اکبر کریمی/ بازیافت لاستیک یا تایر که امروزه به طلای کثیف شهرت یافته، فرایندی است که طی آن تایرهای تعمیرنشدنی و فرسوده بازیافت میشوند. امروزه، لاستیکهای خودرو یکی از بزرگترین زبالهها و معضلهای تهدیدزای محیط زیست شناخته میشوند. با راهاندازی صنایع بازیافتی در این حوزه، این تهدیدات قابل تبدیل به یک فرصت اقتصادی چشمگیر هستند.
توسعه صنعت بازیافت در کشور افزون بر جلوگیری از اتلاف منابع ملی و آلودگیهای زیستمحیطی گسترده، موجب اشتغال پایدار در حوزههای فناورانه و ساخت تجهیزات بهروز و شرکتهای بازیافتی، تولید مواد اولیه مورد نیاز برای بخشی از صنعت و مانع خروج ارز از کشور میشود.
معمولاً لاستیکها برای استفاده در زمینهای ورزشی، مانند زمین بسکتبال و دوومیدانی، محصولات جدید صنعت کفش و کفپوشها، چمنهای مصنوعی و ... بازیافت میشوند.
علیرضا خبازی، 51 ساله و ساکن شهر کاشان است. او که مدرک کارشناسی ارشد کارآفرینی دارد و مدرس این حوزه است، برای بازیافت لاستیکهای نخی، از سال 86 اقدام به دریافت مجوزهای زیستمحیطی و ثبت «شرکت تولیدی فرصتسازان کاشان» کرده و در محیط 900 متری، کارگاه اقتصادی خود را راهاندازی کرده است.
خبازی درباره ایده راهاندازی این فعالیت میگوید: «در سفری که به مناطق جنوبی کشور داشتم، با یکی از فعالان اقتصادی آشنا شدم که در چندین حوزه اقتصادی فعالیت میکرد. یکی از این حوزهها بازیافت لاستیک بود که بنده علاقهمند شدم در این حوزه فعالیت کنم. به همین دلیل با کمک وی و مشورتگیری و مشاوره با کارشناسان اداره صنایع و مراکز رشد دانشگاهی کاشان به این فعالیت روی آوردم.»
علیرضا خبازی فعالیت خود را با خرید دستگاههای ساخت داخل و تولید چیپس لاستیک شروع کرده است. حداقل سرمایه مورد نیاز برای شروع چنین فعالیتی 40 میلیون تومان است؛ ولی علیرضا با سرمایه اولیه 15 میلیون و خرید اقساطی برخی تجهیزات فعالیتش را آغاز کرده است.
او میگوید: «حوزه بازیافت لاستیک به فناوری و دانش بالا و به تناسب آن به سرمایهگذاری بالایی نیاز دارد. دلیل موفقیت برخی کشورهای اروپایی در این حوزه، بهکارگیری روشهای فناورانه بوده است. در کشور ما فناوری به کار رفته در حوزه بازیافت بهروز نیست و هزینه تعمیر و نگهداری صنایع این حوزه نیز بالاست.»
انواع بازیافت لاستیک
روشهای بازیافت لاستیک به دو شاخه مکانیکی و شیمیایی تقسیم میشود. در روش مکانیکی، لاستیک تایر در چند مرحله و به وسیله دستگاههای خردکن و آسیاب به تکههای کوچکتر تبدیل میشود که در کارگاه آقای خبازی نیز روش بازیافت مکانیکی روی لاستیکهای فرسوده انجام میشود.
در روش دوم که روشی شیمیایی است یا تایر سوزانده شده و از زغال و سیمهای فلزی باقی مانده استفاده شده یا تایر پیرولیز میشود. در روش پیرولیز، تایر در خلأ سوزانده شده و از آن محصولاتی، مانند سوخت (گازوئیل)، روغن و... استخراج میشود. البته مواد اولیه مورد نیاز در روش شیمیایی نیز همان محصولات روش مکانیکی (لاستیکهای خرد شده) است که به «crumb» معروف هستند.
مراحل بازیافت لاستیک در روش مکانیکی
مرحله اولیه برای بازیافت لاستیک، جمعآوری مواد اولیه یا همان لاستیکهای فرسوده است. برای شروع به کار ماشینآلات کارگاه، باید به میزان مشخصی لاستیک جمعآوری شده و دپو شود.
خبازی میگوید: «شرکتهای بزرگ بازیافتی برای جمعآوری لاستیک فرسوده از سطح شهرها، معمولاً اقدام به خرید کامیون و بهکارگیری چندین نفر نیروی کار میکنند. بهدلیل بالا بودن هزینه این روش، ما با پخش آگهی اطلاعرسانی در سطح شهر و خرید لاستیکهای فرسوده از مردم و ارتباطگیری با مراکز جمعآوری زبالههای بازیافتی، مواد اولیه مورد نیازمان را جمعآوری میکنیم.»
لاستیکها انواع مختلفی دارند. بازیافت لاستیکهای ماشینآلات راهسازی و کشاورزی به دستگاههای پیشرفتهتری نیاز دارد؛ به همین دلیل در کارگاه این کارآفرین لاستیکهای نخی یا همان لاستیکهای کامیونی و خودروهای سواری بازیافت میشوند.
طی یک فرایند سه مرحلهای، این لاستیکها به چیپس تبدیل میشوند. برداشته شدن طوقه لاستیک، پوستکنی و نواری شدن لاستیک و قطعه قطعه شدن مراحلی است که برای تبدیل لاستیک به چیپس انجام میشود. محصول به دست آمده در نهایت به مصرف صنایع مختلف، مانند کارخانههای لاستیکسازی و شرکتهای تولیدکننده کفپوشهای گرانولی ویژه محیطهای ورزشی و پارکهای تفریحی میرسد. یزد، لرستان، تهران و کرج از جمله مناطقی هستند که محصولات کارگاه آقای خبازی را میخرند.
وی با خرید و راهاندازی دستگاههای جدید، توانسته است طی سالهای اخیر فعالیت خود را گسترش دهد و افزون بر تولید گرانول در سه سایز، پودر لاستیک صنعتی نیز تولید کند. پودر لاستیک در صنایع قطعهسازی و ایزولاسیون (برای تولید عایقهای حرارتی) استفاده میشود.
یکی از مشکلات اصلی کارگاه خبازی که میتوان گفت مشکل امروز بسیاری از کارگاههای کوچک تولیدی کشور است، نبود نقدینگی و سرمایه در گردش کافی است؛ به همین دلیل کارگاه وی یکشیفته کار میکند. این شرکت با همین توان 30 درصدی و با چهار نیروی کار مستقیم، روزانه به طور متوسط سه تن لاستیک را بازیافت میکند.
خبازی نیز مانند بیشتر فعالان اقتصادی کشور از تشکیلات عریض و طویل اداری و زمانبر بودن صدور مجوزهای اداری برای راهاندازی فعالیت اقتصادی در کشور گلهمند است. او یکی از عوامل رونق نگرفتن کارگاههای اقتصادی کوچک در کشور را این معضل پر پیچوخم اداری و علت وجود این معضل در نظام اداری کشور را وجود سازمانها و نهادهایی با مأموریتهای موازی میداند.
برای تهیه گزارش از فعالیتهای اقتصاد مقاومتی در استان خود با شماره تلفن 09193472981 تماس بگیرید.