بازنگاه صبح صادق به الزامات دفاع از قبله اول مسلمین و پیام محوری کنفرانس بین‌المجالس اسلامی در تهران
محمدرضا مرادی/ مسئله فلسطین به عنوان طولانی‌ترین پرونده بین‌المللی همواره همچون ابزاری در دست ارتجاع عرب برای دادوستد و همچنین فریب افکار عمومی جهان اسلام مطرح بوده است. در واقع، خیانت کشورهای عربی به آرمان مردم فلسطین سبب شده است تا مقاومت فلسطین نتواند در طول هشت دهه گذشته به طور کامل به اهداف خود دست یابد. آمریکا نیز در جایگاه مؤثرترین کشور غربی در پرونده فلسطین در حالی که با نقاب حمایت از برقراری صلح در این مسئله نقش داشته، اما همواره فعالیت‌های خود را بر مبنای دفاع از منافع رژیم صهیونیستی هماهنگ کرده است. اکنون پس از گذشت هشت دهه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا بزرگ‌ترین اقدام را درباره فلسطین انجام داد و موجی از اعتراض‌ها علیه این اقدام وی در جهان به راه افتاد؛ اقدامی که می‌تواند سرنوشت فلسطین را مشخص کند. برگزاری کنفرانس بین‌المجالس کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در تهران با موضوع فلسطین بهانه‌ای برای بررسی این موضوع شد. در این نوشتار اقدام ترامپ و همچنین خیانت کشورهای عربی و به ویژه عربستان بررسی می‌شود و در ادامه با بررسی محورها و بیانیه پایانی این نشست، الزامات دفاع از فلسطین نیز واکاوی خواهد شد.
اقدام ترامپ
درباره قدس
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا چهارشنبه 15 آذرماه مهم‌ترین گام خود را در مسیر منافع صهیونیست‌ها برداشت و با اعلام شهر بیت‌المقدس به پایتختی رژیم صهیونیستی موجی از محکومیت‌ها و اعتراض‌ها را به راه انداخت. قدس همواره برای مردم فلسطین و جهان اسلام اهمیت و جایگاهی فراتر از یک شهر را داشته و به همین دلیل حتی رژیم صهیونیستی نیز تاکنون جرئت اقدام عملی برای اشغال این شهر نداشته است. این اقدام در حالی صورت گرفت که ترامپ بارها اعلام کرده بود که به دنبال یکسره کردن مسئله فلسطین خواهد بود، این در حالی است که به دلیل ریسک بالای این مسئله رؤسای‌جمهور پیش از وی از دست زدن به این اقدام خودداری می‌کردند؛ چرا که با توجه به مشروعیت نداشتن رژیم صهیونیستی و همچنین تضعیف امنیت این رژیم در اوضاع کنونی و همچنین از دست رفتن مشروعیت بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر آن در بین ساکنان سرزمین‌های اشغالی، واکنش مردم فلسطین می‌تواند طومار این رژیم را برای همیشه در هم بپیچد. تنها در سال 1995 بود که تندروهای جمهوریخواه در کنگره آمریکا به انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به بیت‌المقدس رأی دادند، ولی هیچ رئیس‌جمهوری در آمریکا طی این 22 سال، انجام این امر را به صلاح نمی‌دانست؛ چرا که این اقدام در تقابل با حقوق بین‌الملل بود و سرنوشت بیت‌المقدس باید از طریق مذاکره تعیین می‌شد نه اینکه به صورت یکجانبه تعیین تکلیف شود. اقدام ترامپ به نوعی شلیک به مذاکرات سازش بود و حتی در صورت تداوم این مذاکرات، آمریکا نقش خود را از دست داد. این اقدام ترامپ با محکومیت قاطع جهانی مواجه شد و حتی انگلیس و فرانسه دو متحد نزدیک آمریکا نیز این اقدام را محکوم کردند.
مجمع عمومی سازمان ملل نیز با برگزاری جلسه‌ای با آرای قاطع، تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا درباره وضعیت شهر بیت‌المقدس را محکوم کرد. به جز آمریکا و رژیم صهیونیستی، چند کشور نه چندان معروف شامل توگو، پالائو، نائورو، میکرونزی، جزایر مارشال، هندوراس و گواتمالا علیه پیش‌نویس قطعنامه رأی دادند. افزون بر این، در جریان نشست سران کشورهای اسلامی که در شهر استانبول ترکیه برگزار شد، شرکت‌کنندگان در پایان با صدور بیانیه‌ای از جامعه جهانی خواستند تا قدس شرقی را به پایتختی دولت فلسطین به رسمیت بشناسد. مردم فلسطین نیز با تشدید انتفاضه خود اقدامات مسلحانه زیادی علیه نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی انجام دادند و فلسطین در جهان اسلام بار دیگر به عنوان مهم‌ترین مسئله در دستور کار قرار گفت. در واقع تیری که ترامپ به سوی فلسطین شلیک کرد، به سپر دفاعی مردم این کشور برخورد کرد و اینک به سمت رژیم صهیونیستی برگشته است.
خیانت عربستان
در مسئله فلسطین
اما آمریکا در مسیر اعلام قدس به پایتختی فلسطین توانسته بود رضایت پنهانی ارتجاع عرب را به دست آورد. در این میان عربستان به دلیل روابط راهبردی با آمریکا جایگاه ویژه‌ای دارد. از منظر تاریخی، روند همگرایی این کشور با آرمان فلسطین از ابتدای اشغال فلسطین تا دهه 1970 که به تأسیس سازمان کنفرانس اسلامی انجامید، آغاز شد. این روند همگرایی پس از دهه 1980 تا 2006 به یک دوران رکود بدل شد که عربستان سعی در به رسمیت شناختن مشروط رژیم صهیونیستی داشت. برای نمونه ملک فهد پادشاه اسبق عربستان در دهه 80 میلادی با اجرای طرح هشت ماده‌ای خود به صورت تلویحی اسرائیل را به رسمیت شناخت. از سال 2006 تا 2015 عربستان در رقابت با جمهوری اسلامی ایران با رژیم صهیونیستی روابط پنهانی داشت. با جنگ‌های 33 روزه، 22 روزه و 51 روزه و پیروزی‌های محور مقاومت، عربستان به سمت به‌رسمیت شناختن عملی رژیم صهیونیستی و ایجاد روابط پنهان و آشکار با این رژیم حرکت کرد. با روی کار آمدن ملک سلمان عربستان با عبور از مرحله حساسیت‌سنجی جهان عرب، عملاً در مسیر عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی گام برداشت و از سال 2015 تاکنون و پس از تصویب برجام و پیروزی‌های نیروهای مقاومت در بحران‌های منطقه‌ای، روابط این دو رژیم در راستای دشمنی مشترک با جمهوری اسلامی ایران به سمت راهبردی‌تر شدن سوق یافت، به گونه‌ای که عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان در مصاحبه با فرانس 24 از نقشه راه ایجاد روابط با این رژیم سخن گفت که اوج خیانت عربستان درباره قدس است. پس از اقدام ترامپ و مصوبه پارلمان رژیم صهیونیستی یکپارچه و متحد اعلام کردن قدس، این مسئله به این معناست که دولت فلسطین حتی در صورت رضایت سران رژیم صهیونیستی نهایتاً در کرانه باختری و غزه تشکیل خواهد شد و فلسطینیان در دولت آینده در اداره قدس نقشی نخواهند داشت. در واقع این طرح در ادامه توطئه و طرحی است که عربستان پیشنهاد داده است. روزنامه نیویورک‌تایمز در این باره اعلام کرد، «محمدبن‌سلمان» ولی‌عهد عربستان به «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین پیشنهاد داده است تا شهرک «ابودیس» در اطراف قدس را به پایتختی فلسطین انتخاب کند. این پیشنهاد «محمدبن‌سلمان» در راستای طرح «جان کری» وزیر خارجه آمریکا موسوم به «قدس بزرگ» که سال 2014 میلادی مطرح شد، به ابومازن پیشنهاد شده است. کری در این طرح به فلسطینی‌ها پیشنهاد داده بود که شهرک «ابودیس» به پایتختی فلسطینی‌ها انتخاب شود. وی مدعی بود که این طرح باهدف پایان دادن به درگیری صهیونیست‌ها و فلسطینی‌ها و ایجاد صلح میان آنها مطرح شده است. کری با اطلاق نام «قدس بزرگ» به این طرح درصدد بود اینگونه وانمود کند که ایجاد پایتخت فلسطین در هر کجای قدس امکان‌پذیر است. آمریکایی‌ها با این طرح می‌خواستند قدس شرقی و غربی را نادیده بگیرند و زمینه را برای تعیین قدس یکپارچه به پایتختی رژیم صهیونیستی مهیا کنند. آمریکایی‌ها طرحی را که سال 2014 ناکام ماند، با زبان «محمد سلمان» عربستانی به محمود عباس القا کردند و او را به گونه‌ای برای پذیرش آن تحت فشار قرار دادند. در واقع، مصوبه جدید پارلمان رژیم صهیونیستی نیز تأیید قانونیِ همان طرح محمدبن‌سلمان است. خیانت بزرگ عربستان به مسئله فلسطین سبب شد روابط پنهانی این دو رژیم آشکار شود.
مسئله اساسی
اتحاد جهان اسلام
خیانت عربستان درباره فلسطین را رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیر نیز مورد تأکید قرار دادند. حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای در دیدار میهمانان شرکت‌کننده در سیزدهمین اجلاس بین‌المجالس کشورهای اسلامی، با تأکید بر اینکه جهان اسلام باید در مسائل اساسی با صراحت و با صدای بلند سخن و موضع خود را بگوید، «فلسطین» و «اتحاد دنیای اسلام» را از جمله موضوعات اساسی برشمردند و گفتند: «بدون تردید فلسطین یک مجموعه و تاریخ «از بحر تا نهر» است و قدس نیز پایتخت آن است و امکان هیچ خدشه‌ای بر این حقیقت، وجود ندارد.» ایشان، اقدام اخیر آمریکا درباره قدس را «غلط زیادی» دانستند و گفتند: «آنها قادر به انجام چنین کاری نخواهند بود و تلاش‌های آنها به سرانجام نخواهد رسید.» رهبر معظم انقلاب اسلامی خاطرنشان کردند: «دولت‌هایی که در منطقه به آمریکایی‌ها کمک و با رژیم صهیونیستی همکاری می‌کنند تا با برادران مسلمان ستیز کنند، مرتکب خیانت صریح می‌شوند، همانند کاری که سعودی‌ها انجام می‌دهند.»
شکست
طرح سازش
محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین از شخصیت‌های فلسطینی است که همواره در مسیر سازش با آمریکا و رژیم صهیونیستی حرکت کرده است. در واقع، وی با رد کردن گزینه مقاومت اعتقاد داشت که از طریق مذاکره و راه‌حل سیاسی می‌توان طرح دو دولت و تشکیل کشور فلسطین به پایتختی قدس را عملی کرد. اما این اقدام ترامپ تیر خلاصی به تمام تصورات وی از سازش با غرب بود، تا آنجا که محمود عباس اقدامات رئیس‌جمهور آمریکا را «سیلی قرن» توصیف کرده و گفته است که با توجه به اینکه آمریکا بیت‌المقدس را پایتخت سرزمین‌های اشغالی می‌داند، هیچ طرح صلحی را از این کشور نخواهد پذیرفت.
کنفرانسی برای مقابله
با طرح سعودی‌ـ صهیونیستی
در این میان برگزاری کنفرانس بین‌المجالس کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در تهران اقدامی مناسب و تأثیرگذار بود. سیزدهمین کنفرانس رؤسای مجالس کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی 26 دی ماه در تهران برگزار شد. شرکت‌کنندگان در این کنفرانس در بیانیه 13بندی ضمن استقبال از شکست داعش در عراق و سوریه، تصمیم یکجانبه رئیس‌جمهور آمریکا در شناسایی قدس به پایتختی رژیم صهیونیستی را محکوم کرده و این اقدام را تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی دانستند. در واقع، در این بیانیه 13بندی 4 بند به مسئله فلسطین و اقدام اخیر دونالد ترامپ اختصاص یافت.
چنانچه در بند 5 بیانیه پایانی تأکید شده است تصمیم یکجانبه رئیس‌جمهور آمریکا در شناسایی قدس به پایتختی رژیم صهیونیستی را قویاً محکوم می‌کنیم و این اقدام را به منزله تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی و تجاوزی تمام‌عیار به حقوق حقه مردم فلسطین و همچنین اقدامی باطل و پوچ که احساسات مسلمانان، مسیحیان و تمامی انسان‌های آزاده در سراسر جهان را برانگیخت، بر می‌شماریم. در بند 6 نیز اعضای حاضر در نشست اعلام کردند، حمایت و پشتیبانی خود را نسبت به رفع چالش‌های مداوم مردم فلسطین اعلام می‌کنیم و تا هنگامی که حقوق مردم فلسطین، و به ویژه حق بازگشت و تأسیس دولت مستقل فلسطین به پایتختی قدس شریف، محقق نشود، مقاومت را در تمامی اشکال حق مشروع فلسطینیان می‌دانیم و بالاخره در بند 8 آمده است، تا زمانی که دولت ایالات متحده از تصمیم اشتباه خود مبنی بر انتقال سفارت آمریکا به قدس عقب ننشیند، از اعضایی که به صورت سیاسی و اقتصادی با رژیم صهیونیستی در ارتباط هستند، درخواست داریم روابط خود را به حالت تعلیق درآورند.
الزامات دفاع
از مسئله فلسطین
هرچند برگزاری این نشست می‌تواند اقدامی مناسب و در واقع پاسخی محکم به طرح ترامپ درباره فلسطین باشد، اما تا زمانی که اقدامی عملی در این زمینه صورت نگیرد نمی‌توان انتظار تأثیرگذاری زیادی داشت. برای دفاع از فلسطین باید الزامات و بایدهایی را مورد توجه قرار داد:
در درجه اول کشورهای اسلامی باید مرز خود با ارتجاع عرب و رژیم‌های پادشاهی حامی رژیم صهیونیستی را مشخص کنند؛ چرا که تا وقتی کشورهای اسلامی مانند عربستان، امارات و بحرین به دنبال برقراری روابط با رژیم صهیونیستی باشند نمی‌توان شعارهای این کشورها را در موضوع فلسطین جدی گرفت. این در حالی است که عربستان با وجود واقع شدن اماکن مقدس مسلمان در این کشور می‌تواند نقشی بزرگ در اتحاد جهان اسلام علیه رژیم اشغالگر قدس ایفا کند، اما دقیقاً برخلاف این نقش به دنبال تفرقه جهان اسلام در جهت تأمین امنیت صهیونیست‌ها حرکت می‌کند.
دومین الزام این است که کشورهای اسلامی برای دفاع از مردم فلسطین باید از ظرفیت بزرگ خود در سازمان ملل و به ویژه مجمع عمومی بیشترین بهره را ببرند. اقدام اخیر کشورهای مجمع عمومی در مخالفت قاطع با اقدام ترامپ می‌تواند نقطه شروع مناسبی برای فشارهای بیشتر بر رژیم صهیونیستی باشد. علاوه بر این سازمان ملل متحد به ویژه شورای امنیت و مجمع عمومی آن در مقطع کنونی نقش کلیدی در مخالفت با تصمیم اخیر آمریکا دارند. لازم است هیئت‌های نمایندگی کشورهای اسلامی در سازمان ملل به طور فعال در مباحثات شرکت کنند.
افزون بر این موارد کشورهای اسلامی می‌توانند با پیوستن به جنبش تحریم کالاهای صهیونیستی فشار اقتصادی بالایی را بر رژیم صهیونیستی وارد کنند. در حال حاضر این جنبش در اروپا و دیگر مناطق به صورت فزاینده در حال گسترش است.
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیر خود دفاع از فلسطین را وظیفه همه دانستند و تأکید کردند: «نباید تصور شود که مقابله با رژیم صهیونیستی فایده‌ای ندارد؛ بلکه به اذن و لطف خداوند، مجاهدت‌ها در مقابل رژیم صهیونیستی به نتیجه خواهد رسید، همان‌گونه که جریان مقاومت نسبت به سال‌های قبل، پیشرفت کرده است.» ایشان افزودند: «صهیونیست‌ها، روزی شعار «از نیل تا فرات» را می‌دادند، اما اکنون برای محافظت از خود مجبور به دیوارکشی شده‌اند.» بر این اساس فعالیت‌های رسانه‌ای در راستای تأثیرگذاری مقابله با رژیم صهیونیستی باید گسترده‌تر شود. در شرایط کنونی دستگاه تبلیغاتی رژیم صهیونیستی در مناطق مختلف به دنبال ایجاد و القای این گزاره هستند که مقابله با اسرائیل تنها فشارها بر مردم فلسطین را افزایش خواهد داد، در حالی که این اقدام در راستای ناامید کردن کشورهای حامی فلسطین طراحی شده است. بنابراین اقدامات رسانه‌ای در مورد حمایت از فلسطین باید با قوت بیشتری پیگیری شود.
رهبر حکیم انقلاب در بخش دیگری از سخنان خود با تأکید بر لزوم هم‌افزایی کشورهای اسلامی، خاطرنشان کردند: «نباید اجازه داد اختلافات و جنگ و خونریزی در دنیای اسلام که عامل اصلی آن نیز آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها هستند، زمینه‌ساز حاشیه امن برای رژیم صهیونیستی شود.» طبق این سخنان تفرقه در جهان اسلام بزرگ‌ترین هدیه و حاشیه امن برای رژیم صهیونیستی است. در واقع در شش سال گذشته که کشورهای اسلامی سرگرم مبارزه با تروریسم داعش و دیگر گروه‌های تروریستی بودند، صهیونیست‌ها بیشترین بهره را از این موضوع کسب کردند. برخی کارشناسان معتقدند اساساً یکی از دلایل و اهداف تشکیل گروه‌های تروریستی در عراق و سوریه تضعیف این کشورها با هدف تأمین امنیت رژیم صهیونیستی بوده است. بنابراین همکاری بیشتر کشورهای اسلامی و دوری از تفرقه می‌تواند سبب فرو ریختن دیوار امنیتی این رژیم شود.
در پایان نیز سازمان همکاری اسلامی می‌تواند با همکاری جنبش عدم تعهد و همچنین دیگر نهادهای بین‌المللی با رصد تحرکات رژیم صهیونیستی و آمریکا در مسئله قدس نسبت به برگزاری جلسات و نشست‌های اضطراری اقدام کند. خروجی این جلسات و نشست‌ها نیز باید به اقدام و عمل مناسب منجر شود.
