مهدي دنگچي/ عصر جديد را مي‌توان عصر ارتباطات و عصر سيطره رسانه‌ها ناميد. در اين عصر همه ابعاد زندگي آدمي دستخوش تحولي شده است که رسانه‌ها براي ما رقم زده‌اند. در صدر اين رسانه‌ها صداوسيما قرار دارد که پاي آن چند دهه پيش به کشور باز شد.
در دهه ۱۳۳۰ پیشنهاد ايجاد سازمان راديو تلويزيون ملي ايران مطرح شد، اما عملي شدن اين طرح سال‌ها به تعويق افتاد. توليد تصوير، آن هم به صورت چند ساعت در روز، کار چندان ساده‌اي نبود و به سرمايه خصوصي و هفتگي نیاز داشت. به همين دليل حبيب‌الله ثابت، سرمايه‌دار بخش خصوصي، تأسيس يک فرستنده تلويزيوني را به دولت وقت پيشنهاد داد و دولت نيز پيشنهاد او را پذيرفت و براي آنکه کار جنبه قانوني به خود بگیرد، مجلس شوراي ملي در تير ماه سال ۱۳۳۷، ماده‌اي با چهار تبصره به تصويب رساند که به موجب آن، اجازه داده شد، فرستنده تلويزيوني در تهران زير پوشش وزارت پست و تلگراف و تلفن ايجاد شود.
نخستين فرستنده تلويزيون ايران ساعت پنج بعدازظهر جمعه ۱۱ مهر ماه سال ۱۳۳۷، اولين برنامه خود را پخش کرد. مراسم طبق وعده ساعت پنج آغاز شد. پخش پيام محمدرضاشاه که از کاخ اختصاصي‌اش قرائت شد، به اضافه پخش فيلم مسافرت او به ژاپن، قرائت پيام نخست‌وزير و صحبت‌هاي وزير پست و تلگراف و حبيب‌الله ثابت و پسرش ايرج (مديرعامل تلويزيون) و پخش چند برنامه نمايشي و موسيقايي از ديگر برنامه‌هاي روز افتتاح تلويزيون بود. در تاريخ ششم تير ماه سال ۱۳۴۶ مجلس شوراي ملي لايحه دولت درباره تشکيل سازمان تلويزيون ملي ايران را به تصويب نهايي رساند.
اولين مديرعامل تلويزيون رضا قطبي بود که مديريت تلويزيون را با دو شبکه برعهده داشت. شبکه يک، سراسري بود و شبکه دو فقط مناطق تهران و اطراف را پوشش مي‌داد. هر دو شبکه در ساختمان الوند مستقر بودند و محل پخش برنامه‌ها در ساختمان جام جم بود. در روز ۱۸ مرداد ماه سال ۱۳۴۷، اولين مرکز شهرستاني تلويزيون ملي ايران در اروميه راه‌اندازي شد. تلويزيون اروميه کار خود را با روزي سه ساعت برنامه آغاز کرد
پس از انقلاب، در سال ۱۳۵۸، شاهد تحولي جدي، هم در کيفيت فني و هم در محتواي رسانه ملي بوديم و در طول اين چهل سال توانستيم در ابعاد گوناگون به استقلال برسيم. رضا عليدادي، معاون توسعه و فناوري سازمان صداوسيما معتقد است:
پیش از انقلاب طراحي اوليه، خريد، نصب، راه‌اندازي و بهره‌برداري زيرساخت‌ها را تماماً خارجي‌ها انجام می‌دادند و حتي تا سال ۵۷ دکل‌بندي‌هاي با نيروهاي آلماني، فرانسوي و آمريکايي بود و ايراني‌ها تنها اپراتور بودند. پیش از انقلاب قادر به ساخت استوديو نبوديم، اما امروز بسياري از کشور‌هاي منطقه شبکه‌هاي تلويزيوني خود را با مشاوره‌هاي متخصصان ايراني از ابتدا تا انتها بنا مي‌کنند که اين ظرفيت مهندسان ايراني از انجام صفر تا صد اين پروژه‌هاي در جهان نادر است.
در دهه سوم انقلاب، زيرساخت‌هاي رسانه ملي تکميل شد و از دهه چهارم به تغيير نسل زيرساخت‌ها مشغول هستيم تا توسعه مجدد صورت گيرد و آرام آرام وارد نسل ديگري از فناوري‌ها شويم. از دهه چهارم انقلاب به سمت توسعه دستگاه‌های ديجيتال حرکت کرديم. در ابتداي امر ۶۶ دستگاه خارجي خريداري شد و مابقي تجهیزات لازم را شرکت‌هاي داخلي توليد کردند و حتي طراحي، خريد، نصب، راه‌اندازي و بهره‌برداري از دستگاه‌هاي خارجي نيز برعهده شرکت‌هاي داخلي بود.
معاون توسعه و فناوري سازمان صداوسيما با اشاره به اينکه، امروز ۳۳ شبکه ملي در کشور در حال پخش محتواست، تصريح کرد: پیش از انقلاب سهم خارجي‌ها در طراحي‌هاي سازمان صداوسيما ۱۰۰ درصد بود، ولی ما پوشش ۵۰ درصدي را در کشور شاهد بوديم، اما در دهه ۸۰ پوشش کامل شد و در پنج سال نخست دهه چهارم نيز پوشش ديجيتال، به ۹۵ درصد رسيد و توسعه اين امر همچنان ادامه دارد.
در زمان ورود تلويزيون‌هاي LCD به کشور بسياري نگران بودند که کيفيت پخش تصاوير رسانه ملي در اين گيرنده‌ها به صورت برفکي باشد، اما با توسعه زيرساخت‌ها به ديجيتال، امروز کيفيت بالاي پخش را شاهد هستيم که موجب حفظ و ارتقاي مخاطبان شده است.
تا سال 1357، ۲۵۰ ايستگاه فرستنده، ۲۵۰ فرستنده آنالوگ و ۷۰ ايستگاه FM داشتيم که در دهه اول انقلاب اين رقم به ۵۰۰ ايستگاه، ۸۰۰ فرستنده زميني و ۲۵۰ فرستنده FM رسيد و در نهايت در دهه چهارم شاهد فعاليت ۱۱۵۰۰ فرستنده آنالوگ در کشور و در زمينه توسعه زيرساخت ديجيتال نيز شاهد فعاليت ۴۰۸۰ فرستنده ديجيتال هستيم.
توان معرفي و ارسال فرستنده‌هاي آنالوگ نيز از ۱۱۱ کيلو وات به ۲۴ مگاوات و پوشش ديجيتال نيز به ۹۵ درصد رسيده است. پیش از انقلاب ۲۷ فرستنده راديويي موج متوسط با پوشش ۷۰ درصدي و مجموع قدرت چهار هزار کيلو واتي فعاليت داشت که در مجموع هشت برنامه را در طول ۲۴ ساعت پخش مي‌کرد، اما پس از انقلاب رشد ۵۰۰ درصدي ايستگاه‌ها را شاهد هستيم و در هر استان نيز ايستگاه موج متوسط ايجاد شده است. تا سال‌های ۷۴ و ۷۵ دکل‌هاي سازمان صداوسيما از کانادا وارد مي‌شد، اما امروز تمامي تجهيزات مورد نياز رسانه ملي در داخل توليد مي‌شود.
مانيتورينگ هوشمند پیش از انقلاب تنها در چهار نقطه انجام مي‌شد، اما اکنون به ۱۷ نقطه رسيده است و بناست تا سال 1398 با هوشمندسازي تمامی زيرساخت‌ها بدون نياز به گزارش مخاطب، هر شبکه از فرايند خرابي دستگاه‌های خود با خبر شود. ۲۸۰ شبکه تلويزيوني و ۱۶۵ شبکه راديويي به صورت ماهواره‌اي پخش مي‌شود و در شبکه ايران‌ست که همتراز عرب‌ست در حال فعاليت است، ۱۳۷ شبکه تلويزيوني و ۷۴ شبکه راديويي در حال پخش هستند.
همچنین در حوزه توسعه و پيشرفت‌هاي صورت گرفته در زمينه دستگاه‌های سيگنال‌رسان زميني شاهد تحولي اساسي هستيم. براي اولين بار در انتخابات سال 1390 که معاندان اين‌گونه القا مي‌کردند که تصاوير رسانه ملي از فرايند انتخابات ضبط شده است، خلاقيت و نوآوري نيروهاي داخلي موجب شد در يک قاب تلويزيوني ۳۳ تصوير زنده از استان‌هاي کشور پخش شود و فرايند انتخابات را به تصوير بکشد، امری که موجب غافلگيري دشمنان شد. ظرفيت ارتباطات زنده امروز به داخل شهر‌هاي کوچک و حتي روستا‌ها رسيده است.
در سال 1357، ۱۵ مرکز پخش تلويزيوني با ۳۲ استوديو در کشور فعال بود که ۱۴ استوديوی آن در تهران قرار داشت و اين رقم در سال 1397 به ۳۲ مرکز پخش با ۹۹ استوديو رسيد که تنها ۴۸ استوديو آن در تهران است و در راديو نيز ۱۷ استوديوی ملي داشتيم که در سال 1397 به ۶۲ استوديو رسيده است و استوديو‌هاي استاني نيز از ۶۹ استوديو به ۷۱ استوديو رسيده است که البته استوديو‌هاي موجود نيز تماماً از لحاظ ساختمان و بنا احيا شد.
پیش از انقلاب سه راديوي ملي در کشور فعال بود که امروز به ۱۶ شبکه راديويي رسيده است و تنها دو شبکه تلويزيوني داشتيم که امروز به ۲۰ شبکه تلويزيون ملي رسيده است، به طوري که در مجموع امروز ۶۵ شبکه راديويي ملي و استاني و ۸۸ شبکه تلويزيوني ملي و استاني داریم. برخي از شبکه‌هاي تلويزيوني کمتر از ۲۴ ساعت فعال هستند که در مجموع شاهد پخش ۱۵۰۰ ساعته شبکه‌هاي تلويزيوني هستيم که با رشد پنج يا شش برابري زيرساخت‌ها حاصل شده است که بهره‌برداري بالاي رسانه ملي از ظرفيت‌هايش را نشان می‌دهد. دو شبکه آنالوگ نيمه‌وقت پیش از انقلاب امروز به ۱۷ شبکه ديجيتال عمده تمام‌وقت پس از انقلاب اسلامي افزايش يافته است و تمام شبکه‌هاي تخصصي و اختصاصي محصول انقلاب اسلامي است.
