پیام عبور نهایی «برجام» از کنگره آمریکا

(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1394/07/01 ـ شماره 10413 ـ صفحه 10)

گذر نهایی توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 از سد کنگره آمریکا به رغم همه سنگ‌اندازی‌های مخالفان، کامیابی مهمی برای طرفداران دیپلماسی و گفت‌وگو و ناکامی بزرگ برای هواداران رویکردهای ستیزه‌جویانه و جنگ طلبانه بود.

به گزارش ایرنا رقابت کم سابقه و هماوردی نفس‌گیر میان 2 حزب اصلی آمریکا بر سر «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) بعد از 2 ماه در نهایت بیست و ششم شهریور ماه (هفدهم سپتامبر) پایان یافت. دموکرات‌ها در آخرین روز مهلت تعیین شده توانستند با ناکام گذاشتن سومین تلاش سناتورهای جمهوری‌خواه نتیجه را به نفع خود ثبت کنند.

با شکست جمهوری‌خواهان، فرایند اجرای برجام از همان روز کلید خورد و «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا طی بیانیه‌ای «استیون مال» سفیر پیشین این کشور در لهستان را به عنوان هماهنگ‌کننده ارشد اجرای توافق هسته‌ای با ایران منصوب کرد.

عبور برجام از سد کنگره اما به آسانی صورت نگرفت و جمهوری‌خواهان تا دقیقه 90 با هدف رد برجام به هر بوته‌ای دست انداختند و طی این 2 ماه دست کم سه بار به صورت جدی به رد برجام اقدام کردند.

پس از توافق تاریخی وین در بیست و سوم تیرماه (چهاردهم ژوییه)، متن این توافق در اختیار کنگره آمریکا قرار گرفت تا این نهاد قانونگذار ظرف 2 ماه (تا هفدهم سپتامبر / بیست و ششم شهریورماه امسال) نظر نهایی خود را در ارتباط با آن اعلام کند. این تصمیم در ماه می‌- حدود 2 ماه پیش از توافق- پس از آن گرفته شد که «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا به خاطر فشار نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره به امضای مصوبه‌ای زیر عنوان «بازنگری توافق هسته‌ای با ایران» مبادرت کرد؛ مصوبه‌ای که در سنا با 99 رای موافق در برابر یک رای مخالف و همچنین در مجلس نمایندگان با 400 رای موافق در برابر 25 رای مخالف به تصویب رسیده بود. در نتیجه این مصوبه، برجام برای اجرایی شدن باید از تصویب کنگره می‌گذشت.

با آغاز این مهلت 2 ماهه شماری از اعضای تیم مذاکره‌کننده آمریکایی از جمله «ارنست مونیز» و «جیکوب لو» وزیران انرژی و دارایی به همراه کری یکم مردادماه (بیست و سوم ژوییه) در نشست کمیته روابط خارجی سنا حضور یافتند و به پرسش‌های سناتورها در ارتباط با توافق هسته‌ای با ایران پاسخ گفتند. پس از آن نوبت حضور در مجلس نمایندگان فرارسید و تیم هسته‌ای این کشور در این مجلس نیز - همانند آن چه در سنا گذشت - در برابر سیلی از اتهام‌ها و اعتراض‌های نمایندگان جمهوری‌خواه قرار گرفتند.

تعطیلات چهار هفته‌ای کنگره در ماه آگوست باعث شد این تیم نفس راحتی بکشد اما کوشش با هدف یارگیری از نمایندگان در هر 2 سو شدت گرفت. در یک طرف رئیس جمهوری و حزبش قرار گرفته بود تا با تلاش رسانه‌ای و اقناع‌سازی، بی‌طرف‌ها و حتی مخالفان برجام را با خود همراه کند. در سوی دیگر حزب قدرتمند و مخالفی چون حزب جمهوری‌خواه قرار داشت؛ این حزب که پس از انتخابات میان دوره‌ای کنگره از اقلیت به اکثریت تغییر جایگاه داده است با بهره‌گیری از تعطیلات رسمی به دنبال بسیج مخالفان توافق و فشار بر دولت و نمایندگان دموکرات برآمد.

پس از پایان تعطیلات اعضای کنگره هفتم سپتامبر (هفدهم شهریور) بار دیگر بررسی برجام را آغاز کردند. عصر روز دهم سپتامبر (نوزدهم شهریور) سناتورها برجام را به رای گذاشتند و طرح رد توافق هسته‌ای که بیش از 60 رای نیاز داشت تنها توانست 58 رای مثبت جمهوری‌خواهان را به دست آورد و در عمل با 42 رای منفی دموکرات‌ها به شکست انجامید. بنابراین، مشاهده نتیجه و شمار موافقان و مخالفان برجام در سنا تعجب جمهوری‌خواهان را برانگیخت؛ نمایندگان این حزب که پیشتر شعار رد توافق را سر می‌دادند پس از آن حتی در صورت اعمال «فیلی باستر» دموکرات‌ها از رای‌گیری در این زمینه نیز ناتوان بودند.

سناتورهای جمهوری‌خواه پس از ناامیدی در این مجلس یک روز بعد از اعضای حزب خود در مجلس نمایندگان یاری جستند تا هرچند به صورت نمادین و نمایشی اقدامی علیه این توافق انجام دهند.

در چنین فضایی مجلس نمایندگان 2 قطعنامه علیه توافق هسته‌ای تصویب کرد. در یکی از این قطعنامه‌ها نمایندگان جمهوری خواه با 269 رای مخالف در برابر 162 رای موافق به رد برجام رای دادند. قطعنامه نمادین دیگر با هدف منع رئیس جمهوری از تعلیق یا لغو تحریم‌ها با 247 رای مثبت در مقابل 186 رای منفی صورت گرفت.همان‌طور که اشاره شد طرح‌ها و قطعنامه‌هایی از این دست تنها جنبه نمادین دارند و هرگز عملی نخواهد شد زیرا برای اجرایی شدن هم باید به تصویب سنا برسد و هم از سد وتوی اوباما بگذرد.

سه شنبه پانزدهم سپتامبر (بیست و چهارم شهریور) تنها 2 روز مانده به پایان مهلت بررسی برجام در کنگره، سناتورهای جمهوری‌خواه برای دومین بار تلاش کردند با تصویب قطعنامه‌ای علیه توافق، راه گذر برجام از سد کنگره را مسدود کنند که این اقدام آن‌ها نیز با ناکامی روبه‌رو شد و نتوانستند 60 رای لازم را به دست آورند.

تا این که پنج‌شنبه گذشته (هفدهم سپتامبر) و همزمان با آخرین روز مهلت بررسی برجام در کنگره، جمهوری‌خواهان با نادیده گرفتن طرح رد برجام تصمیم گرفتند سومین و آخرین سناریوی خود را پیاده کنند. از این رو، متممی با چند پیش شرط را - آن طور که از قبل پیش‌بینی شده بود - به رای گذاشتند.

براساس این متمم، جمهوری‌خواهان در قبال لغو تحریم‌ها نخست خواستار آن شدند تا ایران، رژیم صهیونیستی را به رسمیت بشناسد و سپس اینکه اتباع آمریکایی زندانی شده را آزاد کند؛ پیش شرط‌هایی که با رای مثبت 56 سناتور جمهوری‌خواه همانند تلاش‌های گذشته آن‌ها ناکام ماند زیرا برای اجرایی شدن از 100 رای موجود در سنا دست کم به 60 رای در سنا نیاز داشت.

در مجموع، ناکامی جمهوری‌خواهان در هماوردی با دموکرات‌ها در رد برجام اما پیامدهای نامطلوبی برای این حزب و طرفداران آن به همراه دارد. به رغم هماهنگی و یکپارچگی در جبهه جمهوری‌خواهان، ناکامی آن‌ها در این جدال سخت با دموکرات‌ها ممکن است از محبوبیت‌شان بکاهد و این حزب را در انزوا قرار دهد. همچنان که پیروزی آن‌ها در این هماوردی بر افزایش توان رقابت حزبی در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده بی‌تاثیر نبود.

افزون بر آن، ناکامی جمهوری خواهان در این جدال نشانگر شکست رویکردهای ستیزه‌جویانه و جنگ‌طلبانه این حزب در ایالات متحده و به طور ویژه در زمینه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران است. هر چند به نظر می‌رسد پس از پیروزی دموکرات‌ها، جمهوری خواهان کارشکنی در ارتباط با اعمال تحریم‌های غیرهسته‌ای را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.

دیگر بازیگر شکست خورده و به انزوا رانده شده در این میان، رژیم صهیونیستی و لابی پرنفوذ صهیونیستی (ایپک) در آمریکا است. دشمنی آن‌ها با توافق هسته‌ای ایران و 1+5 که جهان آن را به رسمیت شناخته است بر کسی پوشیده نیست. کارشکنی‌های آن‌ها که از روز آغاز گفت‌وگوهای هسته‌ای شروع شده بود تا به امروز نیز با شدتی افزون‌تر ادامه دارد. تعطیلات رسمی کنگره فرصتی را برای آن‌ها ایجاد کرده بود تا با صرف هزینه‌های سرسام‌آور و تبلیغات هدفدار رسانه‌ای خود موجی از مخالفت علیه برجام به راه اندازند که این امر نه تنها تحقق نیافت بلکه باعث شد با نافرجام ماندن سومین و آخرین کارشکنی سناتورهای جمهوری خواه و ورود برجام به مرحله اجرایی شدن، رژیم صهیونیستی و لابی ضدایرانی ایپک در انزوایی خودساخته فرو روند.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=63051

ش.د9402901