مهدي سعيدي/ اي مسافرها!
قافله‌اي حرکت مي‌کند،
صداي زنگ اين کاروان از جنوب و غرب کشور به گوش مي‌رسد!
آماده حرکت باشيد!
امير قافله اين کاروان اباعبدالله است!
امير قافله اين کاروان، کرامت دارد، لطف و صفا دارد!
اي مسافران دنيا! برويم خود را به اين کاروان برسانيم!...
صداي زنگ اين کاروان از جبهه‌ها بلند است! حرکت کنيم به سوي اين کاروان! از کاروان عقب نمانيم!
با نواي کاروان، بار بندید همرهان/ اين قافله عزم کرب‌وبلا دارد!...
اين نواي ملکوتي حاج‌صادق آهنگران نوستالژی جوانان دهه 60 است که آنان را به حضور در عرصه دفاع در برابر دشمن متجاوز بعثي دعوت مي‌کرد و از کارواني مي‌گفت که قافله‌سالار آن نايب بر حق حسين‌بن‌علي(ع) بود و همراهان و پا به رکابانش شهدا و مجاهدان راه حق! آنان که در شوق زيارت کربلا و ديدار اباعبدالله‌الحسين(ع) آسماني شدند و با چهره خونين به ديدار مولاي‌شان شتافتند! فرزندان حضرت روح‌الله(ره) مظلومانه در جبهه‌هاي جنوب و غرب کشور به شهادت رسيدند تا امروز راه زيارت کربلا براي جوانان دهه 80 و 90 باز باشد و با پیاده‌روی عاشقانه ايشان «حماسه اربعين» خلق شود!
از سنت پياده‌روي تا خلق
«حماسه اربعين»
بنا بر منابع تاريخي، جابر‌بن‌عبدالله انصاري، نخستين زائر کربلا است كه از مدينه حرکت کرد تا در اربعين سال 61 هجري بر مزار حضرت اباعبدالله‌الحسين(ع) حاضر شود و در دوران پيري و فرسودگي و نابينايي، از تربت مطهر مزار حسين(ع) جواني و حيات طيبه و بينايي را طلب کند! از آن روز کربلا به دارالشفاي همه مشتاقان انسانيت و آزادگي بدل شده و آرزوي زيارت در صدر آمال مشتاقانش قرار گرفته است. اقدام او در طول تاريخ از سوی عاشقان حسيني تکرار و به سنت حسنه‌اي تبديل شده است. علماي شيعه در هدايت و ترغيب شيفتگان حسيني به پياده‌روي زيارت اربعين، نقشی اساسي داشته‌اند و ضمن ارائه رهنمود، خود نيز در اين مراسم شركت كرده‌اند. علاقه و اشتياق به اين مراسم معنوي در ميان مراجع تقليد، استادان، طلاب و روحانيون حوزه علميه نجف، از شور و حال ويژه‌اي برخوردار بوده و بیشتر استادان و حتي مراجع تقليد، از گذشته تاكنون در مراسم پياده‌روي و زيارت اربعين شركت كرده‌اند. بزرگاني چون؛ شيخ‌ميرزا‌حسين نوري، ميرزاجوادآقا ملكي‌تبريزي، مرحوم سيد‌محسن امين‌عاملي، شيخ‌محمدحسين غروي، علامه اميني(ره) و...
اما واقعيت آن است که در عصر حاضر با نوعي تحول و شکل‌گيري پديده‌اي نو در اين زمينه روبه‌رو هستيم که پيش از اين روبه‌رو نبودیم. در گذشته اين زيارت و پياده‌روي به صورت محدود بود، اما اينک به بزرگ‌ترين اجتماع بشري در جهان مبدل شده است!
به فرموده رهبر معظم انقلاب اسلامي؛ «در گذشته راه‌پيمايي بود، امّا اين خبرها نبود. ما اطّلاع داريم که در ايام مختلف، چه اربعين، چه غير اربعين‌ـ در خصوص اربعين يا بعضي اوقات ديگرـ طلّاب از نجف و جاهاي مختلف عراق حرکت می‌کردند می‌رفتند، جمعيت‌هاي فراواني هم بودند. امّا اين جمعيتِ عظيمِ ميليوني از جاهاي مختلف دنياـ چند ميليون از ايران و ميليون‌ها[نفر] از خود عراق و از کشورهاي ديگرـ اين حرکت عظيم، با وجود تهديدهاي تروريستي‌اي که هميشه وجود داشته و امروز هم وجود دارد، يک پديده فوق‌العاده عظيمي است؛ خيلي مهم است. اين نشان‌دهنده اوج گرفتن همين تفکّر مبارزه در راه خدا و در راه اسلام و آمادگي عمومي و همگاني در اين راه است.»(22/8/۱۳۹۶)
پياده‌روي اربعين را بايد يک پديده الهي و معنوي دانست که ابعاد آن توصيف‌شدنی نيست؛ مانند خيلي از پديده‌هاي مهمّ الهي، درست قابل تفسير هم نيست؛ يعني نمي‌شود اين حادثه را همه‌جانبه تحليل کرد!
به فرموده رهبر معظم انقلاب؛ «شما ببينيد براي اينکه ده هزار نفر، پنجاه هزار نفر را يکجا جمع کنند، چقدر تلاش تبليغاتي در دنيا انجام مي‌گيرد، آخرش هم نمی‌شود! اينجا با وجود موانع فراوان، از ايران فقط دو ميليون نفر براي پياده‌روي ۸۰ کيلومتري‌ـ براي پياده‌روي، نه براي لذّت بردن و در هتل لميدن‌ـ بلند مي‌شوند مي‌روند کربلا؛ چند برابر آن [هم] از خود عراق و از مناطق ديگر؛ اين يک حادثه الهي است، اين يک پديده الهي است.»(3/9/۱۳۹۵)
پياده‌روي تنها ظاهر آن است، در باطن آن حقايقي عميق و ارزشمند نهفته است که آن را از يک تجمع انساني صرف، به حقيقتي عميق و الهي بدل کرده است.
پرچمداران اربعين
بی‌شک جوانان را بايد پرچمداران حماسه بزرگ راه‌پيمايي اربعين دانست که در طول سال‌هاي اخير با حضور پرشور خود ميداندار اين عرصه بوده‌اند. جوانان جهان اسلام که همه تحولات اين روزهاي منطقه غرب آسيا به اراده ايشان عملي شده و جبهه مقاومت در برابر دشمن از فلسطین و غزه و يمن تا سوريه و عراق و ايستادگي در برابر رژيم صهيونيستي و آل‌سعود و مبارزه با تکفيري‌های داعشي به همت ايشان به پا شده، ميداندار پياده‌روي اربعين هستند! به فرموده رهبر حکيم انقلاب اسلامي، جوان، سرشار از اميد و نشاط است و مايل است كاري به او محوّل كنند تا آن را با شجاعت و خطرپذيري انجام دهد و همين ويژگي است که موجب پيشگامي جوانان در تحولات گوناگون سياسي، اجتماعي، اقتصادي و... شده است.
تجليگاه شور و شعور حسيني
هر حرکت اجتماعي براي تداوم و بقا و ماندگاري و اثرگذاري، بايد با دو مؤلفه «شور» و «شعور» همراه شود. فقدان شور و عشق در فعاليت‌هاي اجتماعي مانعي است براي حرکت مؤثر و ايجاد خيزش عمومي که از جذابيت‌هاي آن خواهد کاست و از تبديل شدن آن به حرکتي فراگير و گفتماني عمومي جلوگيري خواهد کرد. به واقع، شور به مثابه انرژي مثبتي است که نمي‌گذارد حرکت‌هاي اجتماعي از تاب و توان بيفتد و به تدريج به حرکتي محافظه‌کارانه، خنثي و بي‌اثر تبديل شده و در نهايت به محاق و فراموشي سپرده شود!
از سوي ديگر شعور و عقلانيت تضمين‌کننده درستي عمل و تطابق جهت حرکت با آرمان‌ها و اهداف است. فقدان شعور نيز عاملي است تا حرکت‌هاي اجتماعي دچار آفات و انحرافات عدیده شده و به اقدامي ضد ارزش تبديل شود! چه بسيار نهضت‌ها و جنبش‌هاي اجتماعي که در طول تاريخ با کم‌رنگ شدن شعور و عقلانيت، از مسير حق خارج شده و حتي به ضد خود تبديل شده‌آند!
امروز پديده پياده‌روي ميليوني اربعين حسيني عالي‌ترين تجلي حضور توأمان شور و شعور است که در گام‌هاي استوار جوانان جهان اسلام تجلي يافته است. به تعبير رهبري؛ حضور ميليون‌ها جوان مشتاق زيارت حضرت اباعبدالله(ع) در اين حماسه تاريخي، نشان می‌دهد که اين راه، راه عشق است؛ منتها نه عشق مجنونانه، عشق همراه با بصيرت؛ مثل عشق اوليا به خدا؛ اَللهُمَّ ارزُقني حُبَّکَ وَ حُبَّ مَن يحِبُّکَ وَ حُبَّ کُلِّ عَمَلٍ يوصِلُني اِلي قُربِک؛ اين حبّ و اين عشق، عشق همراه با بصيرت است؛ مي‌داند، مي‌فهمد و اين جاذبه او را می‌کِشد، اين مغناطيس او را مي‌کِشد.(3/9/۱۳۹۵)
حاصل اين شور و شعور توامان تحول و تعالي ماهوي اربعين و تحقق ابعاد متعالي اين حماسه بزرگ است. امروز اين حرکت از يک مراسم معنوي صرف فراتر رفته و مرزهاي سياست و فرهنگ را نيز درنورديده است.
پیام‌های حماسه اربعين
بررسي ابعاد و جوانب گوناگون اين حماسه بي‌نظير تاريخ بشريت، واجد اهداف و پیام‌های بزرگی است که بازخوانی برخی از آنها بر حلاوت و لطف زیارت ارباب می‌افزاید:
1ـ امروز اربعين به بزرگ‌ترين اجتماع جوانان انقلابي براي تقويت روحيه انقلابي و مبارزه با ظلم و جور استکبار جهاني بدل شده است. اين باور را مي‌توان در شعارها و نمادهاي موجود در راه‌پيمايي اربعين مشاهده کرد. همچنين براي فهم بهتر بايد گام به گام در اين مسير قدم زد تا به عينه دید که چطور روحيه انقلابي در اين اعتکاف چند روزه در جان جوانان مؤمن حک مي‌شود و آنان را براي حضور در ميدان‌هاي سخت و بزرگ آماده مي‌کند.
2ـ اربعين امروز به مثابه موتور محرک جبهه ايستادگي و مقاومت در منطقه عمل مي‌کند. از دل اربعين است که اردوگاه مبارزان و مجاهدان در برابر جريان تکفيري و سردمداران جنگ نيابتي مملو از جوانان پرشور و انقلابي شکل می‌گیرد. به واقع، اربعين به مثابه کارخانه مجاهدپروري در طول سال‌هاي اخير عمل کرده است. کافي است به تصاويري که از شهداي مدافع حرم در طول سال‌هاي اخير منتشر شده توجه کنیم، حکايت از حضور اغلب ايشان در پياده‌روي اربعين دارد.
3ـ اربعين ميعادگاهي جهاني براي طرح و بررسي مصائب بزرگ جهان اسلام و شناخت دشمنان امت اسلامي، اعم از صهيونيسم بين‌الملل با محوريت رژيم صهيونيستي، استکبار جهاني با محوريت آمريکا و ايادي وابسته آنان در جهان اسلام با محوريت آل‌سعود است. جوانان جهان اسلام با محوريت امام آزادگان گرد هم مي‌آيند تا براي حل معضلات فلسطين، يمن، سوريه، عراق، افغانستان، بحرين و... چاره بیندیشند!
4ـ امروز مراسم اربعين، بزرگ‌ترين تجليگاه وحدت مسلمين جهان است؛ وحدتي که در طول ساليان اخير دشمنان جهان اسلام تلاش کرده‌اند با ايجاد تفرقه مانع تحقق آن شوند! اين دستاورد کم‌نظير محصول محور قرار دادن امامي است که معرفت ايشان مي‌تواند همه آزادگان عالم را با همه تفاوت‌هاي سني، جنسيتي، زباني و قوميتي در مدار نام حسين(ع) متحد و همدل کند و چه زيبا گفته‌اند که؛ «حب الحسين يجمعنا».
5ـ اربعين را مي‌توان فرصتی براي تفهيم جايگاه امام(ع) در زندگي مؤمنانه دانست! به فرموده حضرت زهرا(س) به نقل از پدر بزرگوارشان؛ مَثَلِ امام به مانند کعبه است که بايد بر گردش بگردند! «اِذْ تُؤْتي ولا تأتي!» و اربعين تجلي اين حرکت و رجوع امت به امامت به قصد قربت و بيعت است. امامت راه نجات بشريت در عصر جاهليت ثاني است و اين حقيقتي است که انسان قرن بيست‌ويکم بيش از هر عصري به آن نيازمند است. اگر امامت الهي فهم شود، همه ارزش‌هاي مطلوب بشري، اعم از اخلاق و معنويت و عدالت و آزادي نيز در جامعه جاري و ساري خواهد شد. اين راه نجات از طريق رسانه ممتازي چون اربعين تبليغ و به جهانيان ارائه و معرفي مي‌شود!
6ـ امروز اربعين به رسانه انحصاري اسلام ناب محمدي(ص) تبديل شده است. در زمانه‌اي که دشمنان اسلام با به خدمت گرفتن رسانه‌هاي فراگيرشان تلاش دارند اسلام‌هاي تقلبي، اعم از اسلام آمريکايي، اسلام التقاطي، اسلام تکفير و تحجر و... را به منزله اسلام ناب معرفي کنند، اربعين به مثابه رسانهای بي‌مانند و نمايشگاهي بزرگ است که همه شاخصه‌هاي اسلام حقيقي را در خود جمع کرده است.
7ـ در این پياده‌روي چند روزه با سبک جديدي از زندگي اسلامي آشنا مي‌شويم که در گستره هژموني رسانهای سبک زندگي غربي کمتر مجال تجلي و بروز يافته است. در اين زندگي چند روزه همه مفاهيم و آموزه‌های سبک زندگي اسلامي همچون؛ محبت، معنويت، صميميت، ايثار و ازخودگذشتگي، تقوا، پرهيزکاری، مراقبت معنوي، تعاون و همکاري، قناعت و ساده‌زيستي، مقاومت و ايستادگي و... را مي‌توان تجربه کرد. همه آمده‌اند تا طور ديگري زندگي کنند! آن نوع زندگي که در کوچه پس‌کوچه‌هاي غبارگرفته شهر! (به مثابه نماد تمدن نوين بشر غربي) خبري از آن نيست! زندگي ممتازي که از دل سلوکي عاشورايي متولد مي‌شود!
۸ـ اربعين گام برداشتن در سلوکي عاشورايي با هدف خودسازي انقلابي است. در اين سلوک هر قدمي که برمي‌داري قرار است از گناهي فاصله بگيري و پاک و مطهر به وادي حيرت در سرزمين بين‌الحرمين برسي! پاي پياده مي‌روي تا در هر گام عهدي با خداي خود ببندی و روح خود را از اسارت زخارف دنيايي برهاني و آسماني شوي. مي‌روي و مي‌روي و مي‌روي تا با عبور از حصارهاي تنگ جهل و نفس و عادات سخيف زندگي مادي، حتي حجاب‌هاي نور را نيز درنوردي و آماده درک مقام حضور و ظهور موعود(عج) شوی!
۹ـ در یک کلام، پياده‌روي اربعين جلوه‌اي از دوران ظهور و زندگي مهدوي در زمانه تحقق حکومت الهي است که وعده آن به همه مستضعفان عالم داده شده است؛ حکومتي که براي تحقق معنويت و عدالت و آزادي اقامه خواهد شد و مسير هدايت و سعادت و حيات طيبه بشر را هموار خواهد کرد. اربعينيان آمده‌اند تا مقدمه‌ساز ظهور منجي موعودي باشند که وعده آن پيش از اين در زبور و تورات و انجيل داده شده است!
حال و هواي اربعين 1397
اما اربعين امسال حال و هوايي ديگر دارد و با مسائل و مناقشات خاص خود روبه‌رو است و حوادث مختلفي موجب شده تا بر حساسيت آن افزوده شود.
1ـ از يک سو نابساماني در بازار ارز و افزايش چند برابري قيمت دلار و دينار موجب شده هزينه‌هاي سفر بيش از دو برابر شود! و اين افزايش هزينه عده بسیاری از زائران حسيني را که اغلب از توده‌هاي مردم و از طبقات محروم جامعه هستند در تأمين هزينه سفر دچار سختي کند! اما حضور پرشور مردم در اربعين امسال اين پيام را خواهد داشت که؛ «زائران حسيني با وجود همه دشواري‌ها دست از اباعبدالله(ع) بر نخواهند داشت!»
2ـ از سوی دیگر دشمنان جهان اسلام و ملت شيعه در ماه‌هاي اخير سناريوهاي گوناگوني را براي ايجاد اختلاف بين ملت ايران و عراق آغاز کرده‌اند! همان‌هايي که از خلق اين حماسه ميليوني و شکل‌گيري بزرگ‌ترين تجمع جهاني هراسانند و «شيعه متحد» خواب راحت از چشمان‌شان ربوده است، پشت پرده حوادث بصره و شايعه‌پراکني عليه زائران عراقي در مشهد بوده‌اند. حضور باشکوه ايرانيان که بی‌شک با میهمان‌نوازي ملت عراق همراه خواهد بود، همه نقشه‌هاي دشمن را نقش بر آب خواهد کرد و پرچم وحدت دو ملت را برافراشته خواهد کرد!
3ـ جنگ تمام‌عيار اقتصادي جديدي که استکبار جهاني عليه ملت ايران کليد زده نيز وضعیت ممتازي را براي پياده‌روي اربعين امسال ايجاد کرده است. حضور باشکوه ميليون‌ها ايراني، پيام مهمي براي دشمن خواهد داشت: «ملتي که با حسين(ع) بيعت کرده است، تسليم يزيديان زمان نخواهد شد.»
4ـ با وجود همه تلخی‌ها و ناملایمات و طراحی‌ها، ملت ايران و عراق دست به دست هم داده‌اند تا اربعين امسال را باشکوه‌تر از سال‌هاي گذشته برگزار کنند. براي رونق بخشيدن به اربعين و غلبه بر موانع و مشکلات، شاهد تولد خيزشي مردمي براي مقابله با دشمنان اربعين هستيم. شکل‌گيري پويش‌هاي مردمي براي کاهش هزينه‌هاي اربعين برخی از اين اقدامات است که به طور خودجوش در شهرهاي مختلف و به همت مجموعه‌ها و گروه‌های مردمي ایرانی و عراقی دنبال مي‌شود. انتشار نماهنگی ارزشمند از يکي از مداحان عراقي که خود را ميزبان فرزندان ايراني حضرت علي‌بن موسي‌الرضا(ع) معرفي مي‌کند، از جمله اقدامات ارزشمندي است که در شکست سناريوي دشمن نقش مؤثري خواهد داشت. اين‌گونه اقدامات بايد با حمايت معنوي همه‌جانبه همراه شود تا روز به روز گسترش یابد و در قالب الگوهايي مشابه تکرار شود.
***
پس از سه دهه از پایان حماسه یاران خمینی(ره) در جبهه‌های جنوب و غرب کشور، همچنان این ندای ملکوتی سيدمرتضي آويني در مجموعه روايت فتح، ایمان‌بخش قلب‌هایی است که آرمان و حیات‌شان را از شهدای شلمچه، اروند، فکه و طلائیه گرفته‌اند و بهشت زهرا(س) و مزار شهدای گمنام معبد و میعادگاه آنهاست؛ همانها که هنوز در آرزوی شهادتند و به آن به مثابه تنها ره سعادت مي‌نگرند:
بسيجي عاشق كربلاست و كربلا را تو مپندار كه شهري است در ميان شهرها و نامي است در ميان نام‌ها. نه، كربلا حرم حق است و هيچ‌كس را جز ياران امام حسين راهي به سوي حقيقت نيست. كربلا، ما را نيز در خيل كربلاييان بپذير. ما مي‌آييم تا بر خاك تو بوسه زنيم و آنگاه روانه ديار قدس شويم.
برخيز اي چاووش شهر عشق برخيز
غسل زيارت كن ز نهر عشق برخيز
بربند محمل را و برپا كن علم را
آواز ده، آواز عشاق حرم را
هر سر كه پيمان بلا دارد بيايد
هر كس هواي كربلا دارد بيايد
