شوک نفتی ایران و روسیه به بازارهای غرب

در حالی که اخباری به نقل از وزیر انرژی روسیه درباره توافق نفتی ایران و روسیه حکایت داشت، اما برخی خبرها حاکی از تکذیب چنین توافقی است. نکته جالب اینکه با انتشار خبر تفاهم مسکو- تهران در یک روزنامه روسی، ارزش سهام شرکت بزرگ امریکایی 139 واحد سقوط کرد.

به گزارش جوان، تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران و روسیه سبب شده تا این دو کشور برای مقابله با تحریم‌های یکجانبه و دور زدن آنها بیش از پیش به هم نزدیک شوند. انتشار توافق احتمالی 20 میلیارد دلاری در بخش انرژی در زمانی که اوج تحریم‌های اروپا و امریکا علیه ایران و روسیه است، می‌تواند سرآغاز دور جدیدی از اتحادهای منطقه‌ای برای مقابله با جبهه غرب باشد. این قرارداد نفتی که در ظاهر برای فروش نفت ایران به روسیه است، در صورت عملی شدن می‌تواند برگ برنده‌ای برای ایران در فروش انرژی خود باشد، آن هم زمانی که مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+5 در جریان است، ضربه مهلکی بر پیکر تحریم‌های غرب است که سعی داشت تا با گسترش دامنه تحریم‌ها علیه ایران، بتواند آن را بر سر میز مذاکره با غرب بکشاند. تکذیب خبر این توافق از سوی وزارت نفت ایران درحالی است که روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف روز چهارشنبه در این زمینه نوشت: «ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه با عقد قرارداد 20 میلیارد دلاری با ایران، تحریم‌های غرب علیه کشورش را پس می‌زند.» بر اساس این گزارش، روسیه با این قرارداد پنج ساله در زمینه‌های مختلفی به ایران کمک می‌کند.

هرچند که دولت روسیه سه شنبه شب خبر عقد قرار داد نفتی با ایران را تأیید نکرد اما با وجود این چرخش موضع انتشار این خبر به بازارهای امریکا ضربه ‌زد. با انتشار این خبر ارزش سهام شرکت بزرگ «داو» 139 واحد سقوط کرد. به گزارش دیلی تلگراف، در صورت عملی شدن، روسیه روزانه 500 هزار بشکه نفت خام از ایران خواهد خرید. این گزارش افزود:همچنین این قرارداد وضعیت برد- برد برای ایران و روسیه بوده و برای دور زدن تحریم‌های غرب جهت محدودیت در بخش انرژی دو کشور نقش مهمی ایفا خواهد کرد.

براساس این گزارش، وزارت انرژی روسیه اعلام داشته بود که این قرارداد نقض تعهدات بین‌المللی نیست. دولت روسیه اخبار مربوط به این موضوع را تکذیب کرد اما آن را کامل رد نکرد و تأکید کرد که بیانیه دیگری در این زمینه منتشر خواهد کرد.  ساعاتی پس از اعلام خبر این توافق، علی ماجدی معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزارت نفت امضای تفاهم نامه خرید نفت ایران از سوی روسیه را تکذیب کرد. علی ماجدی در گفت‌وگویی کوتاه با خبرگزاری شانا درباره اخبار منتشر شده در برخی از خبرگزاری‌ها مبنی بر انعقاد قرارداد ٢٠ میلیارد دلاری خرید نفت ایران از سوی روسیه اعلام کرد: چنین خبری صحت و واقعیت ندارد.

هرچند این توافق تأیید نشده اما در صورت عملی شدن این قرارداد، هر دو کشور ایران و روسیه که تحت تحریم‌های غرب در حوزه انرژی قرار گرفته‌اند، همکاری آنان با یکدیگر می‌تواند به غلبه بر محدودیت‌های اعمال شده در این باره کمک کند. بستن قرارداد نفتی ۲۰میلیارد دلاری ایران و روسیه نیز جزو سیاست‌هایی است که می‌تواند هردو کشور را به ویژه در امر اقتصادی ذینفع نماید. غرب و امریکا که از حمایت روسیه در مذاکرات هسته‌ای از ایران همواره نگران بوده‌اند موضوع قرار‌داد نفتی ایران و روسیه و توافق احتمالی نیز بر نگرانی‌های آنها افزوده است چنانکه همزمان با افزایش تنش در روابط واشنگتن- مسکو بر سر اوکراین، طرح موضوع توافق احتمالی ۲۰ میلیارد دلاری در مورد معامله «نفت در برابر کالا» میان ایران و روسیه اختلافات میان دو کشور را وارد مرحله تازه‌ای خواهد کرد.

کارشکنی امریکا در توافق ایران- روسیه

هرچند توافق احتمالی ایران و روسیه تکذیب شد اما تلاش امریکا برای برهم زدن این اتحاد از هم اکنون آغاز شده است. در همین راستا، یک روزنامه روسی از تلاش‌های کاخ سفید در عدم انعقاد تفاهم همکاری بین ایران و روسیه در حوزه انرژی خبر داد. به گزارش فارس، روزنامه روسی «کامرسانت» روز چهارشنبه به نقل از یک منبع مطلع در کابینه روسیه نوشت:واشنگتن در تلاش برای بر هم زدن معامله نفتی تهران و مسکو و تهدید شرکت‌های ایران و روسیه با حربه تحریم است.

کامرسانت در ادامه افزود:کاخ سفید به شدت از روابط مستحکم مسکو و تهران نگران است و سعی می‌کند با بیان اینکه همکاری با ایران موجب تحریم علیه کشورهای همراه ایران خواهد شد و به توافق مقدماتی در زمینه هسته‌ای لطمه می‌زند، به تهدید بپردازد. این روزنامه تصریح کرد:دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهور امریکا از اینکه عواید قرارداد تجاری ایران و روسیه موجب ضربه زدن به توافق بلند مدت امریکا با ایران در زمینه هسته‌ای خواهد شد به شدت ناراحت است. نگرانی واشنگتن از امضای این قرارداد به این خاطر است که با این توافق روسیه به ایران کمک خواهد کرد تا تحریم‌ها را دور بزند و این با خواسته مقامات کاخ سفید که به دنبال منزوی کردن ایران هستند، در تضاد است.

احیای پروژه خط لوله صلح

یک مقام بلند پایه پاکستانی از تلاش‌های اسلام‌آباد برای احیای خط لوله گازی ایران با کشورش خبر داد. به گزارش پایگاه خبری «نیوز»، شهید خقان عباسی، وزیر نفت و منابع طبیعی پاکستان دیروز در سخنانی اعلام داشت که اسلام آباد در پی یاف��ن راه‌هایی جهت احیای خط لوله گازی ایران- پاکستان است. عباسی در مصاحبه اختصاصی خود با این پایگاه خبری افزود که تحریم‌های بین‌المللی در واردات گاز از ایران وجود دارد اما دولت در تلاش است تا پروژه انتقال گاز از طریق لوله و از ایران را احیا کند. وی افزود: «ما به گاز ایران واقعا نیاز داریم.» این مقام ارشد پاکستانی از سفر هیئت نفتی و گازی این کشور به ایران در ماه جاری و بررسی راه‌های احیای پروژه گازی و نمایش جدیت این کشور در اجرای این پروژه خبر داد. احیای خط لوله صلح نشان می‌دهد که به رغم تلاش‌های همه جانبه اتحادیه اروپا و امریکا برای انزوای ایران در جامعه جهانی نه تنها این کشور منزوی نشده بلکه پس از توافق ایران با گروه 1+5 روند بهبود و عادی‌سازی روابط سایر کشورها با تهران تسریع شده و روند معادلات در خاورمیانه و جهان به نفع ایران رقم خورده است.

بحران اوکراین و چرخش مسکو به شرق

بی‌شک اعمال تحریم‌های سنگین غرب علیه مسکو سبب شده تا رهبران کرملین برای جبران کمبودهای خود به متحدان شرقی خود از جمله ایران و چین روی بیاورند. روند سریع رویدادها در اوکراین، الحاق شبه جزیره کریمه به فدراسیون روسیه و همچنین سقوط هواپیمای مالزی در خاک اوکراین سیر تحولات را به گونه‌ای دیگر رقم زد. رویدادهای ماه‌های اخیر در قالب بحران اوکراین به عنوان عامل تشدید تنش در مناسبات شکننده مسکو و واشنگتن و اقدام کاخ سفید و متحدان غربی‌اش به تعمیم اصل تحریم یکجانبه در مورد روسیه موجب شده است که کارشناسان از تقویت عزم چرخش به شرق سیاست سازان روس و تلاش کرملین برای جایگزینی چین با امریکا در معادلات بین‌المللی سخن بگویند. پس از تحریم حوزه انرژی روسیه توسط غرب، نگاه مسکو به سوی ایران و چین جلب شد.

امضای قرارداد 400 میلیارد دلاری گازی با چین و قرار‌داد نفتی با ایران بیانگر همین چرخش سیاست است. می‌توان گفت که هر گونه پیشرفت عملی در مسیر نزدیکی بیشتر مسکو و پکن به عنوان دو قدرت مهم بین‌المللی و اعضای دایم شورای امنیت سازمان ملل متحد می‌تواند برنامه‌های راهبردی واشنگتن و متحدان غربی‌اش برای حفظ نظام تک قطبی جاری و نظم نوین جهانی ادعایی آنان را با خطر مواجه کند. از این رو، به نظر می‌رسد هر گونه فشار بیشتر بر روسیه از سوی غرب و نیز تحت فشار گذاشتن ژاپن به عنوان شریک راهبردی امریکا در منطقه شرق دور برای تحریم مسکو ممکن است حتی روسیه را به پشتیبانی از چین در مناقشه سرزمینی با ژاپن سوق دهد.

در همین حال پیمان احتمالی روسیه با چین می‌تواند برای واشنگتن و بروکسل در بعد اقتصادی و نظامی – سیاسی تبعات ناگهانی به دنبال داشته باشد. در نهایت می‌توان گفت که گام‌های جدید روسیه برای نزدیکی هر چه بیشتر به چین به عنوان نتیجه فشار همه جانبه غرب بر مسکو بر سر بحران اوکراین با دکترین جنگ سرد واشنگتن مبنی بر بازدارندگی در تعمیق مناسبات مسکو- پکن در تضاد می‌باشد و نگرانی کاخ سفید و متحدان غربی آن را سبب شده است.