عبدالله عبادی/ آغاز افراط‌گرایی اسلامی در نیجریه را می‌توان به سِر احمدو بلو (Ahmadu Bello Sir) نسبت داد؛ او که طرفدار و مبلّغ تشکیل حکومتی اسلامی در نیجریه بود، در تأسیس «اتحادیه جهانی مسلمانان» (MWL) همکاری بسیار نزدیکی با سعودی‌ها داشت و به عنوان اولین نائب‌رئیس این تشکیلات انتخاب شد.
این ارتباط‌ها، زمینه‌ساز سرازیر شدن کمک‌های مالی سعودی‌ها برای رسیدن به مقاصد مذهبی به نیجریه شد؛ اعطای بیش از 200 هزار دلار برای اشاعه اسلام در سال‌های 1963 و 1964، به جز میلیون‌ها پوندی که به طور غیر رسمی برای این امر تخصیص دادند.
حمایت‌های مالی سعودی‌ها، سبب گسترش «اتحادیه جهانی مسلمانان» به 17 کشور آفریقا شده است.
احمد بلو، خطیب و مبلّغ فتنه‌جوی سلفی به نام ابوبکر گومی (Abubakar Gumi) را به‌کار گرفت. ابوبکر گومی در سال 1978 با کمک اتحادیه جهانی مسلمانان، «انجمن برچیدن بدعت و احیای سنت» معروف به «انجمن ازاله» را برای مبارزه با مسلک تصوف در نیجریه تأسیس کرد. این انجمن که بر امر دعوت و آموزش تمرکز دارد امروزه نه تنها در نیجریه، بلکه در کشورهای همجوار مانند چاد و نیجر نیز، از بزرگ‌ترین جنبش‌های اسلامی به شمار می‌رود. گروه تروریستی بوکوحرام ثمره و نتیجه همین انجمن ازاله است.
احمدو بلو، از شخصیت‌های سرشناس سیاسی نیجریه بود؛ او در سمت‌های مهمی خدمت کرد؛ برای نمونه، یکی از دو نفری بود که پس از استقلال نیجریه، برای شرکت در گفت‌وگوهایی درباره موقعیت نیجریه در منطقه انتخاب شد. ابوبکر گومی، عالم رک‌گو و صریح‌اللهجه مسلمان، پنج سال قاضی‌القضات منطقه شمالی نیجریه بود. این منصب او را به مرجعی برای تفسیر قوانین شریعت اسلام در منطقه تبدیل کرده بود.
پس از پیدایش تشکیلات «اسلام در سازمان آفریقا»، وهابیت در نیجریه و در سطح کلی‌تر در آفریقا تهاجمی‌تر شد و تکاپوی بیشتری یافت و عربستان سعودی عملیاتی جدی برای وهابی کردن آفریقا آغاز کرد.
توضیح اینکه، در حین برگزاری نشست «اسلام در آفریقا» که در سال 1989، به کوشش «سازمان همکاری اسلامی»(OIC)، در شهر ابوجا در نیجریه تشکیل شد، تشکیلاتی به نام «اسلام در سازمان آفریقا» (IAO)، بنیان گذاشته شد. در بیانیه این نشست که به بیانیه ابوجا شهرت یافت و نتیجه این کنفرانس بود، بر تشکیل یک امت واحد و قدرتمند اسلامی (جامعه اسلامی) و احیای استفاده از زبان عربی تأکید شده بود. همچنین برای تمامی مسلمانان آفریقایی که از حقوق‌شان محروم شدند آرزو می‌کرد که تحت حکومت اسلام باشند و مصرانه از آنان می‌خواهد در مبارزه برای برقراری دوباره شریعت اسلام کوشش بیشتری به خرج دهند.
گروه بوکوحرام نیجریه ارتباطات علنی بسیاری با سعودی‌ها و حضور مستمر در عربستان دارد. سخنگوی رسمی بوکوحرام نیز اعتراف کرده رهبران این گروه در آگوست سال 2011 به عربستان رفته و در آن کشور دیدارهایی با گروه القاعده داشته‌اند. رهبری این گروه شورشی نیجریه در آن زمان با ابوبکر لاوان بود؛ او چندی بعد برای تحصیل در دانشگاه مدینه، نیجریه را به مقصد عربستان ترک کرد. رهبر بعدی این گروه، یعنی محمد یوسف در پی سرکوب‌ها و تشدید اقدامات امنیتی در نیجریه، در سال 2004 به عربستان گریخت و پناهنده شد.
اما درباره جمعیت ازاله البداعه و اقمه السنه باید بگوییم این جمعیت در دهه 1980 و همزمان با تشکیل جنبش اسلامی برای مهار و جلوگیری از نفوذ آن از سوی عمال سعودی در نیجریه تشکیل شد. این جمعیت طی 30 سال گذشته اقدامات فراوانی علیه شیعیان و شخص زاکزاکی انجام داده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به انتشار صدها جلد کتاب، هزاران مقاله و بروشور علیه جنبش اسلامی اشاره کرد. یکی از اقدامات خصمانه این گروه، همکاری با سازمان امنیت نیجریه در شناسایی و دستگیری رهبران حرکت اسلامی و شکنجه و آزار آنها در زندان‌های مخوف نیجریه بود.
آنها با هدف نابود کردن جریان شیعی در نیجریه در سال 1982 اقدام به ارسال نامه‌ای برای رئیس‌جمهور وقت این کشور کرده و سعی کردند شیعیان نیجریه را افرادی خطرناک که قصد براندازی دولت و ایجاد حکومتی شبیه جمهوری اسلامی ایران در آفریقا را دارند، معرفی کنند. «شهو شاگاری» رئیس‌جمهور وقت نیجریه پس از مطالعه این نامه سازمان امنیت این کشور را مأمور بررسی صحت و سقم مفاد این نامه کرد، هرچند پس از بررسی‌های دقیق مأموران امنیتی مشخص شد که این نامه به طور کامل کذب بوده، اما تا مدت‌ها بعد از ارسال این نامه شیخ و طرفدارانش به شدت از سوی مقامات نظامی تحت نظر بوده و از انجام هرگونه تظاهرات و راه‌پیمایی منع شده بودند، اما این همه داستان نبود، این سازمان وهابی برای کنترل شیخ زاکزاکی، برادر ناتنی وی، محمدثانییعقوب را تطمیع کردند و از وی خواستند تا اقدامات شیخ را زیر نظر گرفته و به آنها گزارش دهد، وی نیز تمامی سفرهای شیخ به ایران و دیگر کشورهای اسلامی و دیدارهایی که وی در این سفر انجام داده بود را به این سازمان وهابی گزارش می‌داد. محمدثانییعقوب پس از سرکوب سال گذشته شیعیان نیجریه و در واکنش به این اقدام گفته بود؛ من از اقدام ارتش در خلال این درگیری خشنود هستم و در صورت بازگشت کاروان حامل فرمانده نظامی ارتش از مسیر مسدود شده از سوی شیعیان در روز حادثه این می‌توانست یک آبروریزی برای ارتش نیجریه محسوب شود.
پس از حوادث اربعین سال گذشته و شهادت شیعیان و دستگیری شیخ، این سازمان با برگزاری یک نشست بزرگ و دعوت از شیوخ وهابی از سراسر کشورهای غرب آفریقا چنین وانمود کرد که جنبش شیخ زاکزاکی در غرب آفریقا بسان طاعونی می‌باشد که ابتدا غرب و سپس کل این قاره را فراخواهد گرفت، این نشست که حدود یک هفته طول کشید، با پوشش رسانه‌ای قوی از سوی دولت این کشور و جریانات وهابی روبه‌رو شد، این نشست با صدور بیانیه‌ای خواستار اعدام رهبران جنبش اسلامی و برچیده شدن این جنبش به طور کامل در نیجریه شد.
