نگاهی به مجموعه‌های سیما در ماه مبارک رمضان

 مهدی امیدی/ ماه مبارک رمضان یک مقطع طلایی برای رسانه ملی است. در این ماه توجه مردم به سریال‌ها و برنامه‌های پیش و پس از افطار بیش از گذشته است. تجربه شیرین مردم از تماشای سریال‌های تماشایی و پرمحتوایی که از دهه گذشته در یادها مانده، این امکان را برای صداوسیما فراهم کرده تا تأثیرگذاری خود را در این زمان افزایش دهد. با این حال، آنچه طی یک ماه اخیر در قالب برنامه‌های مناسبتی از تلویزیون به نمایش درآمد، با حلاوت و اثرگذاری سال‌های قبل فاصله داشت. نتیجه اینکه بازپخش «پایتخت» نسبت به سریال‌های جدید، بینندگان بیشتری داشت. حتی «ماه‌ عسل» که پرتماشاگرترین برنامه گفت‌وگو محور سیما در این مناسبت بوده است نیز دچار تکرار بود و حرف جدیدی برای گفتن نداشت. به همین دلیل هم برای جلب توجه به حواشی متوسل شد. همه اینها گویای آن است که صداوسیما باید در تولید برنامه‌های ماه رمضان دست به یک پالایش اساسی بزند و نوآوری را جایگزین تکرار کند.

گرفتار در کلیشه‌ها
«رهایم نکن» سریال مناسبتی شبکه سوم سیما در طول ماه مبارک رمضان هر شب پس از اذان مغرب و درست همزمان با موقع افطار روزه‌داران پخش می‌شد. به طور معمول برنامه‌هایی که در این وقت به نمایش درمی‌آیند از اهمیت بیشتری برخوردارند؛ چراکه در این لحظات به واسطه افطار، جمعیت بیشتری پای تلویزیون می‌نشینند. ضمن اینکه آمادگی روحی مردم برای دریافت پیام‌های اخلاقی در این موقعیت زمانی افزایش می‌یابد. اما سیما از این فرصت فرهنگی چگونه استفاده کرد؟
سریال «رهایم نکن» به کارگردانی محمدمهدی عسگرپور، داستان مردی به نام حاج‌رسول تولایی (با بازی امین تارخ) است که در دوران جوانی و وقتی که پدرش بیمار و ناتوان بود از فرصت سوءاستفاده کرده و اثر انگشت او را پای سند اموالش زده و تمام ملک و املاکش را یکجا صاحب شده است. اتفاقاتی که برای حاج رسول پیش می‌آید او را به این نتیجه می‌رساند که همه عقوبت گناه دوران جوانی است. به همین دلیل به حقیقت نزد نزدیکانش اعتراف می‌کند و حقوق‌شان را می‌پردازد و... 
در مجموع، سریال «رهایم نکن» مضمونی کلیشه‌ای را ترسیم کرده است. جالب این است که حتی بازیگر محوری این سریال نیز پیشتر بارها در نقش مشابهی حضور یافته بود. امین تارخ طی 10 سال اخیر یکی از بازیگران ثابت سریال‌های تلویزیون در ماه رمضان بوده است و تقریباً در همه این سریال‌ها نیز نقش مردی را ایفا کرده که فریب شیطان یا هوای نفس خود را می‌خورد! این جریان از سال 87 و با سریال «اغما» شروع شد؛ سریالی که در زمان خودش نوآورانه و خلاقانه به نظر می‌رسید و به همین دلیل هم تماشاگران بسیاری را جلب کرد. اما تکرار چند باره این نقش مایه، آن هم با یک بازیگر و شخصیت‌پردازی یکسان، موجب دلزدگی شده است. 
مشکل اساسی «رهایم نکن» این است که به جای تبلور فضایی معنوی و اخلاقی، از طریق ایجاد التهاب و تنش در روابط انسانی، مخاطب را با خود همراه می‌کند. در بیشتر قسمت‌های این سریال، آدم‌ها، حتی نزدیک‌ترین خویشان در حال جنگ و پرخاش علیه یکدیگر هستند. نمایش موضوعاتی چون تجاوز به یک زن، خودکشی و... نیز مزید بر علت شده است.
«رهایم نکن» از نظر ساختاری نیز ضعف‌های فراوانی دارد. پایه و اساس داستان این سریال، یعنی اشتباهات گذشته حاج‌رسول، جایگاه بسیار سستی در داستان دارد. مشخص نیست که چرا یک شخصیت مثبت و متدین، این‌گونه سر خانواده‌اش کلاه گذاشته و اموال آنها را بالا کشیده است. همچنانکه برخی از اتفاقات مهم در این سریال نیز بسیار غیرمنطقی است. 

نجیب و ساده
«بچه مهندس» در آخرین لحظه جایگزین سریالی شد که قرار بود در ماه رمضان از شبکه دوم سیما پخش شود؛ سریالی که در سکوت خبری ساخته شده بود و هیچ کس در ابتدا آن را جدی نگرفت. اما پس از چند قسمت مورد توجه بسیاری از مردم قرار گرفت. این سریال به کارگردانی علی غفاری، روایتگر نوزادی است که مادرش آن را به یک پرورشگاه می‌سپرد و یکی از مربیان پرورشگاه آنقدر وابسته او می‌شود که نقش مادرخوانده وی را بر عهده می‌گیرد. این پسر در کودکی، ویژگی‌های متفاوتی را از خود نشان می‌دهد و علاقه وافرش به کار با ابزار و تجهیزات، او را یکی از استعدادهای عرصه مهندسی معرفی می‌کند. ماجراهای این کودک و کارکنان پرورشگاه، فضای دراماتیک خاصی را بر این سریال حاکم می‌کند. «بچه مهندس» با وجود ضرباهنگ کند و ساختار کهنه، اما به دلیل طرح برخی از مسائل اخلاقی و ملی، بدون شعارزدگی و سطحی‌گرایی کار درخور تأملی است. طرح یک داستان گرم و نمایش شخصیت‌هایی جاندار و متفاوت در روایتی کودکانه سبب دیدنی‌تر شدن این سریال شد.

درام در مسجد
«سر دلبران» روابط انسانی و قهر و آشتی‌هایی که بین بسیاری از مردم رایج است را در یک بافت سنتی و با محوریت مسجد و روحانیت به نمایش درآورده است. اولین نکته مثبت این سریال، ترسیم یک روایت مدرن و مطابق با ذائقه مخاطب امروزی در بستری سنتی و بومی است. سبک زندگی ایرانی و اسلامی، دستمایه اصلی این مجموعه در فضاسازی است. شهر یزد، از شهرهایی است که جذابیت‌های گردشگری بسیاری دارد. در این سریال نیز سعی شده تا از جغرافیا و معماری شهری یزد به خوبی استفاده شود. 
دغدغه محوری «سر دلبران» احیای مسجد به عنوان یک پایگاه اجتماعی است. در ایران از گذشته تا امروز مسجد فراتر از محلی صرفاً برای برگزاری نماز جماعت و مراسم ترحیم بوده است. مساجد کلیدی‌ترین نقش را در همه شهرها و روستاهای ایران داشتند و همیشه محور گردهمایی‌ها و فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بودند. این محوریت در جریان انقلاب اسلامی اوج گرفت. بیشتر مساجد در سال 57 چشمه‌های جوشان خیزش و حرکت مردم بودند. اما این نقش چند سال است که در شهرهای بزرگ ما کم‌رنگ شده است. «سر دلبران» تلنگری برای احیای این پایگاه اجتماعی و تأثیر مهم آن در انسجام‌بخشی به جامعه است. 
اما متأسفانه این مایه محتوایی خوب، ساختار داستانی خوبی نداشت.

آغاز پیش‌تولید سریال حضرت موسی(ع) 
نویسنده و کارگردان سینما، از کلید خوردن مرحله پیش‌تولید سریال حضرت موسی(ع) خبر داد.
جمال شورجه درباره آخرین مراحل ساخت سریال حضرت موسی (ع) گفت: «متأسفانه، در بخش اجرایی و فیلمبرداری پیشرفت چندانی نداشتیم؛ اما خوشبختانه احمد میرعلایی(تهیه‌کننده سریال) به طور شخصی در حال آماده‌سازی شهر رامسیس واقع در شهرک سینمایی دفاع مقدس است.» وی افزود: «در حال حاضر، تیم طراحی و ساخت دکور و صحنه در شهرک سینمایی دفاع مقدس سوله‌ای با مساحت یک زمین فوتبال را در نظر گرفته‌اند تا در آن ساخت دکور و طراحی‌های دیگر صورت بگیرد.»
 شورجه درباره بازیگر ایفاگر نقش حضرت موسی(ع) خاطرنشان کرد: «هنوز برای بازی نقش حضرت موسی(ع) بازیگر خاصی را در نظر نگرفته‌ایم؛ اما بدون شک یکی از بازیگران خوب تئاتر در این نقش بازی خواهد کرد. پس از انتخاب وی برای نقش حضرت موسی(ع) به مدت یک ‌سال باید دوره‌های آموزشی نبرد، شمشیربازی، اسب‌سواری و بدنسازی برای این بازیگر در نظر گرفته شود تا به شخصیت حضرت موسی نزدیک شود.» 
شبه‌روشنفکران  و دریافت ارقام نجومی از دولت
فیلمسازهایی که همواره ادعای استقلال از دولت را دارند و با تظاهر به اپوزیسیون بودن به جشنواره‌های خارجی راه پیدا می‌کنند، نام‌شان در بین دریافت‌کنندگان مبالغ کلان از دولت دیده می‌شود.
چند روز پیش سازمان سینمایی وزارت ارشاد فهرست کمک‌های دولتی به فیلمسازان ایرانی در سال‌های اخیر را منتشر کرد. در این فهرست، تقریباً نام همه فیلمسازهایی که فیلمی را ساخته‌اند، دیده می‌شود؛ اما نکته تأمل‌برانگیز این است که طیف گسترده‌ای از سینماگران مدعی مستقل و غیردولتی بودن هم در این فهرست دیده می‌شود. از جمله این چهره‌ها می‌توان به رضا درمیشیان و محسن امیریوسفی اشاره کرد که هر دو با پول دولت، فیلم‌هایی را در حمایت از فتنه 88 ساخته‌اند. همچنین فیلمسازی چون محمدحسین فرح‌بخش هم که همواره ادعا می‌کند با سرمایه شخصی خودش فیلم می‌سازد، نامش در فهرست کسانی که مبالغ کلانی را از دولت دریافت کرده، دیده می‌شود.

شکست دو فیلم
 پرحاشیه
فروش دو فیلم «خوک» و «عصبانی نیستم» روی هم رفته حتی به نصف فروش انیمیشن «فیلشاه» هم نرسید!
به گزارش کیهان، فیلم «خوک» به کارگردانی مانی حقیقی در شرایطی اکران خود را شروع کرد که به دروغ شایع شده بود که این فیلم توقیف شده است! حتی برخی از خبرگزاری‌ها هم به انتشار این خبر دامن زدند. با وجود این جوسازی‌ها، این فیلم تاکنون حتی به فروش یک میلیاردی هم نرسیده است. فیلم «عصبانی نیستم» هم با وجود جنجال‌آفرینی‌های بسیار زیاد گروه سازنده‌اش، موضوع سیاسی، برخورداری از تبلیغات تلویزیونی و همچنین حضور بازیگران حاشیه‌ساز در آن، در نهایت به فروش دو میلیارد و 600 میلیون تومانی رسیده است. 

عکس‌های کمتر دیده شده
 امام خمینی(ره)
یک نمایشگاه عکس شامل تصاویری از نوجوانی تا ارتحال امام خمینی(ره) در حوزه هنری افتتاح شد. 
نمایشگاه عکس «از او که می‌گویم...» شامل تصاویری از نوجوانی تا ارتحال امام خمینی(ره)، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران؛ دوشنبه ۲۱ خردادماه ۱۳۹۷ در حوزه هنری واقع در خیابان حافظ افتتاح شد. این نمایشگاه که از سلسله نمایشگاه‌های 40 ‌سالگی انقلاب اسلامی ایران است، شامل عکس‌های کمتر دیده شده از بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران 
است.
علاقمندان می‌توانند برای بازدید از نمایشگاه «از او که می‌گویم...» تا 30 تیر ماه به  خانه عکاسان ایران واقع در حوزه هنری بروند.

اقتصاد جنگی ترامپ
 در یک مستند
یک مستند برای نخستین بار از ابعاد گسترده مفهوم جنگ بازاریابی و اثرات متقابل آن در عرصه تعاملات بین‌المللی پرده برمی‌دارد و به زودی از رسانه ملی پخش می‌شود.
 با پایان تدوین، صداگذاری و جلوه‌های ویژه مستند «دوران ترامپیسم، جنگ بازاریابی»، این اثر که پژوهشی پیرامون اقتصاد سیاسی دوران ریاست ترامپ بر آمریکا است، آماده پخش
 شد.
 مهدی جوزایی، کارگردان این مستند، درباره شکل‌گیری ایده اصلی «دوران ترامپیسم، جنگ بازاریابی» گفت: «در این مستند ابتدا به تعریف دقیق مفهوم بازاریابی در عصر حاضر پرداخته و وجه تمایز آن برجسته می‌شود.»

خودکشی چهره معروف تلویزیون آمریکا
«آنتونی بوردین» چهره مشهور تلویزیونی آمریکا که بیشتر به دلیل برنامه آشپزی خود در شبکه سی‌ان‌ان شهرت یافته، خودکشی کرد.
شبکه سی‌ان‌ان دلیل مرگ این فعال تلویزیونی آمریکا را «خودکشی» اعلام کرده و گفته است: «برنامه‌ساز مذکور برای ساخت جدیدترین بخش مجموعه تلویزیونی «بخش‌های ناشناخته» در فرانسه حضور داشته که در هتل محل اقامت خود دست به خودکشی زده است.» هنوز دلیل خودکشی آنتونی بوردین اعلام نشده، اما به‌ دلیل شایع بودن گسترده افسردگی و ناراحتی‌های روحی و روانی بین چهره‌های مطرح سینما و تلویزیون آمریکا، معمولاً این چهره‌ها خودکشی را راهی برای رهایی از رنج‌های خود می‌یابند.