه نتیجه انجام دهند. مقرّ بین‌المجالس اسلامی یا بین‌المجالس آسیایی در تهران است؛ اینها باید کار کنند به ویژه آنکه وابستگی‌های کمتری به قدرت‌های بزرگ دارند.
زارعی: به طور طبیعی نشست اسلامی یکی از آن جاهایی است که باید واکنش سریع نشان بدهد و نگذارد چنین مصیبت‌هایی در سکوت خبری ادامه پیدا کند.
*چرا جمهوری اسلامی آن‌طور که باید و شاید با این موضوع در چند سال گذشته برخورد نکرده است؟
شیخ‌الاسلام: به نظر من، جمهوری اسلامی برخلاف انتقادات بسیار، در ماجرای میانمار وظیفه خود را خوب انجام داده و می‌دهد. از جمله اینکه در نشست اسلامی آقای روحانی، رئیس‌جمهور مطرح کردند که «ما تلاش کردیم کمک برسانیم. هیئت‌هایی را به سازمان‌های بین‌المللی فرستادیم و صدای‌مان را بلند کردیم.» از عالی‌ترین مقام که رهبر معظم انقلاب باشند تا روزنامه‌نگارهای‌مان در این قضیه دخیل هستند.
زارعی: متأسفانه، اولویت وزارت خارجه ما گسترش مناسبات با جهان اسلام نیست؛ وزارت خارجه ما یکی دو نقطه مرکزی سیاسی را علامت‌گذاری کرده و همه توجهات وزارت خارجه در آنجاست. اگر حجم مسافرت‌های وزارت خارجه را مشاهده کنید، متوجه می‌شوید که اساساً شرق آسیا، آفریقا و حوزه عربی در برد دیپلماتیک ما نیست یک حوزه‌های خاصی مورد توجه دیپلماتیک ماست که این مسئله سبب می‌شود وقتی حادثه‌ای در جایی علیه مسلمانان پیش می‌آید، ما اساساً خبر را با تأخیر دریافت کنیم و در وقت واکنش هم به حداقل‌ها بسنده می‌شود؛ در حالی که شأن یک کشور انقلابی بیش از اینهاست.
