اکبر کریمی/ معمولاً برای جلوگیری از اثرات زیانآور خاکهای شور و قلیایی به سه روش عمل میشود؛ روش اول از میان بردن این نمکها است. روش دوم تبدیل نمکهای مضر به نمکهای کمضررتر میباشد. روش سوم را میتوان کنترل نامید. در دو روش اول، هدف، دفع نمکها، یا تغییر و تبدیل آنها است، در حالیکه در روش سوم، نحوه اداره خاک و عملیات کشاورزی را طوری تنظیم میکنند که نمک به طور یکنواخت در تمام خاک پخش شده، از تمرکز غلظت زیاد نمک در یک نقطه جلوگیری شود.
معمولترین روشهای خروج نمک از خاک دو روش است: ۱ـ زهکشی زیرزمینی و ۲ـ شستوشوی خاک. به کار بردن این دو طریق توأمان، یعنی شستوشوی خاک پس از گذاردن زهکشها در آن، مؤثرترین و رضایتبخشترین وسیله برای دفع نمک از خاک است. نمکهایی که از طریق بارندگی یا آبیاری وارد محلول خاک میشوند، از طریق زهکشها به بیرون هدایت میشوند.
شوریزدایی اراضی لمیزرع کاری جدید از سپاه نینوا است و اساساً جسارت و خطشکنی که در این کار انجام شده است، همچنین صرفهجویی بالا و کاهش هزینهها از جمله ویژگیهای این طرح بود که آن را بیش از پیش خاص میکرد.
بسیج سازندگی سپاه نینوای استان گلستان به تازگی با اجرای یک پروژه دقیق علمی و محاسبه شده موفق به شوریزدایی از ۳۰۰ هکتار از اراضی تحت تملک خود و تبدیل آنها به زمینهای حاصلخیز شده است. سپاه استان گلستان مدیریت این پروژه را بر عهده یکی از رزمندگان دفاع مقدس که اکنون دوران بازنشستگیاش را سپری می کند، قرار داده بود.
صفرعلی الفتی، در این باره میگوید: «۳۰ سال قبل در منطقه انبار الوم استان گلستان و در فاصله ۳۰ کیلومتری تا مرز ترکمنستان، حدود ۳۰۰ هکتار زمین به عنوان معوض زمینهای هفت تپه در اختیار سپاه نینوا قرار گفت. این اراضی کاملاً شورهزار و لمیزرع بودند و در این مدت استفاده خاصی از آنها نمیشود. با توجه به نزدیکی زمینها به سد و پس از انجام مطالعات علمی به این نتیجه رسیدیم که میتوانیم از زمینها با موفقیت تضمینی شوریزدایی کرده و آنها را برای کار کشاورزی آماده کنیم.»
او میافزاید: «اعتبار پروژه ۵۴۰ میلیون تومان برآورد شد و با کمک بسیج سازندگی سپاه نینوا کار زهکشی و تسطیح زمین را آغاز کردیم. در آزمایش نخست خاک متوجه شدیم که شوری آن بیش از ۳۴ هزار واحد است. برای امتحان، خاکبرداری عمیقی انجام دادیم و به صورت اتفاقی در همان مقطع نزولات آسمانی فراوانی بارید. وقتی خاک را آزمایش کردیم، متوجه شدیم که شوری آن در پی بارش باران به ۲۴ هزار واحد کاهش یافته است.»
این فعال جهادی، خاطرنشان میکند: «در این عملیات ۲۰ کیلومتر زهکشی و ۵/۲ کیلومتر کانال بتونی احداث کردیم. به فاصله هر ۱۵۰ تا ۳۰۰ متر کانال زدیم و تا عمق ۶۰ سانتیمتر زمین را شکافتیم. مجموعه این تغییرات اعمال شده در زمین موجب میشد که در صورت آبیاری یا نزول باران، نمکِ خاک به آب نمک تبدیل شود، سپس شستوشو شود و از طریق کانال از زمین خارج شود.»
آقای الفتی میافزاید: «زمانی که این پروژه را اجرایی میکردیم، خیلیها فکر میکردند که مشغول هدر دادن پولهای سپاه در زمین لمیزرع هستیم و بعضی از دوستان واقعاً نگران بودند. اما پس از اتمام پروژه، در زمین شیرین، جو کاشتیم و در همان سال نخست نزدیک به ۷۰۰ میلیون تومان درآمدزایی کردیم. در واقع نه تنها در همان سال نخست همه هزینههای پروژه بازگشت، بلکه سرمایه اضافهای هم باقی ماند. در حال حاضر با احیای این اراضی سالیانه حداقل ۷۰۰ میلیون تومان درآمدزایی میشود.»
او درباره واکنش مردم و کشاورزان به این پروژه موفق میگوید: «مردم و کشاورزان منطقه وقتی در میان شورهزارهای وسیع، این محدوده سرسبز و آباد را دیدند، بسیار شگفتزده شدند. آنها باور نمیکردند زمین بایری که جز درخت گز در آن نمیرویید، این چنین آباد شود. بسیاری از آنها به این فکر افتادند که از زمینهایشان شوریزدایی کنند، اما چون سرمایه کافی در اختیار ندارند، نیازمند کمک و حمایت نهادهای حاکمیتی هستند.»
این جهادگر بسیجی با تأکید بر اهمیت فعالیت علمی و دقیق جهادگران بسیج سازندگی در این پروژه، میگوید: «در حال حاضر خاک تا عمق ۶۰ سانتیمتر به طور کامل شیرین شده و میزان نمک آن از ۳۴ هزار واحد، به ۷ هزار واحد کاهش یافته است. با شیرین شدن خاک این ۳۰۰ هکتار، در شش ماهه دوم سال حداقل برای ۱۰ نفر اشتغالزایی صورت گرفته است. در حال حاضر مشغول شناسایی و تحقیق روی دیگر زمینهای مشابه هستیم تا در صورت امکان، عملیات شوریزدایی از دیگر زمینهای لمیزرع در اختیار سپاه نینوا را اجرایی کنیم. باید به یاد داشته باشیم که حفاظت از طبیعت و بهرهبرداری صحیح و اصولی از آن، زمینه اصلی برای تحقق اقتصاد مقاومتی است. اقتصاد مقاومتی مورد تأکید رهبر معظم انقلاب، ارتباطی تنگاتنگ با طبیعت و استفاده اصولی و منصفانه از آن دارد. ما باید قاعده داد و ستد با طبیعت را به رسمیت بشناسیم و هیچوقت به دنبال بهرهکشی یک طرفه از زمین و منابع آبی نباشیم؛ چرا که آسیبهای آن متوجه خود ما میشود. نمونه این رفتار اشتباه با طبیعت، بهرهبرداری غیر مجاز و کشنده از ذخایر آبهای زیرزمینی ایران است که زمینهای بسیار زیادی را به شورهزار تبدیل کرده است. هرگز نباید فراموش کنیم که اگر از طبیعت بهرهای میگیریم، حتماً باید چیزی را به عنوان جایگزین به آن تقدیم کنیم.»
فرشاد عالی، معاون فرهنگی بسیج جهاد سازندگی کشور با اشاره به اقدام ابتکاری بسیج گلستان برای شوریزدایی، اظهار داشت: «در استان گلستان شوری خاک با روش زهکشی و غربالی کردن خاک پس از احیای کانالهای زهکشی از ۳۴ هزار واحد به ۷ هزار واحد رسید و به همین جهت شوریزدایی خاک در گلستان یک انقلاب در حوزه کشاورزی است؛ زیرا زمینی که چندین سال غیر قابل استفاده بود را زنده کردند و مردم محلی در آن زمینها در حال کشاورزی هستند.»
برای تهیه گزارش از فعالیتهای اقتصاد مقاومتی در استان خود با شماره تلفن 09193472981 تماس بگیرید.