زهرا چيذري/ دعوا، دعوا، دعوا و در نهايت باز هم دعوا! نسخه با هم حرف بزنيد و با گفت‌وگو مشکل‌تان را حل کنيد هم هر چند براي خيلي از زوج‌ها جواب مي‌دهد؛ اما آنها حتي وقت‌هايي که کنار هم مي‌نشينند تا براي حل اختلاف‌شان با هم گفت‌وگو کنند، باز هم در آخر به يک نتيجه مي‌رسند؛ دعوا! اين حکايت دردِ دل برخي از همسراني است که انگار نسخه صحبت کردن براي حل اختلافات به کارشان نمي‌آيد. اين ماجرا البته به دلیل ناکارآمدي اين نسخه نيست؛ بلکه به اين دلیل است که بعضي از ما با قواعد و اصول گفت‌وگو کردن آشنا نیستیم.
گفت‌وگو کردن و مذاکره به ویژه براي حل اختلافات زناشويي و خانوادگي قانون و قواعد ويژه‌اي دارد که نشناختن و رعايت نکردن آن مي‌تواند اثربخشي‌اش را با چالش مواجه کند. براي گفت‌وگو کردن بايد بدانيد سر صحبت را از کجا باز کنيد و از آن مهم‌تر بدانيد براي شروع يک گفت‌وگو چه زماني مناسب است! قواعد ديگري نظير مکان و فراهم کردن شرايطي، از جمله ايجاد محيطي دو نفره و به دور از تنش براي گفت‌وگو از جمله عواملي است که مي‌تواند گفت‌وگوي شما را براي حل اختلاف به ثمر برساند. در صورتي که اين قواعد را رعايت نکنيد، مشاجره آخرين نتيجه‌اي است که از اين گفت‌وگوها حاصل مي‌شود.
وقتي سکوت هم حرف مي‌زند
در قواعد ارتباطات بايد بدانيد حتي سکوت شما معنا دارد و به نوعي ارتباط منجر مي‌شود. از سوي ديگر، گفت‌وگو تنها از طريق زبان حاصل نمي‌شود. خيلي وقت‌ها ما با رفتارهاي‌مان با یکدیگر گفت‌وگو مي‌کنيم. نگاه‌هاي ما خيلي وقت‌ها عميق‌ترين احساسات دروني‌مان را نسبت به همديگر آشکار مي‌کند؛ احساساتي که نمي‌توان آنها را در قالب کلام ريخت و بيان کرد.
نباید تصور کنیم اگر خانواده‌ای در روز 10 ساعت با هم حرف می‌زنند، حتماً خانواده موفقی هستند. گفت‌وگو شرایطی دارد که ممکن است فراهم نشود و گفت‌وگو به نتیجه‌ای نرسد یا حتی به اختلافات دامن بزند. در این صورت گفت‌وگو نکردن شاید بهتر از چنان گفت‌وگویی باشد. باید به این نکته دقت کنیم که چنین نیست که هر قدر گفت‌وگو بیشتر شود، خانواده موفق‌تر خواهد بود. این گفت‌وگوی کیفی است که مؤثر و مطلوب است. گفت‌وگوي کيفي گفت‌وگويي هدفمند است که پيش از آغاز درباره آن انديشيده باشيم و در جريان گفت‌وگو هم دريچه‌هاي جديدي به روي ما باز شود. اما براي آنکه گفت‌وگويي اثربخش داشته باشيم، بايد اصول اساسي را در نظر بگيريم و رعايت کنيم.
دوري از تفکرات قالبي
و پيش‌داوري
اگر بناست براي حل مسئله‌اي با همسرتان به گفت‌وگو بنشینید، پيش از هر کاري هر دو طرف سعي کنيد ذهن‌تان را از تفکرات قالبي و کليشه‌اي آزاد کنید. اگر شما با اين پيش‌فرض که همسرتان تغييرپذير نيست يا اين مسئله قابل حل نخواهد بود، وارد گفت‌وگو شويد، نمي‌توانيد انتظار داشته باشيد گفت‌وگوي‌تان به سرانجام برسد؛ چرا که با هدف اثبات اشتباه طرف مقابل با او وارد گفت‌وگو مي‌شويد و تصورتان اين است که در صورت اثبات اين مسئله پيروز شده‌ايد، در صورتي که يک گفت‌وگوي خوب گفت‌وگويي برد‌ـ برد است. به اين معنا که بايد مشکل و مسئله ميان شما حل شود؛ در غير اين صورت هر دو باخته‌ايد. براي اين منظور بايد سعي کنيد ظرفيت خود را بالا ببريد و نقدپذير باشيد. اگر واقعاً خواهان حل اختلاف و مشکل‌تان هستيد، شايد لازم باشد کمي خودتان را تغيير دهيد. بهتر است با خودتان روراست باشيد و براي بهبود زندگي‌تان از اين تغيير استقبال کنيد.
پرهيز از کلام گنگ
خواسته‌هاي‌تان را روشن و واضح بيان کنيد. بیشتر زوج‌ها نمی‌‌دانند چگونه پیام‌شان را به صورت شفاف و بدون آلودگی و ابهام، ارسال یا دریافت کنند؛ علت ادراک اشتباه، این است که پیام‌ها به صورت گنگ ارسال می‌شود و طرف مقابل ناچار می‌شود با استفاده از تجربه‌‌های قبلی و خاطرات زندگی خود، پیام ما را حدس زده و تفسیر و تعبیر و سپس دریافت کند.
انتخاب مناسب زمان و مکان
هر زماني را براي گفت‌وگو انتخاب نکنيد. گفت‌وگو بلافاصله پس از يک مشاجره سخت احتمال بيشتري دارد که به مشاجره کشيده شود. همچنين وقتي عصبانی هستيد، بهتر است گفت‌وگو نکنید. گاهي لازم است کمي به يکديگر فرصت دهيد تا به آرامش برسيد. براي مکان گفت‌وگو هم جاي مناسبي را انتخاب کنيد. گاهي وقت‌ها حضور در جايي که نخستين ملاقات شما در آنجا اتفاق افتاده، مي‌تواند گزينه خوبي براي يک گفت‌وگوي خوب ميان شما و همسرتان باشد؛ زیرا خاطرات خوش شما را یادآوری می‌کند و به خاطرتان مي‌آورد چقدر از اينکه در کنار هم هستيد، خوشحاليد. اگر فرزند داريد هيچ‌گاه گفت‌وگو براي حل اختلاف را در برابر فرزندتان انجام ندهيد، به ویژه اگر به مشاجره کشيده شدن گفت‌وگوهاي‌تان سابقه دارد. مشاجره در حضور فرزندان پیامدهای ناخوشايندي دارد که خودش مجال جداگانه‌اي مي‌طلبد.
تکيه بر اشتراکات
هيچ دو نفري با هم توافق کامل ندارند و مبناي گفت‌وگو و برقراري ارتباط مناسب و درست براي مديريت همين اختلاف نظرهاست. يادتان باشد هدف گفت‌وگوهاي‌تان را از قبل مشخص کنيد و وقتي با يکديگر به گفت‌وگو مي‌نشينيد، سعي کنيد از هدف اصلي دور نشويد.
براي يک گفت‌وگوي خوب و حل مسائل ابتدا بر روي مشترکات و نقاط مثبت تکيه کنيد، با اين روش مطمئناً گفت‌وگوي‌تان جهت مناسب‌تري پيدا مي‌کند و زمينه فراهم مي‌شود تا آنگاه آرام‌آرام وارد مسائل مورد اختلاف شويد. هیچ گفت‌وگویی وجود ندارد که در همه ابعاد آن افراد با هم موافق باشند؛ اما تأکيد بر اختلافات بدون توجه به اشتراکات مي‌تواند جهت گفت‌وگوي شما را به سمت مجادله پيش ببرد و به حل مسئله منتهي نشود.
شنونده خوبي باشيد
براي آنکه گفت‌وگوي خوب و مؤثري داشته باشيد، فراموش نکنيد به اندازه‌اي که شما حرف براي گفتن داريد، همسرتان هم حرف‌هايي دارد که شما بايد بشنويد. شنونده خوب بودن يکي از رازهای داشتن گفت‌وگويي موفق است. حرف‌هاي همسرتان را قطع نکنيد و به حرف‌هايش گوش دهيد. شايد اساس اختلاف شما با هم همين نشنيدن حرف‌ها و انتظارات يکديگر بوده است.
در نهايت اينکه با خودتان قرار بگذاريد، هر از چندگاهی براي بررسي انتظارات‌تان از يکديگر و بازبيني زندگي مشترک‌تان با يکديگر گفت‌وگو کنيد. اين گفت‌وگوها در کنار گفت‌وگو و تماس شما در طول شبانه‌روز مي‌تواند به شما کمک کند اختلافات و مسائل زندگي مشترک‌تان را پيش از آنکه جدي شود، حل‌وفصل کنيد.
