سردار بهروز اثباتی، فرمانده قرارگاه فضای مجازی ستاد کل نیروهای مسلح معتقد است: مخاطب کودک و نوجوان در حوزه دفاع ‌مقدس فراموش شده است. باید برای مخاطب کودک و نوجوان محتوای دفاع مقدس تولید کرد، اما امروز آثار ما در این حوزه بسیار کم است؛ چرا که اغلب نویسندگان فکر می‌کنند با فعالیت در این حوزه اعتبار و شهرت‌شان محدود می‌شود. هنر نیز یکی دیگر از موضوعاتی است که در حوزه دفاع مقدس فراموش شده و باید مورد توجه قرار گیرد.

 علیرضا جلالیان/ عناوین علمی و فقهی شاید هیچ یک بیان‌کننده واقعیت نباشد. نویسنده است و متفکر. در کسوت جانشینی نماینده ولی فقیه در سپاه چند سالی است که خدمت می‌کند. نگاه علمی او بسیار بارز است. خودش از سر تواضع می‌گوید بیش از 50 ماه فقط شاهد رزمندگان بوده؛ اما وقتی به خاطراتش مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم که در کنار آنها خود هم یک رزمنده تبلیغی بوده است. همزمانی بزرگداشت هفته دفاع مقدس و دهه اول محرم امسال، ما را بر آن داشت تا درباره این تقارن پر معنا در خدمت حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالله حاجی‌صادقی، جانشین نماینده ولی فقیه در سپاه باشیم که در ادامه ماحصل گفت‌وگوی اختصاصی خبرنگار صبح صادق با وی را می‌خوانید.

* اصولاً چه ارتباطی را می‌توان بین دفاع مقدس هشت ساله با فرهنگ عاشورا جست؟

تقارن هفته دفاع مقدس با ایام محرم امسال یادآور یک هویت و ماهیت مشترک بین دو حادثه بزرگ است. البته هیچ چیز با نهضت و قیام امام حسین(ع) قابل مقایسه نیست؛ ولی این یک واقعیت است که دفاع مقدس ما از همان فرهنگ عاشورایی نشئت گرفته است. عاشورا و نهضت کربلا آغازی بی‌پایان و طلوعی بی‌غروب بود که در همه عرصه‌ها و در همه زمان‌ها و مکان‌ها استمرار دارد. جبهه امام حسین(ع) با جبهه یزید و کفر همواره در حال درگیری هستند و این مبارزه پایان ندارد و فقط نیروهایش عوض می‌شوند. یزیدها تغییر می‌کنند و نیروهای وفادار و صحابه امام حسین(ع) نیز عوض می‌شوند؛ اما نهضت حسینی همیشگی است. می‌دانیم که نهضت کربلا و عاشورا فقط در سال 61 دین خدا را احیا نکرد؛ بلکه دین خدا را هر سال احیا می‌کند. عاشورای هر سال کربلای هر سال و دهه محرم هر سال احیاکننده دین بوده و خواهد بود. دفاع مقدس ما یکی از تجلیات و آثار نهضت امام حسین(ع) است که مردم و نیروهای وفادار انقلاب اسلامی با همان شعار «هیهات من‌الذله»، با همان شعار «انی احامی ابداً عَن دینی»، با همان شعار «أُرِيدُ أَن آمُر بِالمَعرُوفِ وَ أَنهي عَنِ المُنكَرِ» و شعار دفاع از حق، با همان ماهیت و همان شعار آن را آغاز کردند. آنچه دفاع ما و این ایستادگی را مقدس کرد، به دلیل ماهیت عاشورایی و حسینی بودنش بود؛ وگرنه جنگ زیاد واقع شده و درگیری‌ها فراوان بوده، اما چرا این مقدس شد؟ به دلیل همان روحیه عاشورایی. می‌دانیم رزمندگانی که در دوران دفاع مقدس هشت ساله می‌جنگیدند، شعارها و جهت‌گیری‌های‌شان همان شعارهای عاشورا و امام حسین(ع) و عشق به دیدار آقا اباعبدالله(ع) بود. در واقع، ما در نهضت بزرگ دفاع مقدس‌مان همان صحابه امام حسین(ع) را در افق تاریخ امروزمان شاهد بودیم.

* آیا این تجلی عاشورایی در جبهه مقاومت و در مدافعان حرم امروز هم وجود دارد؟ 

همان‌طور که عرض کردم، تداوم حرکت عاشورایی در دهه اول انقلاب در برابر صدام که دست‌نشانده استکبار بود، در قالب دفاع مقدس هشت ساله انجام شد و امروز در برابر دشمنان متجاوز به حریم اهل بیت(ع) و در دفاع از حرم تداوم‌ یافته و نهضت عاشورا در قالب دفاع از حرم و عزیزانی که در آن صحنه هستند، تداوم دارد و این هم در تداوم حرکت یاران امام حسین(ع) است که انجام می‌شود. به عبارتی، دفاع مقدس تعطیلی‌بردار نیست. ممکن است جبهه‌ها و میدان‌های جنگ عوض شود؛ اما نهضت حسینی و دفاع مقدس هرگز تعطیل‌بردار نیست و امروز شاهد جلوه دیگری از همان دفاع مقدس هستیم؛ از این رو با صراحت می‌گوییم که دفاع از حریم هم دفاعی است مقدس، مانند دفاع مقدس هشت ساله.

* لطف کنید خاطراتی از دوران دفاع مقدس را که نشان‌دهنده همین مفهوم است، نقل کنید.

خاطرات فراوانی وجود دارد. من خودم شاید اهل رزم نبودم؛ اما شاهد رزمندگان و در خدمت آنها بودم. بیش از 50 ماهی که در صحنه حضور داشتم، با همه وجود در مقام کسی که شاهد بوده، شهادت می‌دهم که اعتقاد اینها و خواسته‌های اینها همان خواسته‌های عاشورایی بوده است. در سال 59 در آن شرایط سخت دفاع مقدس در جمع عزیزان سپاه خرمشهر حضور داشتم، آنها بسیاری‌شان می‌نالیدند که چرا شهید نشدند؟ عرض می‌کردم که چرا برای شهادت این‌گونه غبطه می‌خورید؟ می‌گفتند ما شهادت را رسیدن به وصال محبوب و رسیدن به صحابه امام حسین(ع) می‌بینیم و همه اینها تجلی معنویات و روحیه عاشورایی آنها بود. به یاد دارم روزی جهان‌آرا، فرمانده دلاور و شهید سپاه خرمشهر به من گفت: «قم که می‌روی سلام مرا به آیت‌الله مشکینی برسان و بگو ما فرماندهان تلاش می‌کنیم اول شکم رزمندگان را ـ با همه سختی‌های آن موقع ـ از غذا پر کنیم و سلاح آنها را از مهمات؛ اما در این جبهه و در این دفاع مقدس آنچه می‌جنگد، نه شکم پر است و نه سلاح پر، بلکه ایمان و روحیه عاشورایی است که تقویت و تربیتش با شماست.»

به یاد دارم که در عملیات کربلای 5 در کانال ماهی دشمن پاتک بسیار شدیدی زده بود؛ به گونه‌ای که گردان‌های ما زمین‌گیر شده بودند و نمی‌توانستند از کانال‌‌ها بلند شوند؛ ولی یک لحظه یک طلبه جوان که بعداً شهید شد، به نام شهید اکبرزاده بدون سلاح ایستاد، یک پرچم یا حسین بلند کرد و با یک شعار «یا حسین» همه رزمندگان را بلند کرد و حرکت داد. فریاد زد «هر که دارد هوس کرب‌وبلا بسم‌الله» من دیدم همه بچه‌ها از زمین کنده شدند و یک موج ایجاد شد و پاتک دشمن را با شدت تمام به هم زدند و آنها را عقب راندند.این جهت‌گیری «هر که دارد هوس کرب‌وبلا» است که در دفاع مقدس جاری بود و ما را به پیروزی ‌رساند.

* به نظر می‌رسد عاشورایی که به نهضت مهدوی نرسد، ناقص است، چه ارتباطی بین دفاع مقدس با نهضت مهدوی وجود دارد؟

در روایات آمده است، عاشورا شروع نهضت و عملیاتی است که مرحله نهایی‌ آن را امام زمان(عج) در آخرالزمان انجام می‌دهد. این رابطه نهضت امام حسین(ع) با مهدویت است و این نهضت ادامه دارد و دفاع مقدس ما هم در تداوم نهضت حسینی زمینه‌ساز، فراهم‌کننده و آماده‌کننده جهان برای نهضت مهدی(عج) است. اساساً بزرگ‌ترین رسالت انقلاب اسلامی ما زمینه‌سازی همین نهضت ظهور است. در واقع، انقلاب اسلامی به این معنا است که امام زمان(عج) ما مالک اشتر خود را فرستاده تا ما آماده شویم و با این انقلاب شرایط حضور و ظهور ایشان را در سطح جهان آماده کنیم. بنابراین هم نهضت عاشورا و هم انقلاب اسلامی هر دو مراحل پیش از نهضتی هستند که زمینه‌ساز این نهضت مهدوی خواهند بود. انقلاب اسلامی همیشه در حال دفاع مقدس بوده؛ یک جلوه در هشت سال و جلوه دیگر در دفاع از حرم و جلوه‌هایی هم در برابر فتنه‌ها.آنچه در هفته دفاع مقدس مهم است، اینکه فراموش نکنیم دفاع مقدس از اسلام تعطیلی‌بردار نیست و چون جبهه استکبار همچنان دارد توطئه می‌کند، این دفاع مقدس ادامه دارد. در دفاع هشت ساله پیروز و سربلند بودیم و باید سعی کنیم در دفاع‌های مقدس دیگر هم این طور

 باشیم. 

* در پایان اگر بیان نکته‌ای را ضروری می‌دانید، بفرمایید.

گرامیداشت هفته دفاع مقدس، گرامیداشت یک حادثه تاریخی نیست؛ همان‌طور که گرامیداشت حادثه عاشورا هر سال گرامیداشت یک حادثه برای 1400 سال قبل نیست؛ بلکه احیای ارزش‌ها و به معنای الهام گرفتن و درس گرفتن و حضور در جبهه‌ای است که امام حسین(ع) شروع کردند و پس از انقلاب اسلامی در هشت سال دفاع مقدس تداوم یافت و تا قیام مهدی(عج) ادامه خواهد داشت.

 امین پناهی/ «عاشورا یک حادثه‌ تاریخىِ صرف نبود؛ عاشورا یک فرهنگ، یک جریان مستمر و یک سرمشق دائمی برای امت اسلام بود. حضرت ابی‌عبدالله(ع) با این حرکت، که در زمان خود دارای توجیه عقلانی و منطقی کاملاً روشنی بود، یک سرمشق را برای امت اسلامی نوشت و گذاشت. این سرمشق فقط شهید شدن هم نیست؛ یک چیزِ مرکب و پیچیده و بسیار عمیق است. سه عنصر در حرکت حضرت ابی‌عبدالله(ع) وجود دارد: عنصر منطق و عقل، عنصر حماسه و عزت و عنصر عاطفه.»این همه آن چیزی است که حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) در طول تاریخ برای مسلمانان و آزادگانی که اراده کرده‌اند در مقابل ظلم جباران بایستند، به یادگار گذاشتند. در واقع، می‌توان گفت این حرکت یک حرکت تک‌بعدی نبوده و نمی‌توان آن را به زمان خود آن حضرت منحصر دانست. حرکت حسین‌بن‌علی(ع) از مدینه شروع شد، اما در کربلا به پایان نرسید؛ بلکه در رگ‌های تاریخ برای همیشه جاری است.هر حرکتی در هر جای جهان شکل گرفته است که اصالتش از حرکت کربلا نشئت گرفته بوده، قطعاً توام با پیروزی بوده و هر زمان که حرکتی علیه آن ایجاد شده، محکوم به شکست بوده است. امام حسین(ع) با حرکت خود در مقابل ظلم نشان می‌دهند، وظیفه انسانی هر انسان در مقابل ظلم عبارت است از مقاومت. فرقی ندارد محل زندگی این انسان کجاست و به کدام آیین است. آزاده که باشد، راه حسین(ع) برایش صراط مستقیم است و هر راهی غیر از آن رو به اسفل‌السافلین.«مقاومت» کلیدواژه اصلی حرکت امام حسین(ع) است که در طول تاریخ از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. حرکت امام(ع) از مدینه به کربلا دو وجه اصلی دارد که یکی زیر بار ظلم نرفتن و دیگری جهاد با جان، مال و ناموس است. اگر نتوانیم بگوییم وجه اول نسبت به وجه دوم ارزش و اهمیت بیشتری دارد، قطعاً سهم کمتری هم ندارد.در واقع اولی مغز حرکت و زمینه‌ساز برای دومی است. انقلاب اسلامی ایران نیز که مبنای آن بر اساس حرکت انبیا و اولیا از ابتدای تاریخ و بر اساس اسلام ناب محمدی بوده، در مراحل مختلف از حرکت امام حسین(ع) الگوبرداری کرده است. کمتر از دو سال از پیروزی این انقلاب می‌گذشت که جمهوری اسلامی با جنگی نابرابر مواجه شد، جنگی که می‌توانست در مدت کوتاهی هر کشور قدرتمندی را از پای درآورد.جنگ شروع شده بود و تکلیف نیز مشخص بود. باید حسین‌وار در مهلکه قرار گرفت و مقاومت کرد. جنگید اما نه برای شهادت و پیروزی، بلکه برای آنکه نشان دهیم مقاومت تنها راهی است که حسین‌بن‌علی(ع) جلوی پای‌مان قرار داده است. مقاومت در مقابل ظلم و ظالم تنها راهی است که چه پیروز شوی و چه شکست بخوری، پیروزی. با یک نگاه جزئی می‌توان متوجه شد که فرهنگ عاشورا و حرکت کربلا در تمام شئون دفاع از سرزمین مقدس اسلامی جاری است. اینکه وقتی در حال دفاع هستی، کشته ‌شوی اما به ذلت نیفتی، ترجمان فرهنگ کربلاییِ حسین (ع) است در دفاع مقدس. دفاع مقدسی که در شهریور 59 شروع شده بود و با پذیرش قطعنامه پایان نپذیرفت؛ چرا که تمامش برگردان امروزی حرکت حسینی بود، پس باید همچون حرکت امام حسین(ع) تداوم پیداکند.کربلا را در آینه دفاع مقدس دیدیم و امروز برای همگان به منزله پاره‌ای از حرکت عاشورا که در نزدیکی‌های ما اتفاق افتاده است، الگویی زنده است؛ اما امروز دفاع مقدس از مکتب عاشورا نو به نو در حال انجام است. گاهی یمن با تمام مختصاتش می‌شود کربلا، یک روز بحرین و روز دیگر دیرالزور، حادثه‌ها تکرار نمی‌شود؛ اما در بستر تاریخ در جریان هستند و هر بار یک زمان و یک مکان را برمی‌گزینند برای عاشورا و کربلا برمی‌گزینند که همه روزها عاشورا و همه زمین‌هاکربلاست.

 رحیم محمدی/ در دفاع‌ مقدس که موجب استحکام انقلاب اسلامی شد، قشرهای مختلفی نقش‌آفرین بودند که یکی از این قشرها، بانوان هستند. این قشر از جامعه که در شکل‌گیری و پیروزی انقلاب نقش بسزایی داشت، در دوران دفاع‌ مقدس و حتی پس از پیروزی انقلاب نیز با تلاش‌هایی که در تربیت فرزندان انقلابی و مکتبی انجام دادند، چه در دورانی که همسران‌شان در جبهه‌ها بودند و چه در دوران پس از شهادت آنها، به تعبیری حماسه‌آفرین

بودند.

اکنون نیز که سال‌ها از دوران دفاع مقدس می‌گذرد، نقش و تأثیر بانوان در تربیت فرزندان مکتبی و نسل عاشق شهادت، همچنان در جای‌جای کشورمان مشاهده می‌شود. از این روی به مناسبت فرا رسیدن هفته دفاع مقدس خبرنگار صبح صادق گفت‌وگویی را با «مریم مجتهدزاده» همسر سیدمحسن موسوی‌ـ که به همراه حاج‌احمد متوسلیان در لبنان ناپدید شد‌ـ ، رئیس سازمان نشر آثار و ارزش‌های مشارکت زنان در دفاع مقدس انجام داده که ماحصل آن در ادامه آمده است.

*زنان ایران اسلامی در دوران دفاع مقدس در کنار مردان که با دشمن مقابله می‌کردند، چه نقش‌هایی ایفا کردند؟

زنان در دوران دفاع مقدس و در پشت جبهه نقش ارزنده‌ای ایفا کردند که بدون همدلی و همیاری آنان امکان نداشت مردان به تنهایی از عهده همه امور جنگ برآیند.

امروزه نیز زنان نسبت به گذشته، سهم بیشتری در مسیر رشد و تعالی ایران اسلامی ایفا داشته‌اند. در همین مدت، قدرت و منزلت زن ایرانی تا به آن حد رسیده است که در بیشتر دوره‌های مجلس شورای اسلامی یا شورای اسلامی شهر و روستا حضور فعالانه

دارند. 

همچنین، تاکنون تعدادی از زنان ایرانی توانسته‌اند به بالاترین رده‌های مدیریتی دست یابند؛ زنان مؤمن و عفيفه‌ امت ایرانی‌ـ اسلامی که در حفظ عقيده خود سخت کوشا بوده و با برخورداری از ثبات‌قدم و روحيه ايثار و شهادت راه حق را ادامه می‌دهند.

گفتنی است، زنان گذشته از دوران جنگ که به اقتضای شرایط، وظایف و مسئولیت‌هایی را به عهده داشتند، در دوران پس از جنگ نیز در عرصه‌های‌ اجتماعی و خانوادگی نقش بی‌بدیلی ایفا کرده‌اند.

امروز شاید نقش زنان در جنگ نرم و نفوذ فرهنگی کم اهمیت‌تر از حضور فیزیکی آنان در عرصه جنگ و جهاد نباشد و در این مسیر الگوی امت ایرانی، زن مسلمان الگویی تمام‌عیار در ایجاد بستری مناسب به منظور رسیدن به سعادت معنوی خانواده خواهدبود.

*در همین راستا، نقش تربیتی بانوان در حوزه تربیت نسل امروز و فرزندان شهدا به چه شکلی نمود پیدا کرده است؟

عمده وظیفه تربیتی جامعه برعهده مادران است. نمی‌توان از نقش کلیدی زنان در تربیت و اصلاح افراد اجتماع غافل شد. به‌تبع آن از نقش مادران شهدا در آماده‌سازی رزمندگان اسلام و مجاهدان راه حق که نقشی بی‌بدیل و انکارناپذیری نیز دارند، نمی‌توان گذشت. مادران و همسران شهدا با الگو گرفتن از بانوی بزرگ اسلام باید همواره فرهنگ ایثار و شهادت را در جامعه ترویج دهند. 

خانواده‌های معزز و معظم شهدا به دلیل اینکه انقلاب پیروز و حفظ شود، هزینه سنگینی پرداخت کرده‌اند و در حال حاضر نیز بیش از دیگران در مسیر ولایت و استقلال کشور گام برمی‌دارند و همواره دغدغه حفظ و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت را در کشور داشته‌اند. گذشت و ایثار خانواده‌هایی که از جان چند فرزند یا همسران خود برای پیروزی اسلام و کشور گذشتند، نشان‌دهنده عمق ایثار مادران و همسران شهداست.

اینجاست که شهدا و جانبازان انقلاب در دامن مادرانی شایسته پرورش یافتند و اینگونه با جان و دل از میهن و مردم خود دفاع و جان‌فشانی کردند و به مقامات معنوی والایی دست یافتند و برای کشور افتخارآفرینی کردند. نقش تعیین‌کننده و راهبردی مادران شهدا در تربیت فرزندانی، همچون شهدای انقلاب اسلامی یا دفاع مقدس یا حتی مدافعان حرم ارزنده بوده و دختران جوان باید از مادران شهدا الگو بگیرند و در مسیر تحقق اهداف شهدا قدم برداشته و فرزندان موفقی برای خدمت به جامعه تربیت

کنند.

* با توجه به جنگ نرمی که پیش رو داریم و تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر حضور جوانان در این عرصه، بانوان جوان و مادران امروز چه وظیفه‌ای دارند؟

با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب، رسالت امروز بسی سنگین‌تر است! اگر دیروز، با تهاجم نظامی دشمن مواجه بودیم، امروز با شبیخون فرهنگی و جنگ نرم مواجه هستیم که حربه‌ای برنده‌تر است.

از این رو باید خود را موظف و مکلف بدانیم تا با توکل به خدا و با سلاح ایمان، علم، عفت، پاکدامنی، ایثار، شجاعت و شهامت و با الگوپذیری از حضرت فاطمه‌زهرا(س) و حضرت زینب(س) و شیرزنان حاضر و با اطاعت کامل و بی‌چون ‌و چرا از ولایت مطلقه فقیه، دشمنان قسم‌خورده اسلام و انقلاب را در رسیدن به هدف‌شان که همان شکست انقلاب و نابودی اسلام است، ناکام گذاشته و با جدیت و تلاش، شاهد بالندگی و گسترش روزافزون اسلام و انقلاب در سراسر جهان بوده و زمینه ظهور منجی عالم بشریت حضرت مهدی(عج) را فراهم آوریم.

باتوجه به موضوع نفوذ فرهنگی و لزوم تلاش ولایتمدارانه و فعالان فرهنگی در عرصه گفتمان انقلاب اسلامی، همسران شهدا می‌توانند در بسط و گسترش سیره شهدا و یادآوری و بازگویی سیره زندگی شهدای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و مدافعان حرم به پیشبرد اهداف انقلاب و گفتمان انقلاب اسلامی تلاش کنند.

* بانوان در ترویج سبک زندگی شهدا چگونه باید عمل کنند؟

زنان و به ویژه مادران، همسران، خواهران و دختران شهدا، جانبازان و آزادگان، نقش بسزایی در ترویج ارزش‏ها و فرهنگ روزهای آتش و خون دارند. آنان با انتشار نامه‏های خانواده رزمندگان در آن روزها، سخنرانی‏ها، مراسم یادبود و... می‌توانند در بزرگداشت یاد آن روزها اثرگذار ‏باشند و خود سبک زندگی جهادی را گسترش دهند. گروهی از زنان پس از گذشت سال‌ها از پایان جنگ،‌ همچنان یادگارهای جنگ را در خانه دارند و ایثارگرانه به تیمارداری این زخمیان جنگ مشغول هستند.

همسران، مادران و خواهران جانبازان، هر روز زندگی سخت و دردآلود عزیزان خود را می‌بینند و در این بین به ویژه در نقش همسر جانباز و مادر فرزندان، با قامتی استوار ستون خانواده را پا برجا نگاه می‌دارند و نمی‌گذارند گرمی کاشانه مهرشان در تلاطم طوفان زندگی به سردی گراید. آنان می‌توانند به الگوپذیری جوانان امروز کمک شایانی کنند.

اگر مادران، همسران، خواهران و دختران شهدا در بین ما نبودند و شاهد افتخار آنها بر شهادت عزیزان‌شان نبودیم، اکنون به طور قطع و یقین شاهد فرهنگ ایثار و روحیه شهادت‌طلبی در میان جوانان و آحاد ملت ایران اسلامی نبودیم و فرزندان شهدا را که خود مدافعان حرم امروز هستند، نداشتیم.

همسران شهدا صرف خاطره‌گویی و بیان سیره عملی شهدا می‌توانند سهم عظیمی در انتقال این فرهنگ داشته باشند؛ اما این حمایت‌ها و هدایت‌گری‌های نهادهای فرهنگی مرتبط با موضوع ایثار و شهادت است که می‌تواند همچون بازویی قوی، نقش هدایت و ریل‌گذاری در مسیر تعالی و ارزش نهادن به سبک انتقال مفاهیم و فرهنگ ایثار و شهادت و سبک زندگی را ایفا کند. الگوی مدنظر در طرح و مدل فرهنگی سبک زندگی اسلامی ایرانی می‌طلبد تا نهادهای فرهنگی همسو و هم‌راستا با همسران گرانقدر شهدا، مسیر تبلیغ و اطلاع‌رسانی را طی کرده و با استفاده از ابزار تبلیغ در سطح وسیع و در راستای ارائه الگوی صحیح از زندگی جهادی و سبک زندگی امت ایرانی فعالیت کند.

 زهرا چیذری/ هنر و به طور خاص هنر هفتم، یعنی سینما کاربردی‌ترین ابزار برای حفظ، ماندگاری و انتقال ارزش‌های جاری در جوامع است و هنرمندان رسالت جاودانه کردن رخدادهای تکرارنشدنی و هویت‌سازی همچون انقلاب‌ها و جنگ‌ها را برعهده دارند. پس از انقلاب اسلامی ایران و در ادامه با آغاز دوران دفاع مقدس سینمای ایران این فرصت را پیدا کرد تا از فیلم‌های نازل و مبتذل ژانر فیلم‌فارسی به سمت و سوی سینمای فاخر حاوی مؤلفه‌های خاص انقلاب و دفاع مقدس حرکت کند.

تقریباً از همان روزهای نخست شکل‌گیری سینمای پس از انقلاب، سینمای جنگ و دفاع مقدس نیز به تدریج پا گرفت و همپای سینمای انقلاب رشد کرد. شاید بتوان گفت ایرانی‌ترین ژانر سینمایی، سینمای دفاع مقدس است. در این زمینه به جرئت می‌توان دهه ۷۰ را دهه طلایی سینمای ایران دانست.

در این دهه ماندگارترین آثار از نسل نخست کارگردانان دفاع مقدس و انقلاب به منصه ظهور رسید و سینمای ایران را با رشدی جدی روبه‌رو کرد. فیلم‌هایی چون؛ «عقاب‌ها»، «دیده‌بان»، «هور در آتش»، «تونل»، «دکل»، «بر بال فرشتگان»، «از کرخه تا راین» و ده‌ها اثر برجسته دیگر محصول کارگردانان‌ نسل اول، یعنی آنهایی بود که جنگ را دیده و لمس کرده بودند، بر پرده نقره‌ای سینما برش‌هایی از دفاع مقدس را در برابر دیدگان مردم قرار داد و کارگردانانی مانند ابراهیم حاتمی‌کیا، احمدرضا درویش، جمال شورجه و مجید مجیدی فاخرترین آثار را در حوزه سینمای انقلاب و دفاع مقدس خلق کردند. اما این بخش از هنر انقلاب و دفاع مقدس نیز همچون سایر بخش‌ها با فراز و فرودهایی همراه بود و در دوره‌ای مسکوت ماند.جشنواره فیلم فجر در دهه 70 بیشترین سیمرغ‌های خود را به فیلم‌های جنگی واگذار کرد، اما دهه ۸۰  دیگر خبر چندانی از تولید آثار فاخر در سینمای دفاع مقدس و انقلاب نبود.

در این دهه فیلم‌های حوزه دفاع مقدس افت فراوانی داشتند. در چنین شرایطی بود که «اخراجی‌ها» ده‌نمکی با شکستن رکورد فروش سینمای ایران توانست گونه‌ای دیگر از سینمای دفاع مقدس را احیا کند و مخاطبان را برای دیدن برش‌هایی از این دوران با چاشنی طنز به سالن‌های سینما بکشاند. بگذریم از اینکه سه‌گانه اخراجی‌ها را نمی‌توان در زمره آثار فاخر هنر.

انقلاب و دفاع مقدس ارزیابی کرد.اما ژانر سینمای انقلاب و دفاع مقدس تنها با فرود مواجه نشد، در سال‌های اخیر کارگردانان جوانی همچون نرگس آبیار با گردش زاویه دوربین از جبهه‌ها به پشت جبهه و روایت آنچه در دوران دفاع مقدس بر خانواده رزمندگان گذشت، توانست این ژانر را جانی دوباره بخشد. در سال 1394 نیز تنها چهار فیلم در جشنواره سی‌وچهارم فیلم فجر به نمایش درآمد. «ایستاده در غبار»، «جشن تولد»، «سیانور» و «امکان مینا»؛ که فیلم تحسین‌برانگیز «ایستاده در غبار» نگاه‌ها را به سوی خود جلب کرد و بهترین فیلم جشنواره انتخاب شد و در اکران عمومی نیز مورد توجه مردم قرار گرفت.

برخلاف چهره‌های تازه‌ای همچوت آبیار، اما سینماگرانی همچون حاتمی‌کیا در حد و اندازه‌های مورد انتظار ظاهر نشدند.  هر چند آثاری همچون «چ» یا «بادیگارد» همچنان قابلیت تحسین از سوی تماشاگر را دارد؛ اما با سینمای مورد انتظار از چهره شناخته‌شده‌ای که آژانس شیشه‌ای را خلق کرده، فاصله‌ای معنادار دارد. 

در برابر این در رویش‌های سال‌های اخیر هنر دفاع مقدس و انقلاب آثاری چون ماجرای نیمروز سخت‌گیرترین منتقدان را هم با خود همراه کرد و نشان داد در حوزه سینمای دفاع مقدس و سینمای انقلاب می‌توان به رویش‌های بیشتری امیدوار بود. اما سینماگرانی که در این ژانر استراتژیک فعالند به حمایت بیشتری نیاز دارند. شاید تنها مجرای ارتباطی نسل‌های تازه‌ای که انقلاب و دفاع مقدس را ندیده و درک نکرده‌اند بزنگاه‌های تاریخی سینمای ایران باشد، پس نباید این نقطه اتصال را پاره یا تضعیف

کرد.