شیرین زارعپور/ اهداف آموزشی برابر و فراگیر مورد تعهد رهبران کشورهای عضو سازمان ملل که در دستور کار جهانی توسعه پایدار، در سیاستهای کلان خود، آموزش مادامالعمر با کیفیت! را مد نظر خود دارد، در ادامه تعهدش که همان (آموزش جنسیتی) است، همچنان و به صورت زیرپوستی و به تدریج در حال اجرای بند 4 سند 2030 در مدارس کشور است. سال گذشته پس از حذف درس شهید فهمیده از کتاب درسی پایه ششم، با پیگیری و مطالبات مردمی، انتظار میرفت این درس به جای خود بازگردانده شود، اما نه تنها این اتفاق نیفتاد؛ بلکه هر روز شاهد خبرهایی مبنی بر تغییر صفحاتی از کتب درسی یا توزیع کتب و بروشورهایی با محتوای جنسیتی هستیم و نکته قابل توجه اینجاست که پس از مطالبات مردمی از آموزش و پرورش، همچنان با بیتوجهی مسئولان این نهاد مواجه هستیم.
هفته گذشته وقتی بروشورهایی در دانشگاه صنعتی قم بین حاضران منتشر شد که در آن عنوان شده بود؛ «اطلاعات جنسی که کودکان زیر پنج سال باید بدانند» و مستقیماً به والدین میآموخت که باید تمام اطلاعات جنسی را در اختیار کودکان زیر پنج سال قرار بدهند تا کودکان با آگاهی کامل! رشد کنند، یا وقتی خبر توزیع کتاب «کشف بدن انسان» (بخوانید آموزشهای جنسی مردانه) در یکی از دبستانهای خراسان رضوی به دختران دبستانی (که با تکذیب اداره کل آموزش و پرورش استان صورت گرفت)، منتشر شد و همینطور خبرهایی مبنی بر آموزش جنسیتی در مدارس به بهانه جلوگیری از ابتلا به ایدز و حذف تدریجی برخی دروس از کتب درسی و... حاکی از این است که سند 2030 در سایه بیخبری مردم، در حال اجرایی و عملیاتی شدن است و تدریجی بودن آن هم فقط به دلیل برانگیخته نشدن حساسیتها و ایجاد نشدن مانع است.
هدف چهار از اهداف توسعه پایدار؛ «تضمین آموزش با کیفیت برابر و فراگیر و ترویج فرصتهای یادگیری مادامالعمر برای همه»، متضمن نکات مهم و جدی در زمینه مبانی، محتوا و اهداف و کارکردهای آموزش و نیز گروههای هدف آموزشی است. یونسکو در رابطه با هدف چهارم از اهداف توسعه پایدار و سند آموزش 2030، طی دو سال اخیر قلمروی وسیعی داشته که در نتیجه آن، کتابها و کتابچههای متعددی مرتبط با این سند منتشر کرده است. برخی از الگوهای آموزشی یونسکو و نکات مندرج در محتوای تولید شده آن به شرح زیر است.
تحول بنیادین در محتوا
و برنامهریزی درسی
از منظر یونسکو الگوی آموزشی 2030 به صراحت، بازبینی نظری و عملی برنامه آموزشی موجود را ایجاد میکند. برای نمونه، اجرای سند 2030 در حوزه آمریکای لاتین اهمیت بازاندیشی در برنامه درسی با توجه به یک چشمانداز جامع انسانی و تحولگرا از آموزش و پرورش را مورد تأیید قرار میدهد؛ چرا که متون برنامهریزی درسی یک ابزار آموزشی قدرتمند قلمداد میشود. برنامههای درسی به مثابه اهرمی برای توسعه پایدار فراگیر، عادلانه و منسجم دارای اثر مثبت برای یک کشور است.
تغییر کتب درسی در نظام آموزشی ایران در دو سال اخیر، بسیار قابل توجه بوده و در راستای همین هدفِ یونسکو به تدریج در حال تحول است، به طوری که ابعاد مختلف این سند به صورت محرمانه در کشور اجرا میشود و غربمحور بودن متون آموزش در مراکز آموزشی پیش از دبستان و مهدهای کودک گویای این مسئله است؛ زیرا تمامی منابع و کتب استفاده شده در مدارس ابتدایی و مهدهای کودک و پیشدبستانی عملاً ترجمه آثار غربی بوده یا بر محور استانداردهای غربی در کشور باز تألیف شده است. در ادامه به نمونههایی اشاره شود:
ـ کم شدن چهار درس از کتاب دین و زندگی پایه دهم در سال جاری که از 16 به 12 درس تقلیل یافته؛
ـ حذف درس 13 آبان و واقعه طبس؛
ـ حذف درس رهبر کوچک (شهید فهمیده) از کتاب پایه ششم؛
ـ حذف بیت شهید و شهادت از کتاب فارسی دوم دبستان؛
و درج مباحثی از آموزش جنسیتی.
به طوری که در آبان ماه سال ۹۵ در مهدکودکهای شهر تهران ۹ هزار جلد کتاب مصور آموزش مسائل جنسی به بهانه پیشگیری از بیماری ایدز و کودکآزاری توزیع میشود.
یا در آذر ماه سال ۹۵ به مناسبت روز مقابله با ایدز با صرف بودجههای هنگفت، میلیونها پمفلت و بروشور آموزشی برای نشان دادن راههای انتقال بیماری ایدز و جلوگیری از گسترش آن در مراکز بهداشتی و مدارس سطح کشور توزیع میشود.
همچنین در سامانه سیب ماما، بهورز و پزشک حاضر در مراکز بهداشتی الزاماً باید برای دانشآموزان دبستانی تا پیشدانشگاهی پرونده سلامت تشکیل دهند و در قسمت ارائه خدمات بهداشتی برای دانشآموزان کلاس چهارم به بعد باید از دانشآموز درباره سابقه ارتباطات جنسی، تعدد شریک جنسی، بیماریهای مقاربتی و... پرسیده شود. که این مسئله نیز به نوعی آموزش مسائل جنسی برای کودکان و نوجوانان به شمار میآید.
جنسیت در نظام آموزشی
و متون درسی
تدوین متون درسی با رویکرد پیشرفت و توزیع و اقدام در زمینه برابری جنسیتی واقعی و عملی، تغییر و تحول الگوهای خانوادگی مانند اشتغال پدران و مادران، تقسیم کارهای خانه و مدیریت منابع خانواده و تصمیمگیری جمعی مورد نظر است. درج کلیشههای جنسیتی در متون درسی، منع و تلاش برای محو کلیشههای مزبور است. همچنین احترام به افراد دارای گرایشهای جنسی مختلف از جمله همجنسگرایان به عنوان گروههای آسیبپذیر از افراد و تأمین کامل حقوق ایشان در مدارس و محیطهای آموزشی مورد تأکید است.
تغییر نگرش به مذهب در نظام آموزشی و متون درسی
کاربرد ترمینولوژی دقیق و اجتناب از خلط مذهب با بنیادگرایی در بازنگری یا تألیف متون درسی تأکید شده است. همچنین تلاش بسیاری برای ارائه شناسایی گرایشهای مختلف در مذاهب و بررسی تفاسیر مختلف افراد از مذهب و اجرای آن دیده میشود و اینکه در مورد امکان زندگی افراد بدون مذهب و اعتقاد ایشان به ارزشهای معنوی باید بحث و در مورد افرادی که اظهار به هیچ مذهبی نمیکنند، آگاهی کسب کنند. اجتناب از مفروض گرفتن دین واحد برای همه مردم و تأکید بر کثرتگرایی به منزله ویژگی معمول و رایج جوامع معاصر، از دیگر محورهای مورد تأکید یونسکو است و نکته قابل توجه اینکه از بهائیت به عنوان یک مذهب در کنار اسلام نام برده شده است.
سخن پایانی
سکولاریزه کردن فرهنگ اسلامی و تربیت نسلی بدون هویت دینی، از برنامههای مشخص نظام سلطه است که در هر برههای قالبی متفاوت با همان پایه و مبنا به خود میگیرد و امروز هم با وجود ابطال سند 2030 همچنان شاهد اجرا شدن آن به صورت پنهان در لایههای مختلف آموزشی هستیم که در کشور اسلامی ما، بر اساس معیارهای یونسکو پیش میرود و بر همین اساس، با تغییر محتوای آموزشی، فرایند تربیتی نیز تغییر خواهد کرد و به عبارتی، نظام آموزشی کشور در راستای خواست و برنامهریزی غرب، سکولاریزه شده و در مسیر مخالف آموزههای اسلامی حرکت خواهد کرد. به همین دلیل هوشیاری بیش از پیش مردم را میطلبد که با مشاهده هر نوع تغییر یا آموزش جنسیتی در فضای آموزشی کشور، روش مطالبهگری را در پیش بگیرند و مانع اجرایی شدن اهداف غربیها شوند.