پیشینه ورود وهابیت به کشور تانزانیا به اواخر دهه 1960 میلادی باز میگردد که طی این سالها برخی از مبلّغان وهابی در زنگبار و دارالسلام به تبلیغ این فرقه پرداختند. در سال 1970 م با ورود پروفسور مالک (فردی پاکستانیالاصل) از شاگردان ابوالعلاء مودودی به این کشور جمعیت وهابیون تانزانیا تأسیس شد. شیخ مالک که از استادان دانشگاه دارالسلام به شمار میرفت، پس از ایجاد این انجمن فعالیتهای تبلیغی خود را آغاز کرد و با گردهم آوردن گروهی از همفکران خود، در صدد اشاعه عقاید وهابیت برآمد.
او حملات خود را متوجه باکواتا (شورای عالی مسلمانان تانزانیا) کرد و آن را دستنشانده مسیحیان نامید و خواهان دستیابی بیشتر مسلمانان به مقامات سیاسی و مدیریتی شد. اقدامات او موجب تشنج و ناآرامیهایی در محافل مسلمانان شد؛ به دلیل اقدامات افراطی او و همفکرانش در مرتد خواندن طریقتهای متصوفه قادریه و شاذلیه و اعتراض به جشن میلاد پیامبر(ص) که بزرگترین مراسم دینی مسلمانان این کشور است، موجی از خشم و نفرت علیه وهابیان در سراسر تانزانیا به راه افتاد. به دنبال این رویدادها دولت تانزانیا از شیخ مالک خواست ظرف 24 ساعت خاک این کشور را ترک کند.
پس از اخراج شیخ مالک، فعالیت وهابیان تا مدتی دچار رکود شد، اما برخی از شاگردان شیخ کارهای او را ادامه کردند. در سالهای بعد رهبران وهابی چند نفر از دانشآموزان مستعد را شناسایی و به عربستان اعزام کردند. پس از بازگشت این دانشآموزان از عربستان، وهابیت در تانزانیا قدرت بیشتری پیدا کرد و این مبلّغان با سکونت در شهرهای مختلف، شروع به تبلیغ وهابیت در میان مسلمانان کردند.
در این سالها بسیاری از مصریها، سودانیها و عمال سعودی نیز در پوشش معلمان قرآن و مدرسان مدارس اسلامی وارد این کشور شده و وهابیت را تبلیغ کردند. در این میان تأسیس دفتر رابطه العالم الاسلامیه در دارالسلام و آغاز به کار دیگر سازمانهای وابسته به آن، موجب گسترش دامنه فعالیت مبلّغان وهابی در مناطق گوناگون این کشور شد.
سپس اقدام به تأسیس سازمان انصارالسنه در دارالسلام کردند که از آن زمان تاکنون به طور رسمی در راستای تبلیغ وهابیت تبلیغ میکند. آنها همچنین دفاتر و شعبههایی در دیگر شهرهای کشور از جمله موروگورو، دودوما، آروشا و تانگا دارند. وهابیها دو مسجد بزرگ در دارالسلام و دهها مدرسه و مسجد در شهرهای زنگبار، تانگا و کیگوما، آروشا و موانزا دارند.
در حال حاضر اهداف راهبردی وهابیان در این کشور بر مبارزه با طریقتهای صوفیه از یک سو و شیعیان از سوی دیگر استوار شده است. آنها با چاپ کتاب، جزوه و نشریات مختلف و توزیع آن در شهرهای عمده تانزانیا فعالیت میکنند. با این حال گرایش عمومی در میان مسلمانان اهل سنت تانزانیا و به ویژه طریقتهای قادریه و شاذلیه، بیزاری از این فرقه ضاله و مخالفت با حضور آنها در این کشور است.
گفتنی است، در حال حاضر چند سازمان بزرگ وابسته به رابطه العالم الاسلامیه در این کشور فعالیت دارند که برخی از آنها، از جمله بنیاد الحرمین از سال 1998 میلادی به بعد با محدودیتهای دولت و نیروهای امنیتی روبهرو شدهاند.
در مجموع میتوان گفت وهابیت با وجود سرمایهگذاریهای هنگفت و فعالیتهای فراوان تبلیغی، توفیق چندانی در تانزانیا به دست نیاورده است و عوامل آن را میتوان در چند امر خلاصه کرد: اول؛ تندروی در تبلیغ وهابیت و ایجاد درگیری با مسیحیان و دیگر مسلمانان. دوم؛ مخالفت علنی و افراط در تبلیغ علیه طرق صوفیه. سوم؛ ورود به جرم، قتل و انفجار، از جمله انفجار سفارت آمریکا در سال 1998 میلادی که طالبان مسئولیت آن را بر عهده گرفت.
نکته دیگر اینکه با نفوذ وهابیان در تانزانیا، به تدریج القاعده نیز در این کشور فعال شد و براساس گزارشهای سازمان سیا چند سازمان خیریه اسلامی وابسته به عربستان سعودی در تانزانیا از حامیان القاعده به شمار میروند. چند نفر از مأموران عالیرتبه القاعده از سال 1993م فعالیتهای خود را در این کشور آغاز کردند و با حمایت برخی از مسلمانان زنگباری از جمله خلفان محمد خمیس که در جوانی در اردوگاههای طالبان افغانستان آموزش دیده بود، با تأسیس چند شرکت، اقدام به ورود سلاح به تانزانیا کردند.
حمله به سفارت آمریکا در دارالسلام در سال 1998 م به دست خلفان محمد خمیس و زنگباری الاصل دیگری انجام شد و بمبهای استفاده شده نیز به دست یکی از اعضای مصری القاعده ساخته شده بود. در جریان این حمله 11 نفر کشته و 85 نفر زخمی شدند و سپس برخی از مسلمانان دستگیر و فعالیت چند مؤسسه وابسته به عربستان (از جمله بنیاد الحرمین) نیز متوقف شد.
بنیاد الحرمين سازمانی است كه در سال 1991 ميلادي مطابق با 1412 قمري گروهي از علماي سعودي در رياض عربستان با هدف تبليغ اسلام و كمك به نيازمندان در سراسر جهان آن را بنيان گذاشتند. رياست اجلاس عمومي اين سازمان در اختيار «دكتر شيخ صالح عبدالعزيز آل الشيخ» وزير شئون اسلامي و تبليغات و ارشاد اسلامي عربستان بود كه اين امر به روشني نشاندهنده دخالت دولت سعودي در خطمشي سياسي سازمان است.
در واقع سنگ بناي الحرمين را در سال 1988 م يك عربستاني به نام عقيل العقيل در شهر «كويته» نزديك «كراچي» پاكستان گذاشت. چهار سال از زندگي او در پاكستان، وقف تبليغ اسلام و كمك به مبارزۀ افغانها عليه اتحاد جماهير شوروي شد و اين زماني اتفاق افتاد كه عقيدۀ جهادي و جنبشهاي برخاسته از آن به وجود آمدند.
در ساختار سازمان الحرمين، كميسيونهايي با وظايف مختلف تعریف شده بود که كميتههاي تبليغي را در زیرمجموعه خود داشتند و آن کمیتهها در نقاط مختلف جهان، از جمله آفريقا، اروپا، آسيا و آمريكاي شمالي فعاليت میکردند. رواج آموزشگاههايي در سطح متوسطه براي مطالعات علوم اسلامي در شرق آفريقا به ويژه در پايتختهاي تانزانيا و كنيا و نيز در شهرهاي تانگا، موشي و مومباسا در اين دو كشور، از اقدامات اين سازمان بود.
سازمان اطلاعاتی آمریکا در گزارشی درباره عملیات تروریستی القاعده در تانزانیا هشدار داده و یادآور شده است که جزیره زنگبار در حال حاضر یکی از مراکز اصلی تجمع القاعده و افراد وابسته به آن در شرق آفریقا به شمار میرود.