اکبر کریمی/ فيروزه‌کوبی، یکی از صنايع دستی کم‌سابقه در کشور ماست که با وجود نوظهور بودن، امروزه در شهرهای مشهد و اصفهان جایگاه مناسبی یافته و هنرمندان فیروزه‌کوب در این دو شهر روز به روز در حال افزایش هستند. مریم نوش‌مهر یکی از هنرمندان جوان اصفهانی است که توانسته در رشته فیروزه‌کوبی برای حدود 50 نفر اشتغال پایدار ایجاد کند. گزارش این شماره نشریه به معرفی این هنرمند و هنر دست وی اختصاص دارد.
از مهندسی نرم‌افزار
تا تولید محصولات هنری
خانم نوش‌مهر مهندس نرم‌افزار است که در رشته فیروزه‌کوبی فعالیت می‌کند. وی درباره علت ورودش به این حرفه می‌گوید: «رشته‌ای که در آن تحصیل کرده بودم بازار کار مناسبی نداشت، به همین دلیل تصمیم گرفتم برای کسب درآمد مناسب، وارد حوزه کاری غیر مرتبط با رشته‌ام شوم. از آنجایی که قبلاً نیز سابقه کار تجربی در حوزه صنایع دستی و آگاهی نسبی از بازار فروش آثار فیروزه‌کوبی داشتم، تصمیم گرفتم این هنر را بیاموزم.»
او با شرکت در دوره آموزشی یک ماهه، همه مراحل و مهارت‌های لازم رشته فیروزه‌کوبی را کسب کرد و در سال 1390 کارگاه خانگی برای تولید وسایل هنری در رشته فیروزه‌کوبی راه انداخت. نوش‌مهر کم‌کم توانست علاقه‌مندان و فراگیران گوناگونی را جذب این هنر کرده و جمعیت فعال 50 نفری را مشغول کسب‌وکار در این رشته کند.
نوش‌مهر در این زمینه می‌گوید: «کارگاهم را با سرمایه اولیه سه میلیون تومانی و با یک نیروی کمکی شروع کردم و پس از حدود شش ماه کارم را توسعه دادم و امکان فعالیت 50 نیروی کار خانم و سه نیروی کار آقا را در این حرفه ایجاد کردم.»
مراحل تولید آثار فیروزه‌کوبی
فیروزه‌کوبی سابقه 100 ساله در کشور ما دارد و خانم نوش‌مهر معتقد است، از 10 سال پیش در اصفهان رونق چشمگیری یافته است: «زمانی که من وارد این حرفه شدم، در سطح اصفهان تعداد افرادی که این فعالیت را انجام می‌دادند، به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسید؛ ولی در حال حاضر تنها در بازار اصفهان، بیش از 30 نفر صاحب کارگاه فیروزه‌کوبی هستند.»
بستر کار تولیدات فیروزه‌کوبی نوش‌مهر، ظروف و وسایل مسی است. این محصولات در اشکال متفاوت، شامل گلدان، شکلات‌خوری، میوه‌خوری، ظرف گلاب و... در کارگاه‌های مسگری تولید می‌شود. سنگ فیروزه کار شده بر روی محصولات مسی معمولاً از معادن فیروزه نیشابور تهیه شده و قیمت آنها بر اساس رنگ، اندازه و... تعیین می‌شود. نوش‌مهر می‌گوید: «سنگ‌های فیروزه‌ای که من در سال 90 می‌خریدم، کیلویی حدود 30 هزار تومان بود؛ ولی به دلیل توسعه این رشته هنری در اصفهان و افزایش تقاضا برای خرید سنگ فیروزه، در حال حاضر هر کیلو از این سنگ تا قیمت 600 هزار تومان معامله می‌شود.»
سنگ‌های فیروزه پس از خرید، شسته شده و سایزبندی می‌شوند. سپس این سنگ‌ها با چسب مخصوصی به صورت موزاییکی و پازلی‌شکل بر روی قسمت‌هایی از ظروف مس چسبانده می‌شود. مرحله بعدی ساییدن روی سنگ‌ها برای یکدست شدن سطح آنهاست که به آن عمل «پرداخت‌کاری» گفته می‌شود. «چرخ‌کاری» مرحله بعدی کار است که در آن ظرف مس صیقل‌کاری شده و مس براق می‌شود و زیبایی اثر نمود بیشتری پیدا می‌کند. مرحله نهایی برای تهیه آثار فیروزه‌کوبی، «پلی‌استرکاری» است. پلی‌استر روکشی است که بر روی سطح سنگ‌چین شده آثار کشیده می‌شود و آنها را شفاف می‌کند.
این هنر را می‌توان هم برای تولید کالاهای لوکس و تزئینی و هم برای تولید لوازم خانگی به کار برد. امروزه، شما می‌توانید زیورآلات، ظروف، تابلوها و... را در بازار ببینید که در آن هنر فیروزه‌کوبی به کار رفته است.
ضرورت توسعه مشاغل خانگی
بیشتر همکاران خانم نوش‌مهر خانم‌های خانه‌داری هستند که این هنر را یاد گرفته‌اند و سفارش‌ها را در محیط منزل تهیه کرده و تحویل وی می‌دهند. این شیوه فعالیت هم برای خانم‌های خانه‌دار که می‌توانند در کنار انجام امورات منزل، منبع درآمد قابل اطمینانی داشته باشند، مناسب است و هم برای امثال خانم نوش‌مهر که هزینه‌های ناشی از اجاره محیط‌های کارگاهی بزرگ و هزینه‌های بیمه‌ای و... را متقبل نمی‌شود. با این شیوه تولید، هزینه اولیه تولیدات کاهش می‌یابد و مصرف‌کننده دیگر مجبور نخواهد بود هزینه بالایی برای خرید محصول پرداخت کند.
با وجود این، خانم نوش‌مهر افزون بر سفارش کار به خانم‌های خانه‌دار، دو کارگاه تولیدی نیز دارد که یکی در نزدیکی میدان نقش جهان اصفهان و کارگاه دوم در روستایی در فلاورجان قرار دارد.
او معتقد است، به دلیل جذابیت‌های بالای محصولات فیروزه‌کوبی، افزون بر بازارهای داخلی، با ایجاد زمینه‌های تبلیغ این محصولات در کشورهای خارجی، می‌توان بازار دائمی و مطمئنی در خارج از مرزها نیز برای تولیدات این حرفه فراهم کرد. به گفته این هنرمند جوان، سود حاصل از فروش تولیدات فیروزه‌کوبی در داخل کشور بین 20 تا 30 درصد و در حوزه صادرات بین 80 تا 90 درصد است.
نمایش محصولات در اماکن تاریخی و توریستی اصفهان، قرار دادن محصولات در مغازه‌های سطح شهر برای فروش، تبلیغات رسانه‌ای و شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی از جمله راه‌های بازاریابی برای فروش محصولات فیروزه‌کوبی است که این بانوی هنرمند برای فروش محصولاتش از آنها بهره می‌برد. او از بین روش‌های بازاریابی، تبلیغ محصول در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را یکی از مهم‌ترین روش‌های مؤثر بازاریابی می‌داند و می‌گوید: «نزدیک به 50 درصد محصولات‌مان را از همین تبلیغات در حوزه فضای مجازی به فروش می‌رسانیم و از این طریق از سلیقه‌های مختلف مشتریان‌مان مطلع می‌شویم و سفارش تولید
می‌گیریم.»
خانم نوش‌مهر تاکنون تجربه شرکت در چندین نمایشگاه بین‌المللی داخلی و خارجی، از جمله نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، اصفهان، مشهد، ارمنستان و دبی را داشته است و برگزاری این نوع نمایشگاه‌ها را اقدامی مؤثر در معرفی و فروش محصولات هنری
می‌داند.
برای تهیه گزارش از فعالیت‌های اقتصاد مقاومتی در استان خود با شماره تلفن 09193472981 تماس بگیرید.
