احمد امامی/ از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران، دشمنی آمریکا با نظام جمهوری اسلامی آشکار شد و این کشور در طول چهار دهه گذشته، با هدف مهار انقلاب اسلامی و براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران، به شیوههای گوناگون، به رویارویی با ایران پرداخت. واکاوی سیاستهای آمریکا نشان میدهد این کشور هیچگاه هدف اصلی خود را کنار نگذاشته است و تنها، ناکامی در هدف اصلی، سبب شد تا به اهداف و راهبردهای میانی و حداقلی تغییر موضع دهد. چرایی دشمنی آمریکا با ایران، سؤالی است که بررسی آن میتواند تلاشهای نافرجام و خوابهای بیتعبیر شیطان بزرگ را بیشتر قابل فهم کند. در بررسی این موضوع، از میان روایتهای گوناگون، چرایی این دشمنی را از دیدگاه معمار کبیر انقلاب اسلامی مرور میکنیم.
۱ـ از نگاه امام خمینی(ره)، یکی از مهمترین دلایل دشمنی آمریکا با ایران، هویت انقلاب و نظام سیاسی برآمده از آن است. این هویت با «اسلام ناب محمدی(ص)» پیوند خورده است. امام معتقد بود که در «نهاد و سرشت آمریکا، کینه و دشمنی با اسلام ناب محمدی(ص) موج میزند»(صحيفه امام، ج 21، ص 195) «چرا كه اسلام و كتاب و سنت را خار راه خود و مانع از چپاولگرىشان مىدانند؛ چرا كه ايران با پيروى از همين كتاب و سنت بود كه در مقابل آنان به پاخاست و انقلاب نمود و پيروز شد.»(همان، ج 19، ص 28) حضرت امام(ره) در ماجرای سلمان رشدی و مواضع غرب، خطاب به «آنان که هنوز بر اين باورند و تحليل مىكنند كه بايد در سياست و اصول و ديپلماسى خود تجديدنظر نماييم و ما خامى كردهايم و اشتباهات گذشته را نبايد تكرار كنيم و معتقدند كه شعارهاى تند يا جنگ سبب بدبينى غرب و شرق نسبت به ما و نهايتاً انزواى كشور شده است»، میفرمایند؛ اين يك نمونه است كه خدا مىخواست استكبار چهره واقعى خود را در دشمنى با اسلام نشان دهد تا ما از سادهانديشى به درآييم و «با تمام وجود درك كنيم كه مسئله اشتباه ما نيست؛ بلكه تعمد جهانخواران به نابودى اسلام و مسلمين است.» (همان، ج 21، ص 291) و «به یقین آنان مرزی جز عدول از همه هویتها و ارزشهای معنوی و الهیمان نمیشناسند.»(همان، ج 21، ص 90)
۲ـ «استکبارستیزی» یکی از محورهای گفتمان انقلاب اسلامی و یکی از شاخصههای مکتب امام خمینی(ره) و از اصول نظام جمهوری اسلامی ایران است. در گفتمان انقلاب و امام که ملهم از مبانی قرآنی و آموزههای دینی است، آمریکا، «شیطان بزرگ» و محور نظام سلطه است و ماهیت این نظام، استکباری است و تعارض و دشمنی آمریکای مستکبر با نظام جمهوری اسلامی ایران، ذاتی و همیشگی است. دشمنی و خشم آمریکا علیه ایران از آنجا بیشتر قابل درک است که حضرت امام به مسئله «صدور انقلاب» و «انتقال فرهنگ مبارزه» اصرار داشتند و این اتفاق نیز رخ داد. حضرت امام نه تنها از؛ «صدور انقلاب به تمام جهان» و «انتقال نتيجه مبارزه و دفاع با ستمگران بدون كوچكترين چشمداشتي به مبارزان راه حق» سخن میگفتند،(همان، ج 12، ص 148 و ج 20، ص 118) بلکه تأکید داشتند: «جمهورى اسلامى ايران براى هميشه حامى و پناهگاه مسلمانان آزاده جهان است و كشور ايران به عنوان يك دژ نظامى و آسيبناپذير نياز سربازان اسلام را تأمين و آنان را به مبانى عقيدتى و تربيتى اسلام و همچنين به اصول و روشهاى مبارزه عليه نظامهاى كفر و شرك آشنا مىسازد.»(همان، ج 21، ص 92) امام(ره) ماهیت منازعه میان استکبار و جمهوری اسلامی ایران را «عقيدتی» میدانستن د و برای آن جغرافیا و مرز قائل نبودند و تأکید داشتند: «بايد در جنگ اعتقادىمان بسيج بزرگ سربازان اسلام را در جهان به راه اندازيم.»( همان، ج 21، ص 87)
۳ـ جمهوری اسلامی ایران، با سقوط رژیم دستنشانده پهلوی و اخراج آمریکا از ایران، حاکمیت خود را در منطقه راهبردی غرب آسیا و در کانون انرژی نفت و گاز جهان تثبیت کرد. با نگاه امام(ره) نیز باید گفت؛ چرا آمریکا عصبانی نباشد و دشمنی نکند؟ «استقلال»، «آزادی» و استقرار «جمهوری اسلامی» در ایران، موهبتهای الهی هستند که ملت بزرگ ایران در سایه انقلاب شکوهمند اسلامی به آنها دست یافت، این ملت و نظام مردمسالار آنها، «مثل یک صاعقه بر سر آمریکا فرود آمد» و با «سقوط ارکان و کنگرههاي نظام ستم شاه»، «شیشه حیات آمریکا را در این کشور شکسته است» و برای «قطع تمام وابستگیهاي سیاسی، نظامی، اقتصادي و فرهنگی خود از آمریکا به مبارزات قاطع خود علیه این جهانخوار بیرحم» ادامه داد و پیروز شد.(همان، ج 12، ص 32 و ج 21، ص 94 و متن وصیتنامه) در جریان جنگ تحمیلی، پرده از چهره تزوير جهانخواران كنار زد و ابهت دو ابرقدرت شرق و غرب را شكست.(همان، ج 21 ص 94)
۴ـ تبدیل شدن جمهوری اسلامی ایران به الگویی برای مسلمانان جهان و مردم مظلوم و ستمدیده، دلیل دیگر این دشمنی است. از نگاه امام، «امروز همه مصيبت و عزاى آمريكا و شوروى شرق و غرب در اين است كه نه تنها ملت ايران از تحتالحمايگى آنان خارج شده است، كه ديگران را هم به خروج از سلطه جباران دعوت مىكند.»(همان، ج 21، ص 91) با تحلیل بیانات امام باید گفت که؛ نظام مردمسالاری دینی در ایران «از ابتدا با شعار «نه شرقى و نه غربى» براى استقلال و آزادى و جمهورى اسلامى بر پا خاست و پيروز شد»(همان، ج 15، ص 240) و به عنوان مدلی جدید از حکومت و «راه سوم» از میان رژیمهای سیاسی رایج بشری در جهان معرفی شد و این نظام جدید، مبانی و کارکردهای آنها را به چالش کشید و الگوی جدیدی از حکومت برای همه آزادگانی شد که به دنبال استقلال و قطع سلطه قدرتهای مستکبر از ملت و کشورشان هستند.
۵ـ عمق راهبردی جمهوری اسلامی ایران و گسترش دامنه نفوذ معنوی و تأثیر گفتمان انقلاب اسلامی یکی دیگر از نگرانیهای جدی غرب و دلیل دشمنی آمریکا با ایران است. بر اساس اصول 152 و 154 قانون اساسی، «دفاع از حقوق همه مسلمانان» و «حمايت از مبارزه حقطلبانه مستضعفين در برابر مستكبرين در هر نقطه از جهان» از سیاستهای اصولی جمهوری اسلامی ایران است که ملهم از آموزههای دین اسلام و شعارها و آرمانهای انقلابی ملت ایران است و ایران به آن پایبند بوده است. موج بیداری اسلامی که در سالهای اخیر به راه افتاد، نتیجه همان تأثیر گفتمانی انقلاب و سیاستهای اصولی نظام بود. با این حال، حوادث اخیر در منطقه غرب آسیا و به ویژه در صحنه عراق و سوریه سبب شد مقامات آمریکایی بهطور آشکار به یکی از دلایل دشمنی خود اذعان کنند. تحولات میدانی سوریه و عراق و پیروزیهای جبهه مقاومت چنان خیرهکننده و گیجکننده بود که مقامات آمریکا و همپیمانانش چارهای جز اعتراف به نفوذ انقلاب و اقتدار نظام جمهوری اسلامی نداشتند و این پیروزیها در حالی به دست آمد که آمریکا در هر دو کشور حضور نظامی فعال دارد و در این جنگ نیابتی از تروریستهای تکفیری بیدریغ حمایت میکند. این دلیل دشمنی آمریکا با ایران را حضرت امام بیان کردند و فرمودند: «امروز آمریکا و شوروى و فرانسه و ساير قدرتها از اسلام احساس خطر كردند كه اگر جمهورى اسلامى پا بگيرد و باقى بماند، جاى پايى از آنها باقى نخواهد ماند و مىترسند كه از همه منطقه دستشان كوتاه شود.» (همان، ج 18، ص 131)