با اندک توجهی در نعمت‌هایی که خدا به انسان ارزانی داشته، به روشنی می‌توان به این مطلب دست یافت که همه نعمت‌ها از زیبایی و ارزش خاص بالایی برخوردار هستند؛ چرا که این نعمت‌ها در جهت رفاه و آسایش انسان هستند، تا اینکه انسان روزگار را به سختی و مشقت نگذراند.
درباره ارزش‌گذاری نعمت‌هایی که در اختیار انسان است، این سؤال مطرح می‌شود که کدام یک از جایگاه برتری برخوردارند؟
برای جواب این سؤال خوب است کارایی نعمت‌هایی را که در اختیار انسان است، مطالعه کنیم. بعضی از نعمت‌ها که در اختیار انسان قرار داده شده، با توجه به اهمیت و فواید فراوانی که دارند بیشترین استفاده آنها مختص به زندگی دنیایی است. خدای سبحان در سوره مباركه «الرّحمن» فهرستی از موجودات جهان آفرینش و مجموعه‌هایی از نعمت‌های مادی و معنوی خود را بیان می‌فرماید؛ از دنیا و آخرت، از انسان و فرشته و جنّ، از آفرینش انسان و سیر كمالی او، از بهشت و سعادت‌های ابدی، از نعمت‌های ظاهری و باطنی و... .
از این رو در حوزه‌های گوناگون انسانی مواردی در روایات و آیات وارد شده که بهترین نعمت معرفی شده است و در اینجا به چند نمونه اشاره می‌کنیم:
1 ـ حوزه هدایت انسان
«الرَّحْمنُ، عَلَّمَ الْقُرْآنَ، خَلَقَ الْإِنْسانَ، عَلَّمَهُ الْبَیانَ»؛ خداى رحمان، قرآن را یاد داد. انسان را آفرید، به او بیان آموخت. (الرحمن/ ص4ـ 1)
این آیات نورانی نشان‌دهنده این نكته است كه قرآن كریم، اولین و مهم‌ترین و پربارترین نعمت الهی است؛ زیرا انسان، تنها در سایه تعلیم خداوند و دریافت و تلقّی قرآن، به كمال نهایی خویش می‌رسد و تا قرآن نباشد، كسی به مقام انسانیّت راه نمی‌یابد.
2 ـ حوزه بدن و جسم
یکی از برترین نعمت‌هایی که خداوند متعال در اختیار انسان نهاده است، نعمت «سلامتی و صحت جسم و جان» است. چنانکه مولای متقیان علی(ع) نیز در این باره چنین فرموده‌اند: «اَلصِّحَّةُ اَفضَلُ النِّعَمِ»؛ سلامتى بهترین نعمت است.
3 ـ آخرت
در بیانی از حضرت رسول(ص) نیز آمده است: «الموت تحفه المومن»؛ هیچ هدیه‌ای برای انسان بهتر از هدیه مرگ نیست، چرا که انسان تمام وجودش از مرگ لذت می‌برد و بعد از مرگ اولیا و انبیا را می‌بیند و با آنها محشور می‌شود.
4 ـ حوزه راهنمایی و ارشاد
امام صادق(ع) مى‌فرمايد: «وقتى خداوند عقل را آفريد، فرمود: قسم به عزت و جلالم! موجودى را نيافريدم كه برمن از تو عزيزتر باشد.» (شيخ مفيد، الاختصاص، ص 243)
پيامبر(ص) می فرماید: «يا عَلىُّ اَلْعَقْلُ مَا اكْتُسِبَتْ بِهِ الْجَنَّةُ وَ طُلِبَ بِهِ رِضَى الرَّحْمنِ»؛ اى على! عقل چيزى است كه با آن، بهشت و خشنودى خداوند مهربان به دست مى‌آيد.(من لايحضره‌الفقيه، ج ۴، ص ۳۶۹، ح ۵۷۶۲)
پيامبر(ص) می‌فرماید: «مَثَلُ الْعَقْلِ فِى الْقَلْبِ كَمَثَلِ السِّراجِ فى وَسَطِ الْبَيْتِ؛» عقل در دل، همانند چراغ در ميان خانه است.(علل الشرايع، ص ۹۸، ح ۱)
عقل را نیز مي‌توان بهترين هديه خداوند به انسان دانست. توضيح اينكه خداوند نعمت‌هاي فراواني ارزاني انسان داشته، در بين اين نعمت‌ها، نعمت عقل از جايگاه ويژه و خاصي برخوردار است. به همين جهت است كه در جاي جاي روايات، اين نعمت را به ویژه به خداوند نسبت داده و هديه الهي دانسته است با اينكه تمام نعمت‌ها از آن اوست، در واقع اين يك نوع اضافه تشريفي به خداوند متعال است و کار عقل راهنمایی و ارشاد است.
بهترین نعمت
بهترین نعمت، نعمت ولایت است؛ چون همه نعمت‌ها در سایه ولایت معنا و مفهوم می‌یابد حتی نعمت توحید؛ چه اینکه از امام باقر(ع) چنین وارد شده است: «به وسیله ما خدا بندگی می‌شود و به وسیله ما خدا شناخته می‌شود و به وسیله ما توحید خداوند متعال تحقق می‌یابد و حضرت محمد(ص) حجاب خدای متعال است.»
تحقق بندگی به وسیله اهل بیت(ع) هم مربوط می‌شود به آن عبادت و معرفتی که خود اینها نسبت به خدای متعال دارند و هم به وساطتِ ایشان در این امر برای دیگران، زیرا وسیله هدایت همه خلایق به سوی خدا اینها هستند. بنابراین هر موحدی که در عالم یافت شود، به برکتِ وجود ایشان به توحید نایل شده و به همین دلیل حضرت محمد(ص) را حجاب خدا نامیده‌اند.
ولي و سرپرست حقيقي انسان خداي متعال است و پس از خداوند، انبيا و جانشينان معصوم آنها بر انسان به اذن الهي ولايت دارند. قرآن كريم در اين زمينه می‌گوید: «انما وليكم الله و رسوله و الذين آمنوا الذين يقيمون الصلاة و يؤتون الزكاة و هم راكعون.» (مائده/ ص55) مراد از الذين آمنوا در اين آيه حضرت علي(ع) است كه پس از پيامبر(ص) خليفه و جانشين بلافصل او در امر ولايت است. در زمان غيبت معصوم نيز، فقيه عادل جامع‌الشرايط، ولي و سرپرست مؤمنان است.
از پاره‌اي از احاديث در ذيل بعضي از آيات مربوط به نعمت استفاده مي‌شود، مهم‌ترين و عظيم‌ترين و مؤثرترين نعمت خداوند به خلق، نعمت ولايت اهل بيت(عليهم‌السلام) است.
اصبغ‌بن‌نباته از اميرالمؤمنين(ع) نقل مي‌كند كه حضرت فرمودند: «چه مي‌شود گروهي را كه سنت پيغمبر را تغيير دادند و از وصي او اعراض كردند، آيا نمي‌ترسند از نزول عذاب الهي؟ سپس اين آيه را تلاوت فرمود: «أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ بَدَّلُواْ نِعْمَةَ اللّهِ كُفْراً وَأَحَلُّواْ قَوْمَهُمْ دَارَ الْبَوَار»ِ؛ آيا نمي‌بيني كساني را كه نعمت‌هاي خدا را به كفر تبديل كردند و قوم خود را به نابودي كشاندند. (ابراهيم، ص 28)
آنگاه فرمودند، آن نعمتي كه خداوند بر بندگانش نازل كرده است، ماييم و به وسيله ما در قيامت رستگار مي‌شوند. (اصول كافي، ج 1، ص 217)
مراد بزرگ‌ترين نعمت خداوند بر خلقش مي‌باشد و آن ولايت ما اهل بيت(ع) است. در ذيل آيه «وَأَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً» از امام كاظم(ع) سؤال شد، مراد از نعمت ظاهري و باطني چيست؟
حضرت فرمودند: مراد از نعمت ظاهري امام ظاهر و مراد از نعمت باطني امام غایب است. راوي تعجب كرد كه مگر در بين شما ائمّه، امامي هست كه غایب شود؟ فرمود: «نِعَمَ يغيبُ عَن اَبصار ِ النّاسِ شِخصُه و لا يغيبُ عَن قُلوبِ المُؤمِنينَ ذِكرُهُ و هو الثاني عَشَرَ مِنّا» (بحار، ج51، ص 150)
امام كاظم(عج) اين سخن را زماني فرمود كه هنوز امام زمان(عج) متولد نشده بود و اين امر به خاطر آماده كردن مردم و آگاه كردن آنها از آمدن آن امام غایب است.
اين احاديث ثابت مي‌كند اهل بيت(ع) عموماً و امام زمان (عج) خصوصاً، نه تنها نعمت هستند؛ بلكه بزرگ‌ترين نعمت خداوند بر خلقند؛ چرا كه خداوند به وسيله آنها به ديگران نعمت مي‌دهد. بي انصافي است كه كسي آب و نان و زمين و آسمان، باد و باران، سلامتي و عاقبت، پدر و مادر و غيره را نعمت بداند امّا دين، ولايت اهل بيت و امام معصوم را نعمت نداند!! نعمت بزرگي كه شكر فراواني نياز دارد و شكر آن چيزي جز محبت و اطاعت از ايشان نيست.
ولايت نعمتي گرانسنگ است كه درك و هضم آن و خود را در مسير هدايت ولایي قرار دادن، سبب مي‌شود انسان در صراط مستقيم قدم بگذارد و صراط مستقيم آخرش بهشت و رضوان الهي خواهد بود.
